P A Ń STWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY P A Ń STWOWY INSTYTUT BADAWCZY OPRACOWANIE ZAMÓWIONE PRZEZ MINISTRA Ś R O D O W I S K A OBJA ŚNIENIA DO MAPY GEO ŚRODOWISKOWEJ POLSKI 1:50 000 Arkusz DARŁOWO (18), DARŁOWO N (1073) Warszawa 2009 Autorzy: IRENA GRZEGORZEWSKA*, JERZY WÓJTOWICZ*, ALEKSANDER CWINAROWICZ**, JERZY KRÓL**, ANNA PASIECZNA*** PAWEŁ KWECKO***, IZABELA BOJAKOWSKA***, HANNA TOMASSI-MORAWIEC*** Główny koordynator MG śP: MAŁGORZATA SIKORSKA-MAYKOWSKA *** Redaktor regionalny planszy A: ALBIN ZDANOWSKI*** Redaktor regionalny planszy B: ANNA GABRY Ś-GODLEWSKA*** Redaktor tekstu: PRZEMYSŁAW KARCZ*** * – HYDROGEOTECHNIKA, sp. z o.o., ul. Ks. P. Ściegiennego 262A, 25-116 Kielce ** – Przedsi ębiorstwo Geologiczne we Wrocławiu PROXIMA SA, ul. Wierzbowa 15, 50-056 Wrocław *** – Pa ństwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa ISBN Copyright by PIG and M Ś, Warszawa 2009 Spis tre ści I. Wst ęp (Irena Grzegorzewska) ................................................................................................. 3 II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza (Irena Grzegorzewska) ................................... 4 III. Budowa geologiczna (Irena Grzegorzewska, Jerzy Wójtowicz) ........................................... 7 IV. Zło Ŝa kopalin (Jerzy Wójtowicz) .......................................................................................... 9 V. Górnictwo i przetwórstwo kopalin (Jerzy Wójtowicz) ........................................................ 14 VI. Perspektywy i prognozy wyst ępowania kopalin (Jerzy Wójtowicz) ................................... 15 VII. Warunki wodne (Irena Grzegorzewska) ........................................................................... 19 1. Wody powierzchniowe............................................................................................. 19 2. Wody podziemne...................................................................................................... 21 VIII. Strefa wybrze Ŝa (Irena Grzegorzewska) .......................................................................... 24 IX. Geochemia środowiska ...................................................................................................... 27 1. Gleby (Paweł Kwecko) ............................................................................................. 27 2. Osady (Izabela Bojakowska) .................................................................................... 30 3. Pierwiastki promieniotwórcze (Hanna Tomassi-Morawiec) ................................... 33 X. Składowanie odpadów (Aleksander Cwinarowicz, Jerzy Król) .......................................... 35 XI. Warunki podło Ŝa budowlanego (Irena Grzegorzewska, Jerzy Wójtowicz) ........................ 43 XII. Ochrona przyrody i krajobrazu (Irena Grzegorzewska) .................................................... 45 XIII. Zabytki kultury (Irena Grzegorzewska) ........................................................................... 52 XIV. Podsumowanie (Irena Grzegorzewska, Jerzy Wójtowicz) ............................................... 54 XV. Literatura ......................................................................................................................... 