UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA WYDZIAŁ FILOLOGII POLSKIEJ I KLASYCZNEJ ZAKŁAD GRAMATYKI WSPÓŁCZESNEGO J ĘZYKA POLSKIEGO I ONOMASTYKI Arkadiusz Piniarski Język polskiej debaty parlamentarnej rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem prof. UAM dr hab. Elizy Grzelakowej Pozna ń 2011 1 Pobrano z https://researchportal.amu.edu.pl / Downloaded from Repository of Adam Mickiewicz University 2021-10-05 SPIS TRE ŚCI: Tom I 1. WPROWADZENIE ..................................................................................................................... 5 1.1 PRZEDMIOT BADA Ń ................................................................................................................. 5 1.2. CELE BADA Ń.......................................................................................................................... 8 1.2.1. Cele teoretyczne.......................................................................................................... 8 1.2.2. Cele praktyczne........................................................................................................... 8 1.3. METODA BADA Ń..................................................................................................................... 9 1.4. STAN BADA Ń ....................................................................................................................... 10 2. MIEJSCE J ĘZYKA POLITYKI W POLSZCZY ŹNIE OGÓLNEJ............................................. 14 2.1. POLITYKA , POLITYK – PRÓBA ZDEFINIOWANIA POJ ĘĆ .............................................................. 14 2.2. WEWN ĘTRZNE ZRÓ ŻNICOWANIE WSPÓŁCZESNEGO J ĘZYKA POLSKIEGO .................................. 20 2.3. ZRÓ ŻNICOWANIE FUNKCJONALNE KODU WSPÓLNOTOWEGO POLITYKÓW ................................. 33 2.4. JĘZYK PARLAMENTARNY - ODMIANA FUNKCJONALNA J ĘZYKA WSPÓLNOTOWEGO POLITYKÓW ... 43 3. ZRÓ ŻNICOWANIE STYLOWE KODU WSPÓLNOTOWEGO POLITYKÓW – OPIS SYTUACJI NADAWCZO – ODBIORCZEJ ............................................................................. 54 3.1. STYL WYSOKI – DYSKURS OKAZJONALNY ............................................................................... 55 3.2. STYL ŚREDNI – J ĘZYK DYSKURSU PROFESJONALNEGO ........................................................... 61 3.3. STYL NISKI – STYL DYSKURSU POTOCZNEGO ......................................................................... 64 4. WYKORZYSTANIE STYLU WYSOKIEGO W KOMUNIKACJI PARLAMENTARNEJ .......... 69 4.1. PARLAMENTARNA ETYKIETA J ĘZYKOWA ................................................................................. 69 4.1.1. Wspólnotowa funkcja etykiety j ęzykowej................................................................... 69 4.1.2. Etykietalne formy inicjalne i finalne wyst ąpie ń parlamentarnych .............................. 75 4.2. WERBALNY OBRAZ HIERARCHII WSPÓLNOTOWEJ ................................................................... 93 4.3. NAZWY WARTO ŚCI – WSPÓLNOTOWY ELEMENT DYSKURSU PODNIOSŁEGO .............................. 99 4.4. AGRESJA WERBALNA ......................................................................................................... 116 5. WYKORZYSTANIE STYLU ŚREDNIEGO W KOMUNIKACJI PARLAMENTARNEJ ......... 122 5.1. PROFESJOLEKT PARLAMENTARNY ...................................................................................... 122 5.1.1. Teoria terminu ......................................................................................................... 122 5.1.2. Opis funkcjonalno-semantyczny zebranej terminologii ........................................... 125 5.1.2.1. Nazwy stanowisk i pełnionych funkcji............................................................................. 125 5.1.2.2. Nazwy partii.................................................................................................................... 126 5.1.2.3. Nazwy dokumentów i ich cz ęś ci..................................................................................... 128 5.1.2.4. Okre ślenia ideologiczne i emocjonalne uczestników debaty.......................................... 130 2 Pobrano z https://researchportal.amu.edu.pl / Downloaded from Repository of Adam Mickiewicz University 2021-10-05 5.1.2.5. Okre ślenia postaw społecznych i ideologicznych........................................................... 133 5.1.3. Geneza leksyki profesjonalnej wykorzystywanej w komunikacji parlamentarnej.... 136 5.1.3.1. Zapo życzenia ................................................................................................................. 136 5.1.3.2. Otwarto ść kodu wspólnotowego wykorzystywanego w debacie parlamentarnej............ 139 5.1.3.2.1. Słownictwo ekonomiczne ....................................................................................... 