ul. T. Kościuszki 11 89-400 Sępólno Krajeńskie tel./faks 52 388 13 40 e-mail:[email protected] Zespół pałacowo-parkowy w Sypniewie Kościół w Sośnie www.naszakrajna.org Po lewej: Dwór w Skarpie U góry: Jezioro w Zabartowie Na dole: Molo na jeziorze sępoleńskim w Sępólnie Kra- jeńskim Obszar Lokalnej Grupy Działania Stowarzysze- budowane na zrąb, konstrukcje wieńcowe, sumi- nia NASZA KRAJNA znajduje się w północno-za- kowo-łątkowe, chaty podcieniowe. Zabytkowe chodniej części województwa kujawsko-pomor- kościoły przechowały mnóstwo cennych pamiątek skiego i obejmuje gminy Sępólno Krajeńskie, Sośno przeszłości. W ostatnich latach wiele świątyń i ele- oraz Więcbork. mentów wyposażenia wnętrz zostało poddanych Występujące obszary chronionego krajobrazu, renowacji. Niektóre zespoły pałacowo-dworsko- takie jak Rynny Jezior Byszewskich, Ozy Wielo- -parkowe dzięki odzyskaniu dawnej świetności są wickie, Dolina rzeki Sępolenki, pełnią rolę płatów wspaniałą wizytówką naszego regionu. i korytarzy ekologicznych łączących cenniejsze Krajanie wyrażali swój patriotyzm poprzez sztu- przyrodniczo obiekty w jeden spójny system eko- kę ludową, której odzwierciedleniem było garncar- logiczny. Teren ten to kraina malowana jeziora- stwo, tkactwo, hafciarstwo (w kolorach granatu, mi i lasami, przeplatana błękitnymi wstęgami rzek. czerni i błękitu) i rzeźba. Podkreślając lokalne dzie- Na tym obszarze znajduje się około 80 pomników dzictwo kulturowe, sztuka ta przetrwała do dnia przyrody. Wśród nich najliczniejszą grupę stanowią dzisiejszego i cieszy się wielkim zainteresowaniem. pojedyncze drzewa, skupienia drzew, aleje przy- Niezwykle cenna perłą obszaru lokalnej grupy drożne i głazy narzutowe. Na terenie gminy Więc- działania są tereny Krajeńskiego Parku Krajobra- bork i Sępólno Krajeńskie znajduje się jeden zespół zowego – atrakcyjne dla uprawiania turystyki ak- przyrodniczo-krajobrazowy – Torfowisko Messy. tywnej, kajakarstwa czy kolarstwa. Gęsta sieć pie- Kraina ta ofertą turystyczną zadowoli zarówno szych, rowerowych, konnych i wodnych szlaków wielbicieli aktywnego wypoczynku, jak i zwolen- turystycznych, to walory, dzięki którym możliwe ników relaksu. Licznie występujące jeziora z nie- jest podejmowanie inicjatyw na rzecz krzewie- zwykle bogatą linią brzegową są charakterystyczną nia ruchu turystycznego. Podążając tymi szlakami, cechą Krajny. Położone wśród lasów, tworzą ma- można zapoznać się z bogactwem regionu, którego lownicze szlaki turystyczne i doskonałą bazę do przykładem są pałace w Komierowie i Sypniewie uprawiania sportów wodnych. Wśród malowni- oraz ruiny zamku w Runowie Krajeńskim. czych mozaik płyną rzeki Sępolna, Orla, Łobzonka Nie pozostaje więc nic innego, jak odwiedzić ser- i wiele innych, które zachwycają turystów swoim deczny i gościnny dla turystów region i cieszyć się niezwykłym i niezapomnianym urokiem. Turystów pięknym zakątkiem Polski, jakim jest teren wschod- przyciąga w te strony wyjątkowa fauna i flora za- niej części Krajny. Zapraszamy! chwycająca liczebnością gatunków roślin i zwierząt. Są tu wymarzone miejsca dla wędkarzy, grzybia- rzy oraz myśliwych. Tereny te od lat cenione są ze względu na różnorodność i liczebność wystę- pujących