Masterproef voorgelegd tot het behalen van de graad van Master in Gender en Diversiteit Sologamie en feminisme: een tegenstrijdig huwelijk Een exploratie van het feministische karakter en het subversieve potentieel van zelfhuwelijken Academisch artikel Aantal woorden: 9927 Eva Saelens Studentennummer: 01402250 Promotor: Prof. Dr. Chia Longman Masterproefbegeleider: Dra. Amal Miri Academiejaar 2018-2019 Ingediend op 28 mei 2019 Deze masterproef is een examendocument dat niet werd gecorrigeerd voor eventueel vastgestelde fouten. In publicaties mag naar dit werk worden gerefereerd, mits schriftelijke toelating van de promotor(en) die met naam op de titelpagina is vermeld. Dankwoord Met het schrijven van dit dankwoord, leg ik inmiddels de laatste hand aan mijn masterproef, het sluitstuk van een boeiende opleiding in gender en diversiteit. Dankzij de steun en hulp van een aantal mensen heb ik dit alles tot een goed einde kunnen brengen. Eerst en vooral wil ik graag mijn ouders bedanken voor de kans die ze me gaven om deze opleiding te volgen. Ook de onophoudelijke steun die ze me altijd geboden hebben, vormde een belangrijke drijfveer voor mij om niet teleur te stellen en te volharden in moeilijke periodes. Daarnaast wil ik ook mijn zus bedanken voor het vertrouwen in mij en het nauwlettend nalezen van deze masterproef. Ten tweede wil ik ook graag mijn promotor, prof. dr. Chia Longman, bedanken voor de vrijheid die ze me gaf om te werken rond dit onderwerp. Met behulp van een open en ongedwongen, maar toch richtinggevend gesprek, kon ik het thema -wat op het eerste gezicht geen vanzelfsprekend onderwerp lijkt voor een masterproef- toch de nodige academische diepgang geven. Ook wil ik mijn masterproefbegeleider, dra. Amal Miri, bedanken voor de goede opvolging van heel het schrijfproces. Haar nuttige feedback en aanmoedigende woorden zorgden ervoor dat ik in mezelf bleef geloven. Ten derde ben ik ook mijn liefste kotgenoten een bedanking verschuldigd. Bedankt Charles, Julie en Thibaut om mijn klankbord, of soms eerder mijn klaagmuur, te zijn tijdens deze periode. Eén voor één bedankt voor alle steun en motivatie. Zonder jullie zou het me niet gelukt zijn. Inhoudsopgave Abstract............................................................................................................... 1 Introductie .......................................................................................................... 1 Theoretische achtergrond .................................................................................. 3 Definitie en ontstaan zelfhuwelijken ...................................................................................... 3 Betekenis zelfhuwelijken ........................................................................................................ 5 Omarming single identiteit en verwerping koppelcultuur ................................................. 5 Betekenisloos en egoïstisch ritueel ..................................................................................... 6 Tweede golffeminisme en postfeminisme .............................................................................. 7 Tweede golffeminisme ........................................................................................................ 8 Postfeminisme .................................................................................................................. 10 Single vrouw en (post)feminisme ..........................................................................................12 Methode ............................................................................................................ 13 Selectie data ...........................................................................................................................14 Procedure ............................................................................................................................... 15 Categorieënsysteem om te coderen ....................................................................................... 15 Resultaten ......................................................................................................... 17 Discussie .......................................................................................................... 18 Conclusie ......................................................................................................... 23 Bibliografie ...................................................................................................... 24 Bijlagen ............................................................................................................ 30 Appendix A ........................................................................................................................... 