EUROPA ORIENTALIS STUDIA Z DZIEJÓW EUROPY WSCHODNIEJ I PAŃSTW BAŁTYCKICH EUROPAEUROPA ORIENTALIS ORIENTALIS STUDIASTUDIA Z DZIEJÓW Z DZIEJÓW EUROPY EUROPY WSCHODNIEJ WSCHODNIEJ I PAĞSTW %AĜTYC.ICH I PAŃSTW BAŁTYCKICH 18 (2009)(2017)7 (2016) Uniwersytet Mikołaja Kopernika ToruńTRUXğ 2016 KOLEGIUM REDAKCYJNE :DOGHPDU5H]PHU 8QLZHUV\WHW0LNRáDMD.RSHUQLND ±UHGDNWRUQDF]HOQ\ =HQRQDV%XWNXV 9LOQLDXVXQLYHUVLWHWDV $UnjQDV*XPXOLDXVNDV âLDXOLǐXQLYHUVLWHWDV ƜULNV-ƝNDEVRQV /ɚWYLMDV8QLYHUVLWƗWH KOLEGIUM=ELJQLHZ.DUSXV 8QLZHUV\WHW0LNRáDMD.RSHUQLND REDAKCYJNE Waldemar0LFKDá.OLPHFNL 8QLZHUV\WHW0LNRáDMD.RSHUQLND Rezmer (Uniwersytet Mikołaja Kopernika) – redaktor naczelny, Zenonas Butkus (Vilniaus universitetas),0DFLHM.URWR¿O 8QLZHUV\WHW0LNRáDMD.RSHUQLND ±]DVWĊSFDUHGD Arūnas Gumuliauskas (Šiaulių universitetas), ĒriksNWRUDQDF]HOQHJR Jēkabsons (Litvijas Universitāte), Zbigniew$QGUHDV/DZHW\ ,QVWLWXWIU.XOWXUXQG*HVFKLFKWHGHU'HXWVFKH Karpus (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), Michał KlimeckiQLQ1RUGRVWHXURSDLQ/QHEXUJ (Uniwersytet Mikołaja Koper- nika),KOLEGIUM:RMFLHFK0DWHUVNL ,QVW\WXW6WXGLyZ3ROLW\F]Q\FK3ROVNLHM$NDGH Maciej REDAKCYJNE Krotofil (Uniwersytet Mikołaja Kopernika) – zastępcaPLL1DXN redaktora naczelnego, Andreas La- wety:DOGHPDU5H]PHU 8QLZHUV\WHW0LNRáDMD.RSHUQLND ±UHGDNWRUQDF(XJHQLXV]0LURQRZLF] 8QLZHUV\WHWZ%LDá\PVWRNX (Institut für Kultur und Geschichte der Deutschen in Nordosteuropa]HOQ\ in Lüneburg), Wojciech Ma- terski=HQRQDV%XWNXV 9LOQLDXVXQLYHUVLWHWDV 5LPDQWDV6OLXåLQVNDV .DODLSơGRVXQLYHUVLWHWDV (Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk), Eugeniusz Mironowicz (Uniwersytet w$UnjQDV*XPXOLDXVNDV âLDXOLǐXQLYHUVLWHWDV -RQDV9DLþHQRQLV 9\WDXWR'LGåLRMRXQLYHUVLWHWDV Białymstoku), Rimantas Sliužinskas (Klaipėdos universitetas), Jonas Vaičenonis (Vytauto Didžiojo universitetas),ƜULNV-ƝNDEVRQV /ɚWYLMDV8QLYHUVLWƗWH $ɥɹʅɫɚɧɞɪȼɚɛɿɲɱɷɜɢɱ ȻɪɷɫɰɤɿɞɡɹɪɠɚʆɧɵʆɧɿɜɟɪɫɿɬɷɬɿɦɹȺɋɉ Aляќсандр Вабішчэвич (Брэсцкі дзяржаўны ўніверсітэтɭɲɤɿɧɚ імя А. С. Пушкіна), Ва- лерий=ELJQLHZ.DUSXV 8QLZHUV\WHW0LNRáDMD.RSHUQLND ȼɚɥɟɪɢɣȽɚɥɶɰɨɜ Ʉɚɥɢɧɢɧɝɪɚɞɫɤɢɣɝɨɫɭɞɚɪɫɬɜɟɧɧɵɣɭɧɢɜɟɪɫɢɬɟɬ Иванович Гальцов (Калининградский государственный университет), Леонид Ефремо- вич0LFKDá.OLPHFNL 8QLZHUV\WHW0LNRáDMD.RSHUQLND ɅɟɨɧɢɞȽɨɪɢɡɨɧɬɨɜ ɂɧɫɬɢɬɭɬɫɥɚɜɹɧɨɜɟɞɟɧɢɹ3ɨɫɫɢɣɫɤɨɣɚɤɚɞɟɦɢɢ Горизонтов (Институт славяноведения PAN), Леонид Зашкiлнякɧɚɭɤ (Лвiвський нацioнальний университет0DFLHM.URWR¿O 8QLZHUV\WHW0LNRáDMD.RSHUQLND ±]DVWĊSFDUHGDɅɟɨɧɢɞɁɚɲɤLɥɧɹɤ ɅɜLɜɫɶɤɢɣɧɚɰLRɧɚɥɶɧɢɣɭɧɿɜɟɪɫɢɬɟɬLɦɟɧɿ,ɜɚɧ iменi IванаФранка), Iгор Iльюшин (Київский cлавicтичнийNWRUDQDF]HOQHJRɚɎɪɚɧɤɚ университет), Ирина Никулина$QGUHDV/DZHW\ ,QVWLWXWIU.XOWXUXQG*HVFKLFKWHGHU'HXWVFKH,ɝɨɪ,ɥɶɸɲɢɧ ɄɢʀɜɫɶɤɢɣFɥɚɜLFɬɢɱɧɢɣɭɧɿɜɟɪɫɢɬɟɬ (Алтайский Государственный Технический УниверситетQLQ1RUGRVWHXURSDLQ/QHEXUJ им. И. И. Ползунова), Iван Патриляк:RMFLHFK0DWHUVNL ,QVW\WXW6WXGLyZ3ROLW\F]Q\FK3ROVNLHM$NDGH,ɜɚɧɉɚɬɪɢɥɹɤ ɄɢʀɜɫɶɤɢɣɧɚɰLRɧɚɥɶɧɢɣɭɧɢɜɟɪɫɢɬɟɬLɦɟɧɿɌɚɪɚɫɚ (Київский нацioнальний университет iменi Тараса Шевченка),PLL1DXN ɒɟɜɱɟɧɤɚ Владимир Викторович Романов(XJHQLXV]0LURQRZLF] 8QLZHUV\WHWZ%LDá\PVWRNX ȼɥɚɞɢɦɢɪɊɨɦɚɧɨɜ Ɍɚɦɛɨɜɫɤɢɣɝɨɫɭɞɚɪɫɬɜɟɧɧɵɣɭɧɢɜɟɪɫɢɬɟɬ (Тамвовский государственный университет), Сяргей Тoкць (Горадзенскi Дзяржаўны Ўнівэрсытэт5LPDQWDV6OLXåLQVNDV .DODLSơGRVXQLYHUVLWHWDV ɋɹɪɝɟɣɌRɤɰɶ ȽɪɨɞɡɟɧɫɤLɞɡɹɪɠɚʆɧɵʆɧɿɜɟɪɫɿɬɷɬɿɦɹəɧɤɿɄɭɩɚɥɵ імя Янкі Купалы) -RQDV9DLþHQRQLV 9\WDXWR'LGåLRMRXQLYHUVLWHWDV $ɥɹʅɫɚɧɞɪȼɚɛɿɲɱɷɜɢɱ ȻɪɷɫɰɤɿɞɡɹɪɠɚʆɧɵʆɧɿɜɟɪɫɿɬɷɬɿɦɹȺɋɉ6(.5(7$5=(5('$.&-, ɭɲɤɿɧɚ ȼɚɥɟɪɢɣȽɚɥɶɰɨɜ Ʉɚɥɢɧɢɧɝɪɚɞɫɤɢɣɝɨɫɭɞɚɪɫɬɜɟɧɧɵɣɭɧɢɜɟɪɫɢɬɟɬ .DPLO$QGXáD$QWRQLQD.R]\UVND ɅɟɨɧɢɞȽɨɪɢɡɨɧɬɨɜ ɂɧɫɬɢɬɭɬɫɥɚɜɹɧɨɜɟɞɟɧɢɹ3ɨɫɫɢɣɫɤɨɣɚɤɚɞɟɦɢɢɧɚɭɤ RECENZENCIɅɟɨɧɢɞɁɚɲɤLɥɧɹɤ ɅɜLɜɫɶɤɢɣɧɚɰLRɧɚɥɶɧɢɣɭɧɿɜɟɪɫɢɬɟɬLɦɟɧɿ,ɜɚɧɚɎɪɚɧɤɚ prof.,ɝɨɪ,ɥɶɸɲɢɧ ɄɢʀɜɫɶɤɢɣFɥɚɜLFɬɢɱɧɢɣɭɧɿɜɟɪɫɢɬɟɬ GUKDE-DURVáDZ&HQWHNSURIGUKDE0LFKDá.OLPHFNLGUKDE Władymir Prochorovicz Bułdakov (Instytut Historii Rosji 0DFLHM.URWR¿ORosyjskiej Akademii