MINISTERSTWO ŚRODOWISKA Zleceniodawca PAŃSTWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY Generalny Wykonawca Mapy Hydrogeologicznej Polski w skali 1 : 50 000 SEGI-AT Sp z o.o. ul. Baletowa 30 02–867 Warszawa OBJAŚNIENIA DO MAPY HYDROGEOLOGICZNEJ POLSKI w skali 1: 50 000 Arkusz LUBIEŃ KUJAWSKI (0480) Opracowały: DYREKTOR NACZELNY Państwowego Instytutu Geologicznego ................................ mgr Hanna Oficjalska upr. geol. Nr 050761 ................................ Beata Krawczyńska Redaktor arkusza: ................................ prof. dr hab. Bronisław Paczyński upr. geol. Nr 040008 Państwowy Instytut Geologiczny Sfinansowano ze środków NARODOWEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Praca wykonana na zamówienie Ministra Środowiska Copyright by PIG & MŚ, Warszawa 2002 SPIS TREŚCI I. WPROWADZENIE.......................................................................................................... 4 I.1. CHARAKTERYSTYKA TERENU ................................................................... 6 I.2. ZAGOSPODAROWANIE TERENU ................................................................. 8 I.3. WYKORZYSTANIE WÓD PODZIEMNYCH .................................................. 9 II. KLIMAT, WODY POWIERZCHNIOWE .................................................................. 10 III. BUDOWA GEOLOGICZNA ...................................................................................... 12 IV. WODY PODZIEMNE ................................................................................................. 15 IV.1. UŻYTKOWE PIĘTRA WODONOŚNE ........................................................ 17 IV.2. REGIONALIZACJA HYDROGEOLOGICZNA ........................................... 19 V. JAKOŚĆ WÓD PODZIEMNYCH ............................................................................... 26 VI. ZAGROŻENIE I OCHRONA WÓD PODZIEMNYCH ........................................... 32 VII. LITERATURA I WYKORZYSTANE MATERIAŁY ARCHIWALNE ................. 34 Spis rycin umieszczonych w części tekstowej Ryc. 1. Lokalizacja arkusza Lubień Kujawski na tle sąsiadujących arkuszy MhP Ryc. 2. Zestawienie zatwierdzonych zasobów eksploatacyjnych i średnich dobowych poborów wody z większych ujęć zlokalizowanych na obszarze arkusza Lubień Kujawski Ryc. 3. Zestawienie wybranych rocznych sum opadów atmosferycznych i parowania terenowego z posterunków w Skierniewicach i Kole w wieloleciu 1951–1970 [23] Ryc. 4. Stan czystości jezior na arkuszu Lubień Kujawski Ryc. 5. Fragment przekroju geologicznego opracowanego przez M.D. Baraniecką do SMGP w skali 1:50 000 arkusz Lubień Kujawski [3] Ryc. 6. Alternatywny podział na jednostki z uwzględnieniem regionalnego zasięgu utworów wodonośnych jury górnej wg „Atlasu hydrogeologicznego Polski...” [16] Ryc. 7. Podstawowe wartości statystyczne wybranych składników chemicznych wód podziemnych głównego poziomu wodonośnego w utworach czwartorzędowych Ryc. 8. Histogramy i diagramy częstości skumulowanej ważniejszych składników chemicznych wód podziemnych w utworach czwartorzędowych Ryc. 9. Podstawowe wartości statystyczne wybranych składników chemicznych wód podziemnych głównego poziomu wodonośnego w utworach trzeciorzędowych Ryc. 10. Położenie arkusza Lubień Kujawski na tle obszarów chronionych 2 Spis załączników umieszczonych w części tekstowej Zał. 1. Przekrój hydrogeologiczny I–I Zał. 2. Przekrój hydrogeologiczny II–II Zał. 3. Mapa głębokości występowania głównego piętra wodonośnego w skali 1:100 000 Zał. 4. Mapa miąższości i przewodności głównego piętra wodonośnego w skali 1:100 000 Zał. 5. Wybrane warstwy informacyjne mapy w skali 1:200 000 Zał. 6. Mapa dokumentacyjna w skali 1:100 000 Spis tablic Tablica 1. Mapa hydrogeologiczna Polski – plansza główna (materiał archiwalny w PIG) Tablica 2. Mapa dokumentacyjna (materiał archiwalny w PIG) Spis tabel dołączonych do części tekstowej Tabela 1a. Reprezentatywne otwory studzienne Tabela 1c. Reprezentatywne źródła Tabela 1d. Inne reprezentatywne punkty dokumentacyjne umieszczone na planszy głównej (otwory bez opróbowania hydrogeologicznego, inne) Tabela 2. Główne parametry jednostek hydrogeologicznych Tabela 3a. Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych wykonanych dla mapy – reprezentatywne otwory studzienne Tabela 3c. Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych wykonanych dla mapy – reprezentatywne źródła Tabela 4. Obiekty uciążliwe dla wód podziemnych Tabela A. Otwory studzienne pominięte na planszy głównej Tabela A1. Źródła pominięte na planszy głównej Tabela B. Inne punkty dokumentacyjne pominięte na planszy głównej (otwory bez opróbowania hydrogeologicznego, inne) Tabela C1. Wyniki analiz wód podziemnych – materiały archiwalne – reprezentatywne otwory studzienne Tabela C5. Wyniki analiz wód podziemnych – materiały archiwalne – otwory studzienne pominięte na planszy głównej Wersja cyfrowa mapy w GIS–Intergraph (materiał archiwalny w PIG w zapisie elektronicznym) Arkusz Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000 – Lubień Kujawski (pliki eksportowe MGE – MhP480.mpd) z podziałem na grupy warstw informacyjnych z dołączonym bankiem danych. 