65 LAT LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO im. Stefana Żeromskiego w Chobrzanach (Pamiątka Zjazdu) Chobrzany 2009 1 Zespół Redakcyjny: Robert Soja Janina Surowiec Alicja Wódz Małgorzata Grądziel Agnieszka Brzyszcz Elżbieta Wódz Marianna Wilk Autorzy wspomnień: Janina Szczygielska Janina Surowiec Maciej Gustaw Kaczmarski Piotr Kaczmarski Genowefa Mendala Maria Okulska Zdzisław Gawron Opracowanie graficzne fotografii: Mieczysław Nowak 2 Jubileusz 65-lecia powstania Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Żeromskiego w Chobrzanach to święto wszystkich tych, którzy byli i są z tą szkołą związani. Zarówno pracowników i uczniów, jak i osób, które swoją działalnością zawodową i społeczną przyczynili się do coraz lepszego, efektywniejszego i bezpiecznego funkcjonowania naszej szkoły. Pragnieniem moim jest, aby obchodzony w dniu dzisiejszym jubileusz był świętem nie szkoły w znaczeniu miejsca, ale przede wszystkim, aby było to święto ludzi, którzy przez 65 lat tę szkołę tworzyli, wpływali na jej atmosferę, poświęcali jej swój czas, interesowali się jej sprawami i wspierali. Tych wszystkich jej pracowników i absolwentów, którzy oddali jej serce i dużą część swojego życia. Przez 65 lat istnienia szkoły wszyscy tworzyliśmy i dalej tworzymy jej historię. Zapisana jest ona w szkolnych dziennikach, uczniowskich zeszytach i szkolnych kronikach. Myślę, że każdy z nas absolwentów tę historię zapisaną głęboko w pamięci, a nawet w sercu, opowiedziałby w inny sposób. Jubileusz 65 – lecia istnienia Liceum Ogólnokształcącego w Chobrzanach skłania nas do refleksji, do zastanowienia się, jaką rolę w naszym życiu odegrała szkoła, do której chodziliśmy. W jaki sposób ludzie, których w niej spotkaliśmy, wpłynęli na nasz kształtujący się wówczas charakter i system wartości. Wspomnijmy nauczycieli, których miłość do zawodu wzbudzała w nas tęsknotę za odkrywaniem i poznawaniem świata i drugiego człowieka. Tych, którzy uczyli nas „sięgać tam, gdzie wzrok nie sięga”, a swoją postawą, sumienną pracą dawali przykład jak żyć dobrze i uczciwie. Siła szkolnych więzi i wspomnień powoduje, że często wracamy myślami do lat szkolnych. Zjazd Absolwentów daje możliwość spotkania się z dawnymi kolegami, odświeżenia dawnych znajomości i wspomnień. Absolwenci zawsze byli i są doskonałą wizytówkę naszego Liceum. Obchodami jubileuszowymi zamykamy 65 lat historii Liceum Ogólnokształcącego w Chobrzanach. Mając przychylność i ogromne zaangażowanie w sprawy szkoły ze strony Wójta Gminy Samborzec – Witolda Garnuszka, Przewodniczącego Rady Gminy - Stanisława Kiliańskiego i Rady Gminy Samborzec oraz miejscowego społeczeństwa możemy ufnie spojrzeć w przyszłość. Dyrektor szkoły Robert Soja 3 SŁOWO WSTĘPNE „Tyle lat, taka nieskończoność przypomnień, epizodów (...)” „...wróćmy do tego co jest wieczne, dobre, wiecznie piękne” Stefan Żeromski Publikacja, którą oddajemy w Państwa ręce obejmuje historię i współczesność Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Żeromskiego w Chobrzanach. Liceum Ogólnokształcące w Chobrzanach od 65 lat widnieje w panoramie Chobrzan i jest miejscem kulturotwórczym. Edukacja w murach naszego Liceum przysparzała i przysparza środowisku chobrzańskiemu i krajowi ludzi mądrych i wykształconych. Ta szkoła „wydała” liczną grupę tych, którzy stali się chlubą Liceum. Szkoła obchodziła rocznice: dwudziestolecia, trzydziestolecia, czterdziestolecia, pięćdziesięciolecia i 55-lecia. 