Nauk – Moskwa, Rosja),,ɜɚɧɉɚɬɪɢɥɹɤ ɄɢʀɜɫɶɤɢɣɧɚɰLRɧɚɥɶɧɢɣɭɧɢɜɟɪɫɢɬɟɬLɦɟɧɿɌɚɪɚɫɚGUKDE'RURWD0LFKDOXNSURI80.GU$UWHP3DSNLQGUKDE-D dr hab. Jarosław Centek (Uniwersytet Mikołaja KopernikaQ3LVXOLĔVNLSURI85] – Toruń,ɒɟɜɱɟɧɤɚ Polska), dr hab. Rusłana DawydiukȼɥɚɞɢɦɢɪɊɨɦɚɧɨɜ Ɍɚɦɛɨɜɫɤɢɣɝɨɫɭɞɚɪɫɬɜɟɧɧɵɣɭɧɢɜɟɪɫɢɬɟɬ SURIGUKDE-HU]\3U]\E\OVNLSURIGUKDE:DOGHPDU5H]PHU (Równieński Państwowy Humanistyczny UniwersytetSURIGUKDE-DQ.D]LPLHU]6DZLFNL – Równe, Ukraina), prof. dr Wadim GorbunowɋɹɪɝɟɣɌRɤɰɶ ȽɪɨɞɡɟɧɫɤLɞɡɹɪɠɚʆɧɵʆɧɿɜɟɪɫɿɬɷɬɿɦɹəɧɤɿɄɭɩɚɥɵ SURIGU-RQDV9DLþHQRQLVSURIGUKDE:RMFLHFK:áRGDUNLHZLF] (Ałtajski Państwowy Uniwersytet Techniczny im. Iwana I. Połzunowa – Barnauł, Ałtajski Kraj – Rosja), prof. dr Aleksandr Iwanow (Uniwersytet Dyneburski – Dyneburg, Łotwa), dr hab. Anto- nina6(.5(7$5=(5('$.&-,352-(.72.à$'., Kozyrska (Uniwersytet Mikołaja Kopernika – Toruń, Polska), dr hab. Maciej Krotofil (Uniwersy- tet.DPLO$QGXáD$QWRQLQD.R]\UVND$QQD3UHJR Mikołaja Kopernika – Toruń, Polska), dr hab. Dorota Michaluk, prof. UMK (Uniwersytet Mikołaja Kopernika – Toruń, Polska), dr hab. Jan Pisuliński, prof. URz. (Uniwersytet Rzeszowski – Rzeszów, Polska),RECENZENCI3RJOąG\LRSLQLHZ\UDĪDQHQDáDPDFKÄ(XURS\2ULHQWDOLV6WXGLD prof. dr hab. Waldemar Rezmer (Uniwersytet Mikołaja ]G]LHMyZ(XURS\:VFKRGQLHMLSDĔVWZKopernika – Toruń, Polska), dr Witalij Rosowski,GUKDE-DURVáDZ&HQWHNSURIGUKDE0LFKDá.OLPHFNLGUKDEEDáW\FNLFK´ Katolicki Vą Z\áąF]QLH Uniwersytet SRJOąGDPL Lubelski L RSLQLDPL Jana Pawła DXWRUyZ II – Lublin, L QLH0DFLHM.URWR¿O PRJ Polska),ą E\ü prof. XWRĪVDPLDQH dr Walerij ] Skibniew SRJOąGDPL- skiGUKDE'RURWD0LFKDOXNSURI80.GU$UWHP3DSNLQGUKDE-DLRSLQLDPL5HGDNFML (Ałtajski Państwowy Uniwersytet Techniczny im. Iwana I. PołzunowaQ3LVXOLĔVNLSURI85] – Barnauł, Ałtajski Kraj – Rosja),SURIGUKDE-HU]\3U]\E\OVNLSURIGUKDE:DOGHPDU5H]PHU prof. dr Volodymyr Trofimovycz (Narodowy UniwersytetSURIGUKDE-DQ.D]LPLHU]6DZLFNL „Ostrogska Akademia” – Ostróg, Ukraina),&]DVRSLVPRMHVWZ\GDZDQHQD]DVDGDFKOLFHQFMLQLHZ\áąF]QHM&UHDSURIGU-RQDV9DLþHQRQLVSURIGUKDE:RMFLHFK:áRGDUNLHZLF] prof. dr Jonas Vaičenonis (Uniwersytet Witolda Wielkiego WLYH&RPPRQV – Kowno, Litwa) LG\VWU\EXRZDQHZZHUVMLHOHNWURQLF]QHM2SHQ$FFHVHVSRSU]H]$NDGHPLFNą3ODWIRUPĊ&]DVRSLVP 352-(.72.