DIREKTORATET FOR MINERALFORVALTNING MED BERGMESTEREN FOR SVALBARD ÅRSRAPPORT 201 Direktoratet for mineralforvaltning med Bergmeisteren for Svalbard ÅRSRAPPORT 2011 INNHALD 1. DIREKTORATET FOR MINE- RALFORVALTNING MED BERGMEISTEREN FOR 6 4. SIKRING AV NEDLAGDE SVALBARD GRUVER 16 1.1 Generelt om etaten 6 4.1 Statens sikringsansvar 16 1.2 Minerallova 6 4.2 Sikring av nedlagde gruver 16 1.3 Verksemdsidé, hovudmålsetnader 4.3 Utførte sikringsarbeid i 2011 17 og styringsparametrar 7 4.4 Heimfalne gruveområde i statleg eige 17 4.5 Gruvesikringsregister 17 2. ADMINISTRASJON 10 2.1 Administrasjon og lokalisering 10 5. TILTAK MOT UREINING 18 2.2 Budsjett/økonomi 11 5.1 Avrenning frå nedlagde gruver 18 2.3 Kommunikasjon og samfunns- 5.2 Sulitjelma 18 kontakt 11 5.3 Løkken 19 2.3.1 Direktoratets databasar 11 5.4 Folldal verk 20 2.3.2 Rapport- og kartarkivet 11 5.5 Nordgruvefeltet Røros 21 2.3.3 Bergverksstatistikk 12 5.6 Kjøli og Killingdal 22 2.3.4 Internasjonale studiegrupper for metall 12 2.4 Direktoratets heimeside og 12 6. MINERALNÆRINGA I 2011 24 prospekteringsportalen 6.1 Produksjonsdata frå mineral- 24 2.5 Samiske forhold 12 næringa 6.2 Malmgruver 25 6.2.1 Rana Gruber AS 25 3. FORVALTNING OG 6.2.2 Sydvaranger Gruve AS 25 SAKSHANDSAMING 13 6.2.3 Titania AS 26 3.1 Generelt 13 6.3 Industrimineral 26 3.1 Rettar etter minerallova 13 6.4 Bygnings- og monumentstein 27 3.1.1 Undersøkingsrett 14 6.5 Byggeråstoffa sand, grus, pukk og 28 3.1.2 Utvinningsrett 14 leire 3.1.3 Prøvedriftsløyve 14 3.1.4 Driftskonsesjon 14 3.1.5 Bergteknisk ansvarleg 14 7. OVERSIKTER 30 3.2 Driftsplanar og tilsyn 14 7.1 Direktoratets personale 30 3.2.1 Driftsplanar 14 7.2 Forvaltning og saksbehandling 30 3.2.2 Tilsyn 15 7.2.1 Forvaltning og saksbehandling 30 3.2.3 Kontroll av dammar og 2007-2011 betongpluggar 15 7.3 Bergrettar 31 7.3.1 Driftskonsesjonar gjevne i 2011 31 8. MELDING OM BERG- VERKSDRIFTA PÅ 32 SVALBARD 8.1 Verksemda på Svalbard 2011 32 8.2 Budsjett/økonomi 33 8.2 Kolproduksjon 33 8.3.1 Store Norske Spitsbergen Grube- kompani AS 33 8.3.2 Trust Arktikugol 34 8.4 Store Norske Gull AS 35 8.5 Petroleumsverksemda 35 8.6 Funnpunktmeldingar og utmål 35 9. SVALBARD OVERSIKTER 36 9.1 Oversikt over funnpunkt 36 9.2 Oversikt over utmål 38 10 MINERALMARKNADEN 2011 40 10.1 Gull 40 10.2 Sølv 41 10.3 Platina 41 10.4 Kopar 42 10.5 Bly 42 10.6 Nikkel 43 10.7 Sink 43 Direktoratet for mineralforvaltning med Bergmesteren for Svalbard Årsrapport 2011 1. DIREKTORATET FOR MINERALFORVALTNING MED BERGMEISTEREN FOR SVALBARD Nedlagt feltspatbrot ved foten av Stetind, i Tysfjord kommune, foto: Peter J. Brugmans 1.1 Generelt om etaten I tillegg administrerer Direktoratet miljø- Då minerallova vart sett i kraft 1. januar 2010 tiltak og sikringsarbeid ved gamle gruver der skifta Bergvesenet med Bergmeisteren for staten har eit forvaltaransvar. Svalbard namn til Direktoratet for mineralfor- valtning med Bergmeisteren for Svalbard 1.2 Minerallova (Direktoratet). Minerallova inneber til dels store endringar i Grunnlaget for verksemda ved Direktoratet arbeidsoppgåvene for etaten. Arbeidet med å er minerallova og ei rekkje oppgåver og full- implementere lova som starta opp hausten makter som vart