';fli �� Uniwersytetu Jagiellońskiego Redaktor naukowyserii prof. dr hab. Andrzei Mania Radosław Rybkowski Ziemiq i pieniędzmi Początki federalnei polityki wobec szkolnictwa wyższego w Stanach Ziednoczonych Ameryki, 1787· 1890 Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Seria: Prace Amerykanistyczne Uniwersytetu Jagiellońskiego Redaktor naukowy serii: prof. dr hab. Andrzej Mania RECENZENT dr hab. Jolanta Alina Daszyńska, prof. UŁ PROJEKT SERII Maciej Kwiatkowski OPRACOWANIE GRAFICZNE OKŁADKI Marcin Bruchnalski Na okładce: Massachusetts Hall, najstarszy budynek Harvard University, obecnie siedziba prezydenta uczelni. Zdjęcie wykonał autor. Książka dofi nansowana przez Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego ze środków na działalność upowszechniającą naukę oraz Instytut Amerykanistyki i Studiów Polonijnych © Copyright by Radosław Rybkowski & Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Wydanie I, Kraków 2012 All rights reserved Niniejszy utwór ani żaden jego fragment nie może być reprodukowany, przetwarzany i rozpowszechniany w jakikolwiek sposób za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych oraz nie może być przechowywany w żadnym systemie informatycznym bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawcy. ISBN 978-83-233-3362-3 www.wuj.pl Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Kraków tel. 12-631-18-81, tel./fax 12-631-18-83 Dystrybucja: tel. 12-631-01-97, tel./fax 12-631-01-98 tel. kom. 506-006-674, e-mail: [email protected] Konto: PEKAO SA, nr 80 1240 4722 1111 0000 4856 3325 Spis treści Wstęp .............................................................................................................................. 7 Omawiane zagadnienia ............................................................................................ 12 Przegląd dotychczasowych badań ............................................................................ 17 Podziękowania ......................................................................................................... 24 Rozdział I. Polityka a uczelnie – w stronę teorii ........................................................... 27 1. Wyższe wykształcenie jako dobro prywatne i dobro publiczne .......................... 29 2. Polityka wobec szkolnictwa wyższego a polityka publiczna .............................. 36 2.1. Modele kształtowania polityki publicznej Charlesa E. Lindbloma i Davida Eastona .......................................................................................... 37 3. W stronę teorii i metody badania polityki wobec szkolnictwa wyższego ........... 42 4. Polityka publiczna a administracja – koncepcja Woodrowa Wilsona ............... 48 5. Inwestycje w szkolnictwo wyższe a rozwój gospodarczy .................................... 51 6. Pytanie o metodę ................................................................................................. 53 Rozdział II. Czasy kolonialne – powstanie pierwszych uczelni i ich relacje z władzami 55 1. Harvard College ................................................................................................... 58 2. College of William and Mary ............................................................................... 64 3. Yale College ......................................................................................................... 69 4. King’s College (Columbia University) ................................................................ 74 5. Dartmouth College ............................................................................................... 78 6. Podsumowanie ..................................................................................................... 83 Rozdział III. Narodowy Uniwersytet Stanów Zjednoczonych – niezrealizowana idea ..... 87 1. Uniwersytet Narodowy – początek idei ............................................................... 89 2. George Washington i Uniwersytet Narodowy ..................................................... 92 3. Niezrealizowany plan Washingtona ..................................................................... 100 4. Bez planów, bez działań ...................................................................................... 101 5. James Madison i powrót idei narodowego uniwersytetu ..................................... 107 6. Zmierzch Narodowego Uniwersytetu Stanów Zjednoczonych ........................... 113 Rozdział IV. Ziemia dla szkół ........................................................................................ 115 1. Ziemia dla szkół – początki .................................................................................. 117 2. Pierwsze propozycje wyzyskania ziemi na potrzeby uczelni .............................. 