à$'., $QQD3UHJR &RS\ULJKWE\8QLZHUV\WHW0LNRáDMD.RSHUQLND 3RJOąG\LRSLQLHZ\UDĪDQHQDáDPDFKÄ(XURS\2ULHQWDOLV6WXGLD]G]LHMyZ(XURS\:VFKRGQLHMLSDĔVWZ 7RUXĔEDáW\FNLFK´ Vą Z\áąF]QLH SRJOąGDPL L RSLQLDPL DXWRUyZ L QLH PRJą E\ü XWRĪVDPLDQH ] SRJOąGDPL LRSLQLDPL5HGDNFML ,661 REDAKCJA&]DVRSLVPRMHVWZ\GDZDQHQD]DVDGDFKOLFHQFMLQLHZ\áąF]QHM&UHD:\G]LDá1DXN+LVWRU\F]Q\FK WLYH&RPPRQV ,QVW\WXW+LVWRULLL$UFKLZLVW\NL=DNáDG+LVWRULL:RMVNRZHMLG\VWU\EXRZDQHZZHUVMLHOHNWURQLF]QHM2SHQ$FFHVHVSRSU]H]$NDGHPLFNą3ODWIRUPĊ&]DVRSLVP 8QLZHUV\WHW0LNRáDMD.RSHUQLNDZ7RUXQLX &RS\ULJKWE\8QLZHUV\WHW0LNRáDMD.RSHUQLND DRUK'UXNDUQLD:\GDZQLFWZD1DXNRZHJR80. Toruń7RUXĔ 2017 ,661 REDAKCJA:\G]LDá1DXN+LVWRU\F]Q\FK ,QVW\WXW+LVWRULLL$UFKLZLVW\NL=DNáDG+LVWRULL:RMVNRZHM 8QLZHUV\WHW0LNRáDMD.RSHUQLNDZ7RUXQLX DRUK'UXNDUQLD:\GDZQLFWZD1DXNRZHJR80. Spis treści ARTYKUŁY Ирина Никулина Участие польских политических ссыльных в научной и культурной жизни Алтая (XIX–начало ХХ вв.) ................ 9 Lubow Żwanko Polacy na Ukrainie Lewobrzeżnej: geneza, symbole tożsamości (XIX–początek XX w.) ....................................... 21 Ирина Борисовна Белова Беженцы Первой мировой войны: реэвакуация из Советской России (по материалам Центральных губерний Европейской России) .... 47 Татьяна Кузнецова Социальное измерение пространства: топонимы в текстах Карлиса Улманиса (30-е годы 20 века) ........................ 65 Андрій Жив’юк Поляки в органах радянської влади у західних областях УРСР (1939–1941 рр.) ............................................ 83 Руслана Давидюк Політичні вбивства як інструмент боротьби радянських спецслужб з уенерівською еміграцією ......................... 