tildelte Bergvesenet frå mai 2009 heldt fram i 2011. Etaten har lagt stor 1993 og seinare. vekt på intern gjennomgang av problem- Bergmeisteren for Svalbard administrerer stillingar knytte til forståing av lovbruk, Bergverksordninga for Svalbard med utfyl- saksbehandling og forskriftsarbeidet. lande reglar for petroleumsverksemd. Utover Resultatet av dette er at det er vorte utarbeidd dette hjelper etaten til med råd, rettleiing og nye sakshandsamingsrutinar der dette har vore oversikter om funn og førekomstar av naudsynt. Det er også lagt ned eit stort arbeid i geologisk art på Svalbard. å leggje inn nye opplysningar attåt å ajourføre Bergmeisteren for Svalbards distrikt omfattar heimesida for etaten. både Svalbard og Jan Mayen. På Jan Mayen På bestilling frå Nærings- og handelsdepar- gjeld minerallova. tementet (NHD) har etaten utarbeidd forslag til 6 Direktoratet for mineralforvaltning med Bergmesteren for Svalbard Årsrapport 2011 nye forskriftsføresegner om gruvekart, krav om Saksbehandlingstid innhald i søknader om driftskonsesjon og Direktoratet skal utføre enkeltsaks- rapportering ved avslutta drift. Etaten har også handsaminga slik at sakshandsamingstida ligg utarbeidd forslag til endringar av innhaldet til innanfor fastsette mål, slik dei kjem fram i nokre av føresegnene i forskrifta som vart serviceerklæringa frå etaten, og at sakene blir vedteken 23.12.2009. handsama i tråd med reglane om Etaten har inngått avtale med Statens sakshandsamingstid i § 11a i forvaltningslova. innkrevjingssentral (SI) om at dei tek hand om etaten sine oppgåver i saker der Direktoratet Kompetanse om samiske forhold pålegg tvangsmulkt eller gebyr. For å utføre oppgåvene sine etter dei nye Minerallova inneber ikkje berre store reglane i minerallova for Finnmark fylke skal utfordringar for Direktoratet, men også for Direktoratet syte for god dialog og samarbeid omgjevnadene, både fordi ho stiller nye krav med dei samiske organa/organisasjonane det og fordi ho omfattar alle uttaksverksemder. vedkjem. Direktoratet skal syte for å ha Etaten har derfor i samarbeid med Norsk naudsynt kompetanse for å handsame bergindustri halde kurs i Stavanger, Oslo, mineralsaker der samiske interesser er Trondheim, Rana og Alta med til saman involverte. Samstundes skal etaten medverke ca 150 deltakarar. til å utvikle mineralkompetanse i samiske miljø knytte til mineralaktivitet. 1.3 Verksemdsidé, hovudmålsetnader og styringsparametrar Oppfølging av forvaltningsansvaret for NHD’s NHD har i tildelingsbrevet for 2011 sett desse heimfalne eigedommar hovudprioriteringane med resultatmål og krav. NHD har gjeve Direktoratet fullmakt til å utføre oppgåver på vegner av departementet Verksemdsidé: knytte til forvaltning av gruveeigedommar som ”DMFs verksemdsidé er at dei mineralske er heimfalne til staten etter reglar i tidlegare ressursane Noreg har, skal forvaltast og bergverkskonsesjonar. utnyttast til beste for samfunnet. Ut frå Arbeidet med å kartleggje bygningsmassen verksemdsideen er det fastsett slike hovudmål og vedlikehaldsbehovet på eigedommane held for etatens verksemd i Fastlands-Noreg og på fram i 2010. Når kartlegginga er gjennomført, Svalbard:” skal Norsk Bergverksmuseum