30-lecie i 50-lecie uczczono wydaniem publikacji o charakterze monografii. Jubileusz 65-lecia pragniemy uczcić publikacją, która obejmuje historię budynku szkoły w latach 1927 – 1944 oraz rys historyczny Liceum z lat 1944 – 2009. W pracy wykorzystano fragmenty z publikacji 50-lecia Liceum dotyczące historii Chobrzan, związków S. Żeromskiego z Chobrzanami, dziejów Liceum autorstwa Pana Bolesława Wilka, Pani Marii Kopacz i Pana Henryka Soi. Wyeksponowaliśmy wspomnienia ludzi, którzy tworzyli tradycję i charakter szkoły; nauczycieli, absolwentów i tych, którym szkoła i jej problemy były i pozostają bliskie. Swoimi refleksjami podzielili się: Pani Janina Szczygielska, Pan Bolesław Czarnecki, Pani Janina Surowiec, Pani Maria Okulska, Pan Maciej Kaczmarski, Pani Genowefa Mendala i Pan Zdzisław Gawron. Jubileuszowi towarzyszyć będzie wystawa fotograficzna, ukazująca naszą szkołę, jej nauczycieli i wychowanków. W publikacji zamieszczamy zdjęcia społeczności szkolnej na przestrzeni 65 lat istnienia szkoły. Prezentujemy również ludzi szkoły; jej dyrektorów, nauczycieli, pracowników administracji i obsługi szkoły. Umieszczamy listy absolwentów z lat 1948 – 2009. Przy opracowaniu graficznym okładki sięgnęliśmy do projektu Barbary Bernaszewskiej – absolwentki naszego Liceum. Mamy nadzieję, że wydanie tej publikacji spotka się z życzliwym przyjęciem czytelników. Będziemy wdzięczni za wszystkie uwagi i uzupełnienia, by wydana z okazji kolejnego jubileuszu publikacja stanowiła rzetelne źródło wiedzy o Liceum Ogólnokształcącym w Chobrzanach. Zespół Redakcyjny 4 I. Z HISTORII CHOBRZAN Osadnictwo wsi Chobrzany, podobnie jak sąsiednich wiosek (Gorzyczany, Faliszowice, Janowice, Strączków, Ryłowice, Byszów) odbywało się nad rzeką Gorzyczanką i jej dopływami. Wykopaliska archeologiczne z tych terenów (Sandomierz, Złota) świadczą, że ludność zamieszkiwała tu już w okresie neolitu (400-1700 lat temu), prowadząc osiadły tryb życia. Rozwijało się rolnictwo i hodowla zwierząt. Ludzie w tym okresie osiągnęli umiejętność obróbki kamienia – gładzenie i przewiercanie, szczególnie odłamków krzemiennych. Rozwijało się garncarstwo i ceramika. Budowa i wyposażenie grobów świadczą o powstaniu kultów religijnych i organizacji plemiennych. Pierwsza udokumentowana data to rok 1337, w którym według kroniki parafialnej, właścicielami Chobrzan byli Zbigniew i Gorgoni Słupeccy, bracia biskupa krakowskiego Jana Grota. Z fundacji tegoż biskupa zbudowano kościół z drzewa modrzewiowego. Powstała pierwsza parafia, do której należały wsi: Chobrzany, Bystrojowice, Jachimowice i Ryłowice. Według notatnika Sandomierskiego miał w Chobrzanach na krótko przebywać w 1370 r. król Kazimierz Wielki, wracając z łowów w okolicach Przedborza. W połowie XV wieku dziedzicem Chobrzan był Goworek Chobrzeński. W XV wieku właścicielami Chobrzan byli Gniewoszowie. W czasach reformacji właściciele sprzyjali nowym tendencjom religijnym i zmienili kościół na zbiór luterański w latach 1590-1596. Spotkali się jednak ze zdecydowanym