3 I. WPROWADZENIE Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000 arkusz Lubień Kujawski opracowana została w latach 2000-2002 w firmie SEGI-AT w Warszawie zgodnie z umową nr 114/2000 z dnia 24.08.2000 r. zawartą z Państwowym Instytutem Geologicznym. Państwowy Instytut Geologiczny jest Generalnym Wykonawcą Mapy hydrogeologicznej Polski, realizowanej na zlecenie Ministerstwa Środowiska ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W SEGI-AT wykonano równocześnie sąsiadujące arkusze MhP: Gostynin i Krośniewice. Lokalizację ich przedstawiono na ryc. 1. Mapę wykonano zgodnie z „Instrukcją opracowania i komputerowej edycji Mapy Hydrogeologicznej Polski” – PIG 1999 r. [9]. Przy opracowywaniu arkusza zebrano i wykorzystano materiały archiwalne: • Centralnego Archiwum Geologicznego PIG, • Centralnego Banku Danych Hydrogeologicznych „Hydro”, • Banku danych elektrooporowych wykonanych dla celów hydrogeologii i kartografii geologicznej (SEGI-AT), • Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi • Wydziału Ochrony Środowiska Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego – Delegatura we Włocławku, • Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Bydgoszczy – Delegatura we Włocławku. Południowa część arkusza Lubień Kujawski została objęta hydrogeologicznymi badaniami regionalnymi zawartymi w „Regionalnej dokumentacji hydrogeologicznej „Kutno – Łowicz” [15], opracowanej w 1977 r. W dokumentacji przeprowadzono obliczenia zasobów wód podziemnych – odnawialnych (metodą infiltracji efektywnej) i eksploatacyjnych. Otrzymane wartości są bardzo zawyżone. W związku z tym w ramach opracowania MhP wykonano szacunkowe obliczenia zasobów w oparciu o średni jednostkowy odpływ pochodzenia podziemnego wg Orsztynowicz [23]. Północno-wschodni narożnik arkusza Lubień Kujawski objęło opracowanie pt. „Dokumentacja hydrogeologiczna zbiornika wód podziemnych Pradolina Środkowej Wisły (GZWP – 222)” [6], natomiast południowo- zachodni – „Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów zwykłych wód podziemnych w kat. C z utworów trzeciorzędowych, czwartorzędowo-kredowych, kredowych i jurajskich podsystemu wodonośnego obszaru konińsko-kłodawskiego regionu wielkopolskiego ...” [5]. Zasięgi wymienionych opracowań przedstawiono na mapie dokumentacyjnej (zał. 6). 4 zka wiąc Zgło Włocławek Dobrzyń Brześć (442) (443) Kujawski Ra ku tów (441) ka I Lu bi eń ka Lubień Gostynin Izbica Kujawski (481) Kujawska (480) (479) O c hn ia Kłodawa Krośniewice Kutno (515) (516) (517) VIII 0 5 10 km JEDNOSTKI HYDROGEOLOGICZNE wg B. Paczyńskiego Arkusze realizowane w latach 1996-1998 Granice wydzielonych jednostek Arkusze realizowane w latach 2000-2002 Arkusze realizowane w SEGI-AT I Region Mazowiecki w latach 2000-2002 VIII Region Kutnowski Ryc. 1. Lokalizacja arkusza Lubień Kujawski na tle sąsiadujących arkuszy MhP Dla obszaru arkusza Lubień Kujawski opracowano w 1993 r. Szczegółową mapę -gospodarczą Polski geologiczną Polski w skali 1:50 000 [3] a w 1999 r. Mapę geologiczno w skali 1:50 000 [4]. Podczas realizacji MhP arkusz Lubień Kujawski dokonano przeglądu terenu obejmującego lokalizację czynnych ujęć wód podziemnych, źródeł oraz istniejących ognisk zanieczyszczeń. W ramach prac terenowych pobrano 15 próbek wody do analiz fizykochemicznych: 14 – z wytypowanych studni (tabela 3a), 1 – ze źródła (tabela 3c). W 5 niektórych studniach pomierzono statyczne zwierciadło wody. Ponadto zebrano dane o aktualnym stanie ujęć i wielkości poboru wody. Kartowanie hydrogeologiczno-sozologiczne terenu i pobranie prób wody z obszaru arkusza wykonali: Beata i Jarosław Krawczyńscy w czerwcu 2001 roku. Analizy fizykochemiczne próbek wody dla arkusza MhP wykonane zostały w laboratorium Przedsiębiorstwa Geologicznego „Polgeol” w Warszawie. W ramach opracowania arkusza MhP przeanalizowano i zinterpretowano również następujące materiały dokumentacyjne: • dane z 73 otworów studziennych, z których 42 wytypowano jako reprezentatywne i umieszczono w tabeli 1a, pozostałe zestawiono w tabeli A, • dane z 34 innych punktów dokumentacyjnych, z których 24 wytypowano jako reprezentatywne i umieszczono w tabeli 1d, pozostałe zestawiono w tabeli B, • wyniki 70 archiwalnych analiz fizykochemicznych wody z otworów studziennych ujmujących wody pitne, w tym 4 analizy pełne, wykonane w ramach monitoringu państwowego i regionalnego (tabele C1 i C5), • wyniki 15 analiz fizykochemicznych wody wykonanych dla MhP (tabele 3a i 3c), • dane dotyczące ognisk zanieczyszczeń wód podziemnych (tabela 4), Analizę statystyczną