140 5.1.3.2.2. Słownictwo prawnicze ............................................................................................ 142 5.1.3.2.3. Słownictwo polityczne............................................................................................. 144 5.1.3.2.4. Inne słownictwo profesjonalne................................................................................ 145 5.2. AGRESJA I GRZECZNO ŚĆ W OFICJALNEJ , MERYTORYCZNEJ KOMUNIKACJI PARLAMENTARNEJ.. 146 5.2.1. Etykieta parlamentarna wykorzystywana w debacie merytorycznej ....................... 146 5.2.1.1. Zwroty adresatywne ....................................................................................................... 146 5.2.1.2. Podzi ękowania ............................................................................................................... 150 5.2.1.3. Pro śby............................................................................................................................ 151 5.2.1.4. Gratulacje....................................................................................................................... 156 5.2.1.5. Nawi ązania kontekstowe................................................................................................ 159 5.2.2. Agresja werbalna..................................................................................................... 164 5.2.2.1. Agresja leksykalna ......................................................................................................... 164 5.2.2.2. Upraszczanie zwrotów adresatywnych, pomijanie tytułów i stopni................................. 180 5.3. WALORYZACJA WYKORZYSTYWANA W OFICJALNEJ DEBACIE PARLAMENTARNEJ..................... 185 5.3.1. Waloryzacja zró żnicowana ideologicznie………………………………………………185 5.3.2. Waloryzacja wspólnotowa ....................................................................................... 187 6. WYKORZYSTANIE STYLU NISKIEGO W KOMUNIKACJI PARLAMENTARNEJ ............. 195 6.1. OFICJALNO ŚĆ I NIEOFICJALNO ŚĆ KOMUNIKACJI PARLAMENTARNEJ . NAWI ĄZANIA KONTEKSTOWE .............................................................................................. 195 6.2. ETYKIETALNO ŚĆ I NIEETYKIETALNO ŚĆ KOMENTARZY OSOBISTYCH ........................................ 207 6.2.1. Komentarze etykietalne ........................................................................................... 207 6.2.2. Komentarze nieetykietalne ...................................................................................... 213 6.3. WARTO ŚCI WSPÓLNOTOWE W KOMENTARZACH OSOBISTYCH ............................................... 220 7. PODSUMOWANIE................................................................................................................. 231 7.1. PRZEKAZ OKAZJONALNY .................................................................................................... 233 7.2. DEBATA PROFESJONALNA .................................................................................................. 235 7.3. KOMENTARZE OSOBISTE .................................................................................................... 240 SPIS WYKORZYSTANYCH PRAC ........................................................................................... 244 SPIS ILUSTRACJI ..................................................................................................................... 254 3 Pobrano z https://researchportal.amu.edu.pl / Downloaded from Repository of Adam Mickiewicz University 2021-10-05 Tom II WST ĘP........................................................................................................................................... 2 SŁOWNICTWO PROFESJONALNE WYKORZYSTYWANE W POLSKIEJ DEBACIE PARLAMENTARNEJ..................................................................................................................... 6 NAZWY PARTII POLITYCZNYCH UTWORZONYCH PO 1989 ROKU ................................... 197 4 Pobrano z https://researchportal.amu.edu.pl / Downloaded from Repository of Adam Mickiewicz University 2021-10-05 1. Wprowadzenie 1.1 Przedmiot bada ń Przedmiotem moich bada ń b ędzie j ęzyk polskiej debaty politycznej. Ze wzgl ędu na rozległo ść obszaru badawczego oraz znaczne zró żnicowanie wewn ętrzne j ęzyka polityki swoje analizy i badania skoncentruj ę na polskiej debacie parlamentarnej. O istnieniu j ęzyka polityki, jak pisze Jerzy Bralczyk, s ą przekonani wszyscy. 1 Analiza komunikacji parlamentarnej, jako odmiany funkcjonalnej tego języka, pozwoli wskaza ć nie tylko miejsce dyskursu politycznego w ramach j ęzyka ogólnego, lecz tak że zobrazuje struktur ę, stopie ń wewn ętrznego zró żnicowania stylowego oraz funkcjonalnego omawianego kodu wspólnotowego. Współczesna,