Cuntais Leithreasa Iniúchta 2005 Cuntais Leithreasa de na Suimeanna arna ndeonú ag an Oireachtas le haghaidh Seirbhísí Poiblí don bhliain dar chríoch 31 Nollaig 2005 Arna dtíolacadh faoi réir Alt 3(10) den Acht Ard-Reachtaire Cuntas agus Ciste (Leasú), 1993 Baile Átha Cliath Arna fhoilsiú ag Oifig an tSoláthair Le ceannach díreach ón Oifig Dhíolta Foilseachán Rialtais, Teach Sun Alliance, Sráid Theach Laighean, Baile Átha Cliath 2 nó tríd an bpost ó Foilseacháin Rialtais, An Rannóg Post-Tráchta, 51 Faiche Stiabhna, Baile Átha Cliath 2 (Teil: 01-6476000, Fax: 01-4752760) nó trí aon díoltóir leabhar. (Prn. A6/0431) Praghas €13.00 © Rialtas na hÉireann 2006 Clár Ábhair Leathanach Na Cuntais Oiriúnacha – Tabhairt Isteach iii Dualgais an Ard-Reachtaire Cuntas agus Ciste agus na n-Oifigeach Cuntasóireachta i leith na gCuntas Oiriúnaigh. iii Ráiteas Polasaithe agus Prionsabal Cuntasóireachta v Ráiteas ag Oifigigh Cuntasóireachta ar Smacht Airgeadúil Inmheánach ix Achomair de Chuntais Oiriúnacha xi Cuntais Teaghlachas an Uachtaráin 1 Roinn an Taoisigh 6 Oifig an Ard-Aighne 14 An Phríomh-Oifig Staidrimh 21 Oifig an Ard-Reachtaire Cuntas agus Ciste 28 Oifig an Aire Airgeadais 35 Aoisliúntas agus Liúntais Scoir 44 Oifig na gCoimisinéirí Achomhairc 48 Oifig na gCoimisinéirí Ioncaim 52 Oifig na nOibreacha Poiblí 58 An tSaotharlann Stáit 70 Rúnseirbhís 77 Oifig an Phríomh-Aturnae Stáit 80 Oifig an Stiúrthóra Ionchúiseamh Poiblí 87 An Oifig Luachála 92 i An tSeirbhís um Cheapachain Phoiblí 98 Oifig an Choimisiúin um Cheapacháin Serbhíse Poiblí 105 Oifig an Ombudsman 110 Dlí agus Ceart, Comhionannas agus Athchóiriú Dlí 116 Garda Síochána 126 Príosúin 136 An tSeirbhís Chúirteanna 145 Clárlann na Talún agus Clárlann na nGníomhas 153 Tabhartais agus Tiomnachtaí Carthanacha 159 Comhshaol, Oidhreacht agus Rialtas Áitiúil 163 Oifig an Aire Oideachais agus Eolaíochta 178 An Roinn Gnóthaí Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta 200 Gnóthaí Eachtracha 217 Comhar Idirnáisiúnta 224 Cumarsáid, Muir agus Acmhainní Nádúrtha 230 Talmhaíocht agus Bia 240 Iompar 253 An Gailearaí Náisiúnta 261 Fiontair, Trádáil agus Fostaíocht 267 Ealaíona, Spórt agus Turasóireacht 282 Cosaint 303 Pinsin Airm 314 Gnóthaí Sóisialacha agus Teaghlaigh 318 Sláinte agus Leanaí 326 Feidhmeannach na Seirbhísí Sláintíochta 338 Cuntais Taisce Do Chiste Teagmhais 349 ii Na Cuntais Oiriúnacha – Tabhairt Isteach Soláthraíonn Dáil Éireann airgid do sheirbhísí roghnaithe le; • ceadú meastachán do na seirbhísí sin ar feadh na bliana • tabhairt éifeachta reachtúla do na meastacháin san Acht Leithreasaithe bliantúil. Ullmhaítear Cuntais Leithreasaithe do gach seirbhís roghnaithe. Cuireann siad an cur isteach don bhliain i gcomparáid leis an méid soláthraithe ag Dáil Éireann. Soláthraíonn siad freisin imlíne de na seirbhísí chun bheith maoinithe ón Vóta. Tá an cur síos seo, atá aithne mar theorainn an Vóta, comhshnaidhmthe san Acht Leithreasaithe agus mar sin, léiríonn sé an chúis don a raibh na fiacha údaraithe. De bharraíocht soláthair an eolais airgeadúil éigeantaigh ar bhonn airgid de chuntasóireacht, leagann gach Cuntas Leithreasaithe amach cuid de heolas bunaithe-fáis: - Léiríonn colún ar aghaidh