127 3. Justin Smith Morrill i Land Grant Act ................................................................. 133 6 Ziemią i pieniędzmi 4. Pierwsza próba przyjęcia ustawy – dyskusje w Senacie i prezydenckie weto ..... 144 5. Land Grant Act of 1862 ........................................................................................ 152 6. Land Grant Act a polityka .................................................................................... 156 Rozdział V. Nie tylko ziemia ......................................................................................... 161 1. Pierwsze starania o federalne wspieranie badań naukowych w rolnictwie ............ 165 2. Hatch Act i jego znaczenie dla szkolnictwa ........................................................ 173 3. Pieniądze dla uczelni – druga ustawa Morrilla ................................................... 179 4. Stany, koledże i korzyści ..................................................................................... 189 Zakończenie ........................................................................................................................ 191 Wpływ dziewiętnastowiecznych rozstrzygnięć na współczesne szkolnictwo wyższe 192 Tworzenie instytucjonalnego wsparcia dla szkolnictwa wyższego ......................... 195 Miejsce federacji i stanów w dziewiętnastowiecznej polityce publicznej .............. 199 Cykle wprowadzania zmian w federalnej polityce wobec szkolnictwa wyższego 203 Bibliografi a .................................................................................................................... 205 Dokumenty i zbiory dokumentów ............................................................................ 205 Akty prawne ........................................................................................................ 205 Projekty ustaw, raporty, memoriały przedstawione w Kongresie ....................... 206 Zbiory dokumentów ............................................................................................ 211 Inne materiały źródłowe (pamfl ety, pamiętniki, artykuły, wystąpienia) ............. 212 Opracowania ........................................................................................................ 213 Artykuły ............................................................................................................... 223 Źródła internetowe .............................................................................................. 228 Aneksy .... ............................................................................................................................ 231 James Buchanan, Informacja przesłana do Kongresu, uzasadnienie prezydenckiego weta do Izby Reprezentantów Stanów Zjednoczonych ..................................... 231 Ustawa przekazująca grunty publiczne niektórym Stanom, które mogą utworzyć koledże służące pożytkowi rolnictwa i mechaniki [tak zwana pierwsza ustawa Morrilla] ............................................................................................................. 237 Ustawa o utworzeniu rolniczych stacji eksperymentalnych, we współpracy z koledżami utworzonymi w niektórych Stanach na podstawie przepisów usta- wy przyjętej 2 lipca 1862 roku [tak zwana ustawa Hatcha] ................................ 239 Ustawa o przekazaniu części zysków ze sprzedaży gruntów publicznych w celu peł- niejszego uposażenia oraz wsparcia koledżów działających na rzecz rolnictwa i mechaniki, utworzonych na podstawie aktu Kongresu przyjętego 2 lipca 1862 roku [druga ustawa Morrilla] ...................................................................... 241 Wstęp W 2007 roku Bank Światowy opublikował książkę zatytułowaną How Univer- sities Promote Economic Growth („Jak uniwersytety wspierają rozwój gospodar- czy”). Publikacja sama w sobie nie jest szczególną nowością, bo od wielu lat Bank Światowy w ramach swojej działalności prowadzi badania nad systemami edukacyj- nymi, pokazując, jak istotny dla dobrobytu obywateli jest dostęp do nauki, w tym na poziomie szkół wyższych. Jamil Salmi, odpowiedzialny przez wiele lat za programy dotyczące szkolnictwa wyższego, bez cienia wątpliwości dowodzi w swoich publi- kacjach, że przyszłość należy do gospodarki opartej na wiedzy. Podstawą jej istnienia są zaś „właściwe regulacje gospodarcze i instytucjonalne; silnie rozbudowany kapitał ludzki, dynamiczna infrastruktura informatyczna oraz wydajny system wspierający innowacyjność”. Żaden z tych elementów nie może z kolei powstać i dalej się rozwi- jać bez sprawnego szkolnictwa wyższego1. Książka Banku Światowego z 2007 roku, choć sama stara się wybiegać w przy- szłość, odwołuje się także do historycznych doświadczeń. Mają one przekonać o tym, że powiązanie gospodarki, rozwoju, działań