101 Damian Kardyś Międzynarodowy kontekst zbrodni wołyńskiej .................... 117 6 Spis treści DOKUMENTY I MATERIAŁY Delegacja Wojska Polskiego w Rumunii w maju 1931 r. Z dziejów polsko-rumuńskich stosunków wojskowych (Waldemar Rezmer) . ..... 133 „Wyzwolenie” Włocławka w 1945 r. w świetle dokumentów dowództwa 3 Dywizji Piechoty z zasobu Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie (Kamil Anduła) ....................... 153 RECENZJE I OMÓWIENIA Himmler. Listy ludobójcy, oprac. Katrin Himmler, Michael Wildt, Prószyński i S-ka, Warszawa 2015, ss. 455, fotografie (Piotr Mikietyński) ......................................... 177 Klemens Nussbaum, Historia złudzenia. Żydzi w Armii Polskiej w ZSRR 1943–1945, Wydawnictwo Tetragon, Warszawa 2016 (Kamil Anduła) ............................................ 183 SPRAWOZDANIA Konferencja naukowa „Wojsko w przestrzeni miast regionu kujawsko- -pomorskiego w XIX i XX wieku”. Grudziądz, 7 kwietnia 2017 r. (Anna Wajler) ............................................. 193 Забутий 1917 рік в історії армій Центрально-Східної Європи (Артем Папакін) .......................................... 197 VI Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Kaukaz – historia – przemiany – perspektywy”. Rzeszów, 12–13 października 2017 r. (Magda Pabin-Majchrzak) .................................... 205 Международная научная конференция „Городские общности и городская среда”, Гродно, 3–5 ноября 2017 года (Александр Радюк) ........................................ 213 IV Konferencja naukowa „Wojny i konflikty zbrojne po 1945 roku” (Bydgoszcz 21–22 listopada 2017 r.) (Łukasz Mamert Nadolski) . .... 221 Noty o autorach ............................................ 225 ARTYKUŁY EUROPA ORIENTALIS 8 (2017) Studia z dziejów Europy Wschodniej i Państw Bałtyckich ISSN 2081-8742 DOI: http://dx.doi.org/10.12775/EO.2017.001 Ирина Никулина Участие польских (Алтайский государственный политических ссыльных