w nich zwierząt, takich jak sarny, bobry, jelenie, dziki, zające, lisy, zaś wśród ptactwa między innymi bocianów białych, czapli, żurawi, łabędzi, jastrzębi, myszołowów oraz sów. Obszar lokalnej grupy działania to również urze- kające wioski i malownicze miasteczka, w których życie nadal płynie spokojnym, nieśpiesznym i natu- ralnym rytmem. Większość zabudowy pochodzi z drugiej połowy XIX i początków XX wieku. Na szczególną uwagę zasługują kościoły drewniane, Regaty na jeziorze Spoleskim Lokalna Grupa Działania „Bory Tucholskie” obejmuje gminy: Cekcyn, Gostycyn, Kęsowo, Lniano, Lubiewo, Osie, Śliwice, Świekatowo i Tuchola. Pod wieloma względami jest to fa- plac Zamkowy 1 scynująca kraina. Oprócz lasów, gdzie 89-500 Tuchola przy odrobinie szczęścia można spot- biuro: ul. Murowa 8 kać bobry, sarny, jelenie i dziki, za- 89-500 Tuchola Izba borowiacka w Muzeum Borów Tucholskich chwycają przede wszystkim rzeki Brda tel./faks 52 336 12 13 i Wda. Spływy kajakowe tymi rzeka- mi dostarczą wielu wrażeń, także do- e-mail: [email protected] świadczonym kajakarzom. Na rodzin- www.lgd.borytucholskie.pl ne wodne wyprawy można wybrać Wielki i Mały Kanał Brdy, których wo- dy płyną spokojnie i leniwie. W przerwach pomiędzy grzybobra- niem, wędkowaniem czy spacerem tra- są do nordic walking warto zawitać Polewka na maślance do wiosek tematycznych: grzybowej (Krzywogoniec), miodowej (Wielki Mędromierz), chlebowej (Jania Góra) i ptasiej (Adamkowo). Kupisz tam grzy- by marynowane, miód, swojski chleb lub zobaczysz Przydrożne Muzeum Ptaka. Jeżeli już mowa o jedzeniu, to w czasie lokalnych imprez, takich jak Dni Borów Tucholskich, trzeba skosz- tować tradycyjnych specjałów: polewki Impreza plenerowa – pokazy dawnych zwyczajów na maślance, mac borowiackich, flen- dzy, kluch z kapustą, grzybowniczek czy przetworów z żurawiny. Na pa- miątkę z Borów Tucholskich można za- brać do domu serwety z haftem boro- wiackim, drewniane ptaszki, plecione koszyki, warto więc po te cuda wstą- pić do Galerii BT w Tucholi, Muzeum Borów Tucholskich czy też do Galerii Produktów Lokalnych w Gostycynie, Na szlaku nordic walking w Borach Tucholskich Cekcynie i Osiu. 6. Elektrownia w Żurze KILKA CIEKAWOSTEK: Elektrownia na sztucznym zbiorniku – Zalewie • dwa nagie miecze, które wielki Mistrz Krzy- Żurskim (440 ha), uruchomiona w 1930 r. żacki Ulrich von Jungingen podarował pod Grun- 7. Klasztor i kościół św. Wawrzyńca w By- waldem Królowi Jagielle, pochodziły z Tucholi sławku i należały do Komtura Tucholskiego Henryka Perłą świątyni jest kaplica maryjna z cudowną von Schwelborn; figurą Matki Bożej Pocieszenia, do której od nie- • miłośnikiem spływów kajakowych na Brdzie pamiętnych czasów pielgrzymują wierni. był Karol Wojtyła, którego nazywano tu „Wuj- 8. Grota NMP z Lourdes kiem”; Wierna replika groty objawień z Lourdes, znaj- • uruchomienie w 1930 r. elektrowni Żur po- dująca się przy kościele św. Katarzyny Aleksandryj- zwoliło na pokrycie całego zapotrzebowania na skiej w Śliwicach. prąd zarówno w Gdyni, jak i pozostałych miejsco- 9. Zabytkowa zabudowa drewniana wościach Pomorza; Zabytkowe chaty borowiackie, m.in. w miejsco- • Bory Tucholskie często odwiedzał Sat Okh wościach: Krąg, Lniano, Zalesie Królewskie. (Stanisław Supłatowicz), który w 2000 r. wraz z grupą przyjaciół utworzył w Wymysłowie stałą wystawę oryginalnych eksponatów prezentujących kulturę, sztukę i życie codzienne Indian Północno- amerykańskich. ATRAKCJE: 1. Akwedukt w Fojutowie Największy w Polsce akwedukt – skrzyżowanie dwóch dróg wodnych: Czerskiej Strugi i Wielkiego Kanału Brdy. 2. Rezerwat Cisów Staropolskich im. Le- ona Wyczółkowskiego w Wierzchlesie Jeden z najstarszych w Europie rezerwatów, na- zwany przez Wyczółkowskiego „Świętym Gajem”; Impreza plenerowa – wyprawa komutra tucholskiego pod Grunwald zwiedzanie tylko z przewodnikiem. 3. Muzeum Borów Tucholskich w Tucholi W muzeum znajdują się zbiory dotyczące et- nografii, fauny i flory Borów Tucholskich; bardzo ciekawa wystawa stała „Izba borowiacka”. 4. Kopalnie węgla brunatnego w Pile Tereny po kopalniach z fragmentami sztolni upa- dowych i innych obiektów infrastruktury górni- czej. 5. Linia obronna z czasów II wojny świa- towej 6 schronów bojowych z okresu II wojny świa- towej na linii Obrowo–Drożdzienica. Spływ kajakowy W skład obszaru objętego Lokal- ną Strategią Rozwoju wchodzi siedem gmin powiatu świeckiego: Bukowiec, Dragacz, Drzycim, Jeżewo, Nowe, Świecie i Warlubie. Z racji bogatej hi- storii związanej między innymi z poło- ul. Chmielniki 2b żeniem na pograniczu Pomorza i Ku- 86-100 Świecie jaw – na usytuowanym na zachód od tel./faks 52 33 01 832 Młyn w Grucznie Wisły polskiej ziemi okupowanej on- giś przez Państwo Krzyżackie – obszar e-mail: [email protected] www.lgdswiecie.pl LGD posiada wiele cennych turystycz- nie miejsc i obiektów kultury material- nej. W każdej z gmin powiatu możemy znaleźć coś interesującego. Gmina Bukowiec położona jest na Równinie Świeckiej w sąsiedztwie Borów Tucholskich. Wśród godnych uwagi budowli zabytkowych są: ze- Diabelski kamień w Leosi społy pałacowo-parkowe z II połowy i końca XIX wieku w Korytowie, Ja- rzębieńcu, Gawrońcu i Kawęcinie; Ple- bania oraz kościół parafialny z końca XIX wieku w miejscowości Polskie Łą- ki; kościół parafialny z końca XIX wie- ku w Przysiersku; kapliczka z końca XIX wieku w Polednie; Jezioro Bra- nickie. Gmina Dragacz leży w Kotlinie Grudziądzkiej, makroregionie Doli- Diabelce ny Dolnej Wisły. Na uwagę zasługują: kościół w Wielkim Lubieniu z 1680 ro- ku; budynki mieszkalne oraz cmenta- rze z czasów osadnictwa mennonickie- go; zbiorowa Mogiła Pomordowanych w czasie II Wojnie Światowej w Mnisz- ku; misyjne muzeum Etnograficzne w Górnej Grupie; rezerwat przyrody jezioro Fletnowskie. Gmina Drzycim – wschodnia Chata z 1770 r. w Chrystkowie część gminy obejmuje znaczne kom- pleksy leśne, część południowa wchodzi w skład Gmina Warlubie – na uwagę zasługują rezer- świeckiego obszaru chronionego krajobrazu, zaś waty przyrodnicze: Osiny, Kuźnica i Jezioro Łyse północna w skład Wdeckiego Parku Krajobrazo- oraz Wdecki Park Krajobrazowy i Nadwiślański wego. Ciekawostką są tu: drewniany dwór, elek- Obszar Chronionego Krajobrazu oraz takie atrak- trownia wodna oraz resztki ruin warowni krzyża- cje historyczne, jak: zespoły parkowo-pałacowe ckiej w Gródku; kościół parafialny Matki Boskiej z XIX w. w Bąkowie, Rulewie i Płochocinie; za-