an Chuntais an suíomh deireanach ar Chostais Fáis, Ioncam Fáis, Réamhíocaíochtaí agus Iar-ioncam. - Tugann Ráiteas Costais Feidhmiúla eolas ar chostas na seirbhíse don bhliain. - Tugann Ráiteas Somhaoin agus Domhaoin le nótaí mínithe eolas ar shuíomh airgeadúil na seirbhíse ag deireadh na bliana. Soláthraíonn an cuntas eolas ar gheallta agus ar an suíomh fíor den sheirbhís roghnaithe maidir leis an Státchiste ag deireadh na bliana m.sh. Dliteanas gan laigse don Státchiste. Tá an eolas mí-éigeantach breise soláthraithe de bharr molta de chomh-ghrúpa oibre an Roinn Airgeadúil agus Oifige an Ard-Reachtaire Cuntas agus Ciste. Dualgais na n-Oifigí Cuntasóireachta Is ceannaire Oifige/ Ranna Stáit é Oifigeach Cuntasóireachta don a dháil an tAire Airgeadúil, i gcomhréir le Roinn 22 Achta Rannta Iniúchadh agus an Státchiste, 1866, dualgas ullmhaithe an Chuntais Leithreasaithe bliantúil do gach Vóta faoin a c(h)eannaireacht. Tá na Cuntais Leithreasaithe éilithe chun aontú le riachtanais na mBealaí Airgeadúla Poiblí agus treonna eile an Aire Airgeadúil. Tá Oifigigh Cuntasóireachta freagracht freisin do chosaint acmhainní agus úinéireacht poiblí faoin a smacht, d’éifeacht agus d’eacnamaíocht riaracháin in a Rannta agus don rialtacht agus oiriúnacht gach gnó sna Cuntais Leithreasaithe. Tá Cuntais Leithreasaithe ullmhaithe ag Oifigigh Cuntasóireachta chun riachtanais reachtúla , a áiríonn go mbíonn ar gach cuntas a thaispeáint conas a caitheadh an méid vótála ag an Oireachtas do ghníomhaireachta an Rannta nó na hOifige sa bhliain airgeadúla, a chomhlíonadh. De bharraíocht, de bharr Tuairisce an Ghrúpa Oibre ar Fhreagrachta Príomh-Rúnaithe agus Oifigeach Cuntasóireachta, bíonn ar Oifigigh Cuntasóireachta Ráiteas Caighdeánach ar Smacht Airgeadúil Inmheánach a síniú i leith na gCuntas Leithreasaithe do 2003 ar aghaidh. Tá an ráiteas chun na Cuntais Leithreasaithe 2005 a thionlacan leagtha amach ar leathanach ix. Freisin, i nóta don Chuntas Leithreasaithe, is féidir leis an Oifigeach Cuntasóireachta cur síos ar na gníomhaireachta tógtha nó pleanála chun gnéithe éagsúla an smacht inmheánach iii sa Roinn nó Oifig i gceist a fheabhsú. Dualgais an Aird-Reachtaire Cuntas agus Ciste i leith teistiméireachta na gCuntas Leithreasaithe Soláthraíonn Airteagal 33 Bunreachta na hÉireann d’Ard-Reachtaire Cuntas agus Ciste chun smachtú ar son an Stáit gach díolaíochta agus chun gach cuntais d’airgid, riartha ag nó faoi húdarás an Oireachtais a iniúchadh. Soláthraíonn Roinn 3 an Achta (Leasaithe) Aird- Reachtaire Cuntas agus Ciste, 1993, an bonn achtála don iniúchadh seo le cur i gcéill dualgais ar an Ard-Reachtaire Cuntas agus Ciste chun na Cuntais Leithreasaithe don bhliain airgeadúil roimhe, ullmhaithe ag na Roinne agus Oifigí Stáit, a iniúchadh i ngach bliain. Agus é i mbun a chuid dualgas, bíonn ar an Ard-Reachtaire Cuntas agus Ciste triallacha mar seo a dhéanamh mar a mhachnaíonn sé go hoiriúnach é do chuspóir an iniúchta seo. Ar chríochnú an iniúchta, tá dualgas air teastas a cheangail do gach cuntas, ag cur in iúl, an é go gcuireann an cuntas in a thuairim féin, na fáltais agus costas an Rannta nó na hOifige i gceist i láthar go ceart, agus chun thagairt d’aon cás ábhair: • ina mbíonn Roinn nó Oifig tar éis teipthe costas cláraithe sa chuntas do na cuspóirí, don a raibh na leithreasaithe déanta ag an Oireachtas ar intinn, a chur i bhfeidhm, nó • ina theipeann na gnóthaí cláraithe sa chuntas a dhéanamh de réir an údaráis faoin a gcuireann siad i dtuairisc go raibh siad déanta. Cuireann sé ard freisin ar aon cás ábhair ina mbíonn an Ráiteas ar Smacht Airgeadúil Inmheánach, atá ullmhaithe ag an Oifigeach Cuntasóireachta i leith na bliana airgeadúla, curtha ar seachrán nó ar neamhréir le heolas eile, ar a mbíonn an Ard-Reachtaire Cuntas agus Ciste airdeallach den iniúchadh na gCuntas Leithreasaithe. Bunú tuairime an Aird-Reachtaire Cuntas agus Ciste ar na Cuntais Leithreasaithe Pleanálann agus déanann an tArd-Reachtaire Cuntas agus Ciste a iniúchadh i mbealach a thugann faoi deara na meastacháin speisialta a cheanglaíonn le comhluadair Stáit i leith a mbainistíochta agus a bhfeidhmiúla. Cuireann iniúchadh scrúdú, ar bhonn triallach, san áireamh d’fhianaise atá oiriúnach do mhéid, nochtadh agus rialtacht de ghnóthaí airgeadúla cosúil leis an gCuntas Leithreasaithe agus socrú ar ann gceist, an dhearnadh de réir soláthraithe cuntasóireachta na mBealaí Airgeadúla Poiblí. Déantar an iniúchadh in ordú chun an dóthain fianaise a sholáthar chun cinnteacht réasúnta a thabhairt a léiríonn go bhfuil an Cuntas Leithreasaithe saor ó míráiteas ábhair cé gur cúis é calaois nó mírialtacht eile nó earráid agus go cuireadh i bhfeidhm an chostais agus na bhfáltas do chuspóirí measraithe ag Dáil Éireann, chun déanamh de réir na húdaráis a stiúrann iad. I ndéanamh na tuairime meastar ar fhreagracht iomláin an léirithe den eolas sna Cuntais Leithreasaithe. iv Freagracht Tuairisce an Aird-Reachtaire Cuntas agus Ciste i leith na gCuntas Leithreasaithe Faoi Roinn 3 (10) den Acht (Leasú) Ard-Reachtaire Cuntas agus Ciste, 1993, tá dualgas breise ag an Ard-Reachtaire Cuntas agus Ciste d’ullmhú, i ngach bliain, tuairisce ar rudaí mar seo mar a mheasann sé go hoiriúnach é chun clárú, a thagann ón a iniúchtaí de na Chuntais Leithreasaithe. Ráiteas Polasaithe Cuntasóireacht agus Prionsabail 1. Bunú Cuntas Ullmhaítear cuntais de ghnóthaí airgeadúla Rannta agus Oifigí an Rialtais i gcomhréir le hAcht Rannta Státchiste agus Iniúchadh, 1966 agus rialacha agus bealaí cuntasóireachta leagtha síos ag an Aire Airgeadúil. Is cuntas bunaithe costais de na bhFáltais agus Íocaíochtaí iad na cuntais sa bhliain i gcomparáid le Soláthar Molta, le méadú eolais de nádúr fáis. Géilltear aon cuid den chostas údaraithe, atá fágtha neamh-shílte ag deireadh na bliana, don Státchiste. 2. Tréimhse Tuairisce Is é an bhliain críochnaithe 31ú Mí na Nollaig 2005 an tréimhse Tuairisce. 3. Glan Tá Fáltais, don a sholáthraítear sna Meastacháin (Leithreasaithe i gCúnaimh) in ann, faoi roinn 2 an Achta Cuntas agus Costas Poiblí, 1891, bheith úsáidte chun costas d’fhairsinge, atá údaraithe ag an Acht Leithreasaithe bliantúil, a chomhlíonadh. Níl Fáltais breise, iníoctha don Státchiste, in ann bheith úsáidte chun costas ón Vóta a chomhlíonadh. 4. Íocaíochtaí Cuireann íocaíochtaí de na méid sin, a tháinig i gcúrsa na híocaíochta i rith na bliana san áireamh. Meastar go bhfuil suim airgid tar