utarbeide ein rapport med oversikt over bygningsmassen og Målsetnader: vedlikehaldsbehovet for eigedommane. På - effektivt forvalte gjevne fullmakter basis av denne rapporten skal Direktoratet og vere eit sakkunnig organ i saker hjelpe departementet med å utarbeide ein plan som gjeld mineralnæringa. med tidsperspektiv for det vidare arbeidet med - arbeide for å redusere miljø- eigedommane. konsekvensar av mineraluttak og medverke til ei balansert Forskriftsarbeid miljøforvaltning. Samstundes med at den nye minerallova vart - arbeide for auka verdiskaping in- sett i kraft 01.01.2010, vart også forskrifter til nan mineralnæringa. lova sette i kraft. Enkelte forskrifter til lova er - arbeide for auka forståing av kva ikkje utarbeidde, og departementet og Direkto- mineralnæringa har å seie for ratet har vore samde om at arbeidet med å lage samfunnet. dei gjenståande forskriftene skal setjast i gang når lova vart sett i kraft. På denne bakgrunnen Direktoratet skal vere serviceorientert med har departementet bede Direktoratet om å vekt på rask sakshandsaming av god kvalitet, utarbeide utkast til forskrifter om gruvemåling og å gje informasjon og rettleiing til enkelt- og gruvekart, om sakshandsaming i samband personar, bedrifter, kommunar mv. om saker med tildeling av utvinningsrett til statens som gjeld undersøking, utvinning og foredling mineral, om krav til innhald i søknader om av mineralske ressursar. driftskonsesjon og om rapportering ved avslutta gruvedrift. Direktoratet skal også vurdere ulike sider av å innføre eit eventuelt 7 Direktoratet for mineralforvaltning med Bergmesteren for Svalbard Årsrapport 2011 tilsynsgebyr, medrekna å vurdere kriterium for kva det eventuelt er naturleg å leggje gebyr på. Arbeide for auka verdiskaping innanfor mineralnæringa. Arbeide for å redusere miljøkonsekvensane Direktoratet skal medverke til å gje av mineraluttak og medverke til ei balansert mineralnæringa i Noreg føremålstenlege miljøforvaltning. rammevilkår. Då er det ein viktig målsetnad å Direktoratet skal kartleggje avrenning av tung- sikre at uttak skjer på ein bergmessig metall og utføre tiltak for å forhindre avren- forsvarleg måte gjennom godkjenning av ning frå nedlagde gruver i samsvar med krav driftsplanar og ved å føre tilsyn med drifta. frå ureiningsetatane, og sikre farlege gruveopningar der staten står som eigar eller Tilsynsverksemd har eit forvaltaransvar. Vidare skal Direk- For å sikre at omsynet til forsvarleg ressurs- og toratet arbeide for å vareta miljøomsyn under miljøforvaltning blir vareteke, skal planlegging og drift av mineraluttak. Direktoratet gjennom tilsyn sjå til at undersøkingsarbeid og uttak av mineralske Ureiningstiltak ressursar blir gjennomført i samsvar med Departementet føreset som tidlegare at etaten godkjende driftsplanar og den nye minerallova. skal kartleggje og gjennomføre tiltak for å Tilsynsaktiviteten skal tilpassast omfanget av hindre avrenning/ureining frå nedlagde gruver og kompleksiteten ved verksemda. Talet på der staten har eigar- eller forvaltaransvar. tilsyn skal vurderast jamleg og haldast på eit I 2010 skulle særleg ureiningssituasjonen på fagleg forsvarleg nivå. Direktoratet skal halde Løkken og