DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO Białystok, dnia 3 lutego 2021 r. Poz. 529 UCHWAŁA NR XVI/105/21 RADY GMINY MIASTKOWO z dnia 28 stycznia 2021 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1999 r. o samorządzie gminnym (Dz. U z 2020 r. poz. 713, poz. 1378 ) oraz art. 87 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2020 r. poz. 282, poz. 782) uchwala się, co następuje: § 1. Przyjmuje się Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Miastkowo na lata 2021-2024, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. § 2. Wykonaie uchwały powierza się Wójtowi Gminy. § 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia i podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Województwa Podlaskiego. Przewodniczący Rady Henryk Rupacz Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego – 2 – Poz. 529 Załącznik do uchwały Nr XVI/105/21 Rady Gminy Miastkowo z dnia 28 stycznia 2021 r. Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Miastkowo na lata 2021-2024 GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY MIASTKOWO NA LATA 2021 - 2024 Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego – 3 – Poz. 529 SPIS TRE ŚCI 1. Wst ęp 4 2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami 5 3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce 6 3.1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku 3.2. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami 3.3. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym 3.4. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1998 r. o gospodarce nieruchomo ściami 3.5. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane 3.6. Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych 3.7. Inne akty prawne 4. Uwarunkowania zewn ętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego 20 4.1. Strategiczne cele polityki pa ństwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami 4.1.1. Krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami na lata 2019-2022 4.1.2. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004–2013 oraz Uzupełnienia Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004–2020 4.2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z opracowaniami wykonanymi na poziomie województwa i powiatu 4.2.1. Program rozwoju kultury województwa podlaskiego do roku 2020 oraz projekt programu opieki nad zabytkami województwa podlaskiego na lata 2008 – 2011 4.2.2. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego 4.2.3. Strategia rozwoju województwa podlaskiego do 2020 roku 5. Uwarunkowania wewn ętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego 32 5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy 5.1.1. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego str. 2 Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego – 4 – Poz. 529 5.1.2. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego 5.2. Charakterystyka zasobów i analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy z uwzgl ędnieniem zabytków o najwy ższym znaczeniu 5.3. Zabytki obj ęte prawnymi formami ochrony 5.4. Zabytki w gminnej ewidencji zabytków 5.5. Zabytki o najwy ższym znaczeniu dla gminy 6. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy. Analiza szans i zagro żeń 67 7. Zało żenia programowe gminnego programu opieki nad zabytkami 69 7.1. Priorytety programu opieki 7.2. Kierunki działa ń programu opieki 7.3. Zadania programu opieki 8. Instrumentarium realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami 74 9. Zasady oceny realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami 76 10. Źródła finansowania gminnego programu opieki nad zabytkami 78 11. Realizacja i finansowanie przez gmin ę zada ń z zakresu ochrony zabytków 98 str. 3 Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego – 5 – Poz. 529 1. Wst ęp Celem opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami gminy Miastkowo na lata 2021-2024 jest okre ślenie zasadniczych kierunków działa ń inicjowanych przez władze gminy w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego wyst ępuj ącego w jego granicach administracyjnych, zgodnie z przepisami ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2020 r. poz.282, poz.782 ). Program został opracowany zgodnie z wytycznymi Poradnika Metodycznego – Gminny Program Zabytków, przygotowany przez Narodowy Instytut Dziedzictwa w Warszawie. Istotnym zagadnieniem uzasadniaj ącym powstanie programu jest zachowanie dziedzictwa kulturowego gminy, jak równie ż jego promocja wśród mieszka ńców oraz turystów. Funkcj ę t ę mo żna realizowa ć mi ędzy innymi poprzez edukacj ę, pocz ąwszy od poziomu podstawowego oraz pobudzanie rozwoju turystyki. Działania te mog ą przyczyni ć si ę do przyspieszenia rozwoju społeczno – gospodarczego gminy. Nieodzownym elementem tego typu działa ń jest budzenie w społecze ństwie świadomo ści istnienia zabytków i potrzeby ich rewitalizacji, jak równie ż zwrócenie uwagi na istniej ącą wspólnot ę kulturow ą. Aby to osi ągn ąć nale ży pobudzi ć świadomo ść wła ścicieli, u żytkowników i jednostki samorz ądu terytorialnego, skłoni ć te grupy do współdziałania, wzbudzi ć ich odpowiedzialno ść za wła ściwy stan zachowania obiektów historycznych oraz aktywny udział w zakresie opieki nad zabytkami. Niniejszy program jest drugim dokumentem tego rodzaju opracowanym dla gminy Miastkowo. Postanowiono, że w programowanym okresie, tj. w latach 2021-2024 działania podejmowane w jego ramach, b ędą dotyczyły przede wszystkim działa ń okre ślanych jako „mi ękkie”, tj. działa ń o charakterze nieinwestycyjnym. Celem ich jest przede wszystkim promocja gminy i jej dziedzictwa kulturowego, jak równie ż edukacja dotycz ąca opieki nad zabytkami poł ączona z wydarzeniami o charakterze historycznym. Maj ą one stanowi ć podstaw ę do działa ń podejmowanych w kolejnych okresach programowych, gdy świadomo ść w zakresie ochrony zabytków b ędzie wi ększa. str. 4 Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego – 6 – Poz. 529 2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami Podstaw ą prawn ą obowi ązku wykonania gminnego programu opieki nad zabytkami gminy Miastkowo na lata 2021-2024 jest Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r. (Dz. U. z 2020 r. poz. 282, poz. 782) : Art. 87. 1. Zarz ąd województwa, powiatu lub wójt (burmistrz, prezydent miasta) sporz ądza na okres 4 lat odpowiednio wojewódzki, powiatowy lub gminny program opieki nad zabytkami. 2. Programy, o których mowa w ust. 1, maj ą na celu, w szczególno ści: 1) Uchylony (wł ączenie problemów ochrony zabytków do systemu zada ń strategicznych, wynikaj ących z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju); 2) uwzgl ędnianie uwarunkowa ń ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, ł ącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej; 3) zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; 4) 4. wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego; 5) podejmowanie działa ń zwi ększaj ących atrakcyjno ść zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjaj ących wzrostowi środków finansowych na opiek ę nad zabytkami; 6) okre ślenie warunków współpracy z wła ścicielami zabytków, eliminuj ących sytuacje konfliktowe zwi ązane z wykorzystaniem tych zabytków; 7) podejmowanie przedsi ęwzi ęć umo żliwiaj ących tworzenie miejsc pracy zwi ązanych z opiek ą nad zabytkami. 3. Wojewódzki, powiatowy i gminny program opieki nad zabytkami przyjmuje odpowiednio sejmik województwa, rada powiatu i rada gminy, po uzyskaniu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków. 4. Programy, o których mowa w ust. 3, s ą ogłaszane w wojewódzkim dzienniku urz ędowym. 5. Z realizacji programów zarz ąd województwa, powiatu i wójt (burmistrz, prezydent miasta) sporz ądza, co 2 lata, sprawozdanie , które przedstawia si ę odpowiednio sejmikowi województwa, radzie powiatu lub radzie gminy. str. 5 Dziennik Urzędowy Województwa Podlaskiego – 7 – Poz. 529 3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce Obiekty zabytkowe – zabytki nieruchome i ruchome, podlegaj ą na terytorium Polski ochronie prawnej na mocy wielu aktów prawnych: 3.1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku Obiekty zabytkowe s ą obj ęte ochron ą prawn ą okre ślon ą jako konstytucyjny obowi ązek pa ństwa i ka żdego obywatela: Art. 5. Rzeczpospolita Polska strze że niepodległo ści i nienaruszalno ści swojego terytorium, zapewnia wolno ść i prawa człowieka i obywatela oraz bezpiecze ństwo obywateli, strze że dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochron ę środowiska, kieruj ąc si ę zasad ą zrównowa żonego rozwoju. Art. 6. Rzeczpospolita Polska stwarza warunki upowszechniania i równego dost ępu do dóbr kultury, b ędącej źródłem to żsamo ści narodu polskiego, jego trwania i rozwoju. 3.2. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Głównym aktem prawnym reguluj ącym zasady ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce jest ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2020 r. poz.282,782). Dla niniejszego programu zasadne jest przywołanie poni ższych artykułów tej ustawy: Art. 3. Użyte w ustawie okre ślenia oznaczaj ą: 1) zabytek - nieruchomo ść lub rzecz ruchom ą, ich cz ęś ci lub zespoły, b ędące dziełem człowieka lub zwi ązane z jego działalno ści ą i stanowi ące świadectwo minionej epoki b ądź zdarzenia, których zachowanie le ży w interesie społecznym ze wzgl ędu na posiadan ą warto ść historyczn ą, artystyczn ą lub naukow ą; 2) zabytek nieruchomy - nieruchomo ść , jej cz