55 I. Wst ęp Arkusze Darłowo (18) i Darłowo N (1073) Mapy geo środowiskowej Polski w skali 1:50 000 opracowane zostały w firmie Hydrogeotechnika sp. z o.o. w Kielcach w 2009 r. Wy- konano je zgodnie z „Instrukcj ą opracowania Mapy geo środowiskowej Polski w skali 1:50 000” (2005). Przy opracowywaniu niniejszych arkuszy wykorzystano materiały archi- walne arkuszy Darłowo i Darłowo N Mapy geologiczno-gospodarczej Polski w skali 1:50 000, wykonanej w 2003 r. w Hydrogeotechnika sp. z o.o. (Gieł Ŝecka-Mądry, Sideł, 2003). Mapy te s ą kartograficznym odwzorowaniem wyst ępowania kopalin oraz gospodarki zło Ŝami na tle wybranych elementów: górnictwa i przetwórstwa kopalin, hydrogeologii, geo- logii in Ŝynierskiej, przyrody, krajobrazu i zabytków kultury, stanu geochemicznego gleb i osadów wodnych oraz mo Ŝliwo ści deponowania odpadów. Mapa adresowana jest przede wszystkim do instytucji, samorz ądów terytorialnych i administracji pa ństwowej zajmuj ących si ę racjonalnym zarz ądzaniem zasobami środowiska przyrodniczego. Analiza jej tre ści stanowi pomoc w realizacji postanowie ń ustaw o zagospo- darowaniu przestrzennym i prawa ochrony środowiska. Informacje zawarte na mapie mog ą by ć wykorzystywane w pracach studialnych przy opracowywaniu strategii rozwoju wojewódz- twa oraz projektów i planów zagospodarowania przestrzennego, a tak Ŝe w opracowaniach eko- fizjograficznych. Przedstawione na mapie informacje środowiskowe stanowi ą pomoc przy wykonywaniu wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska oraz planów gospodarki odpadami. Materiały niezb ędne do opracowania niniejszej mapy zebrano w: Centralnym Archi- wum Geologicznym Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie, Archiwum Geolo- gicznym Zachodniopomorskiego Urz ędu Marszałkowskiego w Szczecinie (Delegatura w Ko- szalinie), Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Szczecinie (Oddział Zamiej- scowy w Koszalinie), nadle śnictwach w Sławnie i Karnieszewicach, placówkach Państwowej Słu Ŝby Ochrony Zabytków, Urz ędzie Morskim w Słupsku oraz w Starostwie Powiatowym w Sławnie i Urz ędach Miasta i Gminy w Darłowie. Zebrane informacje uzupełnione zostały wizj ą terenową przeprowadzon ą we wrze śniu 2008 r. Mapa przygotowana jest w formie cyfrowej jako baza danych Mapy geo środowiskowej Polski (MG śP). Dane dotycz ące złó Ŝ kopalin zostały zamieszczone w kartach informacyjnych opracowanych dla komputerowej bazy danych o zło Ŝach. 3 II. Charakterystyka geograficzna i gospodarcza Obszar obj ęty zasi ęgiem arkusza Darłowo wyznaczaj ą współrz ędne 16°15’–16°30’ dłu- go ści geograficznej wschodniej i 54°20’–54°30’ szerokości geograficznej północnej, nato- miast arkusza Darłowo N 16°15’–16°30’ długo ści geograficznej wschodniej i 54°30’–54°40’ szeroko ści geograficznej północnej Południowo-wschodnia cz ęść arkusza Darłowo obejmuje tereny l ądowe, natomiast cz ęść północno-zachodnia – Morze Bałtyckie. Na arkuszu Darłowo N wi ększ ą cz ęść zajmuje Morze Bałtyckie, niewielki fragment terenów l ądowych wyst ępuje jedynie w południowo- wschodniej cz ęś ci arkusza. Pod wzgl ędem administracyjnym obszary arkuszy Darłowo i Darłowo N znajduj ą si ę w województwie zachodniopomorskim, w powiecie sławie ńskim, prawie w cało ści w grani- cach gminy Darłowo; jedynie niewielki, północno-wschodni, fragment arkuszy Darłowo i Darłowo N poło Ŝony jest w gminie Postomino. Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski (Kondracki, 2000) obszary arkuszy le Ŝą w granicach dwóch mezoregionów – Wybrze Ŝa Słowi ńskiego i Równiny Sławie ńskiej (Słupskiej), wchodz ących w skład makroregionu Pobrze Ŝe Koszali ńskie (fig. 1). Wybrze Ŝe Słowi ńskie jest w ąskim, kilkukilometrowym pasem l ądu wzdłu Ŝ brzegu Bał- tyku. Na jego krajobraz składaj ą si ę: pla Ŝa, nadmorskie wydmy, nadbrze Ŝne jeziora i mierzeje oraz bagna i torfowiska. Linia brzegowa jest mało urozmaicona: została wyrównana przez działalno ść fal i pr ądów morskich. Nadmorski pas wydmowy, maj ący przebieg południowy zachód – północny wschód, wznosi si ę najcz ęś ciej na wysoko ść 4–8 m n.p.m., jedynie w północnej cz ęś ci mierzei jeziora Kopa ń osi ąga maksymaln ą wysoko ść 12,4 m n.p.m. Tere- ny podmokłe poło Ŝone s ą na wysokości 1–3 m n.p.m. Na południowy wschód od Wybrze Ŝa Słowi ńskiego rozci ąga si ę Równina Sławie ńska, obejmuj ąca teren o niezbyt urozmaiconej, miejscami zupełnie równinnej, powierzchni. W jej obr ębie mo Ŝna wyró Ŝni ć fragmenty wysoczyzn morenowych (15–35 m n.p.m.), rozdzielonych szerokimi dolinami ukształtowanymi przez wody roztopowe plejstoce ńskiego l ądolodu. Doli- ny te wykorzystuj ą współcze śnie płyn ące rzeki: Wieprza i Grabowa. W dolinach Grabowej i Bukowej wyst ępuj ą du Ŝe obszarowo równiny torfowe, le Ŝą ce na wysoko ści 1–3 m n.p.m. Przez północn ą cz ęść Równiny Sławie ńskiej, od Darłówka do wschodniej granicy arkusza, przebiega pas wzgórz czołowomorenowych fazy gardzieńskiej. W tym rejonie znajduje si ę 4 najwy Ŝszy punkt na obszarze arkusza – wzgórze na północnym skraju wsi Kopnica, wznosz ą- ce si ę do wysoko ści 51,4 m n.p.m. Fig. 1. Poło Ŝenie arkusza Darłowo i Darłowo N na tle jednostek fizycznogeograficznych wg J. Kondrackiego (2002) Pod wzgl ędem klimatycznym obszar obu arkuszy nale Ŝy do regionu środkowonadmor- skiego, charakteryzuj ącego si ę bardzo du Ŝą zmienno ści ą wyst ępowania ró Ŝnych typów pogo- dy. Średnia temperatura roczna wynosi od 7 °C do 8°C, przy średniej temperaturze lipca od 5 16 °C do 17 °C i średniej temperaturze stycznia na poziomie od -2°C do -1°C. Suma rocznych opadów zawiera si ę w przedziale 650-750 mm (opad klimatologiczny o prawdopodobie ństwie wyst ąpienia 50%). Średni opad roczny dla Darłowa (D ąbrowski (red.), 1996), wynosi 736 mm i jest jednym z najwy Ŝszych na Pomorzu. Przewa Ŝaj ą wiatry z kierunków południowych (25– 35%) i zachodnich (25–30%). Średni czas trwania zimy termicznej ( średnia dobowa tempera- tura poni Ŝej 0 °C) wynosi 50–60 dni, a średni czas trwania lata termicznego ( średnia dobowa temperatura powy Ŝej 15 °C) jest nieco dłu Ŝszy i dochodzi do 60–70 dni (Atlas…, 1995). Lasy zajmuj ą około 25% powierzchni l ądowej arkuszy. Najwi ększy, zwarty kompleks le śny, znajduje si ę w południowo-wschodniej cz ęś ci omawianego terenu; a mniejsze kom- pleksy mi ędzy Bukowem Morskim a Porzeczem i Je Ŝycami oraz w pasie nadmorskim. Zagospodarowanie terenu ma typowo