30 1. Why I Married Myself (No White Wedding Dress Required) (Cagen, 2017) ............ 30 2. I Married Myself: The Ceremony of Self-Marriage. (Koda, 2013) ............................ 36 3. Ex-Call Girl Turned Spiritual Priestess Marries Herself in Romantic Beach Ceremony (Groom, 2017) ................................................................................................. 38 4. Single but Still Want to Celebrate your Big Day? Check Out Japan’s Latest Solo Wedding Trend! (“Single but Still Want to Celebrate your Big Day?”, 2016) .................. 39 5. What is sologamy and why are women doing it? (Maveal, 2017) ............................. 40 6. ‘Sologamy,’ the practice of marrying oneself, is culture’s newest trend (Pereira, 2017).................................................................................................................................. 42 7. An Idiot’s Guide To Sologamy (Tanner, 2017a) ........................................................ 43 8. My failed attempts at online dating drove me to marry myself (and it’s a hot trend among millennials) (Scripture, 2018) ............................................................................... 46 9. I married myself (Cunard, 2014) ............................................................................... 47 10. I’m not going to marry myself. But I understand the appeal. ............................... 49 11. Is There Really Any Value in ‘Marrying’ Yourself? ................................................. 51 12. It’s finally time to say ‘I don’t’ to the solo wedding craze (Wiseman, 2017) .......... 52 Appendix B ........................................................................................................................... 54 Resultaten: tabellen .......................................................................................................... 54 Resultaten: codering tekstpassages .................................................................................. 55 Sologamie en feminisme: een tegenstrijdig huwelijk Een exploratie van het feministische karakter en het subversieve potentieel van zelfhuwelijken Eva Saelens Abstract Deze studie exploreert het feministische karakter en het subversieve potentieel van het zelfhuwelijk. Het uitgangspunt is het tegenstrijdige discours over de interpretaties van sologamie in de populaire literatuur. Vanuit die gecreëerde dichotomie kan een parallel getrokken worden met respectievelijk tweede golffeminisme en postfeminisme. De ene kant beschouwt het fenomeen als een kritiek op de normatieve koppelcultuur en de andere kant als een betekenisloze uiting van eigenliefde die aan elke vorm van kritiek ontbreekt en die typerend is voor het huidige neoliberale klimaat. Om de subversiviteit van het zelfhuwelijk te onderzoeken, werd een kwalitatieve inhoudsanalyse van twaalf internetartikelen uitgevoerd. Daaruit bleek dat het zelfhuwelijk aanzienlijk meer postfeministische dan feministische kenmerken vertoont. Desondanks kan sologamie niet bestempeld worden als een louter postfeministisch fenomeen. Er is namelijk een inherent patroondoorbrekende factor aanwezig in elk zelfhuwelijk, omdat sologamisten met hun ceremonie aandacht en legitimatie vragen voor hun single status. Sleutelwoorden: zelfhuwelijk, sologamie, single, dichotomie, subversiviteit, normatieve koppelcultuur, postfeminisme, tweede golffeminisme Introductie Wereldwijd is het aantal alleenstaanden de voorbije jaren sterk toegenomen. Ook de gemiddelde leeftijd bij het eerste huwelijk stijgt, waardoor mensen over het algemeen meer jaren van hun leven ongetrouwd doorbrengen dan getrouwd (DePaulo & Morris, 2005). In België is deze demografische evolutie ook merkbaar. Tegenwoordig wordt een op de drie huishoudens gerund door een alleenstaande (“Bevolkingsvooruitzichten”, 2019). Ondanks deze trend, die Kaufmann (2008) “the globalization of singlehood” noemt, wordt single zijn nog altijd niet positief noch neutraal geconceptualiseerd (Taylor, 2012). Door de privilegering van vaste relaties en huwelijken worden vooral single vrouwen nog altijd sterk gemarginaliseerd (Reynolds & Wetherell, 2003). Bepaalde academici -zoals Macvarish (2008)- beweren dat het traditionele kinship model wel al deels doorbroken is, waardoor de ‘lifestyle choice’ van single vrouwen wel al gevaloriseerd wordt. Dankzij een decentralisatie van romantische liefde zou er nu plaats zijn voor nieuwe en diffuse vormen van intimiteit (Macvarish, geciteerd in Taylor, 2012). Veel academici spreken deze beweringen echter tegen. DePaulo en Morris (2005) stellen dat singles gestigmatiseerd worden als gevolg van de algemeen aanvaarde en ongecontesteerde ideologie van Marriage and Family, die het geloof inhoudt dat iedereen in een relatie wil zijn en