oporem wiernych parafii – zbór był prawie pusty. W roku 1644 kościół odnowiono, a w 1782 r. uległ ponownemu zniszczeniu. W latach 1803-16 wzniesiono kościół murowany, który jednak spłonął wraz z dworem w 1863 r. Obecny, murowany, bezstylowy wzniesiony został w latach 1870-1872. Kościół jest pod wezwaniem św. Jana Ewangelisty i św. Marty. Znajdują się w nim trzy ołtarze snycerskiej roboty. W zwieńczeniu ołtarza głównego obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z I połowy XVIII w., pod nim obraz przedstawiający ścięcie Jana Chrzciciela również z XVIII wieku. W lewym ołtarzu bocznym znajduje się zabytkowy obraz „Santa Conversatione” (Święta Rozmowa) z postaciami Matki Boskiej z Dzieciątkiem i świętych: Jana Ewangelisty i Marty, gotycki z ok. połowy XV wieku. Obrazy na ścianach św. Józefa Kalasantego i Matki Boskiej Niepokalanej pochodzą z ok. poł. XIX wieku, kiedy to pierwotnie znajdowały się w kościele pijarów w Radomiu. Zachowała się również wspaniała monstrancja barokowa z II połowy XVII w., dwie rzeźby aniołów „ Putta” po bokach głównego ołtarza ( XVIII w.), krucyfiks drewniany po prawej stronie ołtarza (XVIII w.), sześć drewnianych lichtarzy ( XVIII w.) i krucyfiks pogrzebowy (XVIII w.). Inne pamiątki kościoła to epitafium Salomei z Trembeckich Brzeskiej (zm. 1810) i tablica fundacji poprzedniego kościoła przez Jana Kantego Brzeskiego i ks. Marcina Ciźlewicza. 5 W ciągu ostatnich 40 lat staraniem kolejnych proboszczów: ks. Czesława Lewandowskiego., ks. Ryszarda Batorskiego, ks. Henryka Żółciaka i ostatnio ks. Czesława Przewłockiego oraz przy wsparciu finansowym parafian podjęto szereg kosztownych przedsięwzięć remontowych, renowacyjnych i konserwatorskich, mających na celu zabezpieczenie i poprawę wystroju zewnętrznego i wewnętrznego kościoła. Dwór w Chobrzanch posiadał w ciągu wieków licznych właścicieli: Słupeccy, Pękosławscy, Brzescy, Jabłońscy. W 1872 r. dwór nabyli Adolf i Tekla z Katerlów Nekanda-Trepkowie. W roku 1895 Trepkowie ziemię rozparcelowali, dzięki czemu wzrosła liczba gospodarstw chłopskich. W roku 1921 na wieś składały się cztery osiedla: Chobrzany Dolne, Chobrzany Górne, Chobrzany Poduchowne oraz stara wieś Chobrzany z ogólną liczbą mieszkańców 270 osób. Na cmentarzu parafialnym w Chobrzanach znajduje się kaplica nagrobna z 1850 r. wzniesiona przez rodzinę Jabłońskich, ówczesnych właścicieli Chobrzan. W podziemiach kaplicy spoczywają prochy Natalii z Jabłońskich Gawrońskiej oraz trojga jej dzieci (wg napisu na epitafium). Obecnie zabytek ten służy jako kaplica cmentarna. Pamiątką po rodzinie Trepków pozostała figura z Jezusem Frasobliwym z 1901 (na skrzyżowaniu dróg). W roku 1935 tutejsi gospodarze Michał i Marianna Paluchowie wystawili piękną figurę z krzyżem „Na cześć i chwałę Bogu”, która stoi przy drodze polnej za Chobrzanami – Kolonie. Ciekawą pamiątką z czasów Żeromskiego jest tzw. grusza Żeromskiego, rosnąca przy drodze polnej na południe od Chobrzan w kierunku Koprzywnicy. Ostała się dzięki żelaznemu krucyfiksowi, który częściowo wrósł w pień. Wielki pisarz, który w swoich utworach opiewał piękno tej ziemi, odpoczywał w czasie spacerów pod tą grusza, przebywając w 1888 r. u swojej ciotki Tekli z Katerlów Trepkowej. Pomimo