Emancipation of Muslim female Migrants An analysis of the personal emancipation views of Arabic speaking, young Muslim female migrants and the consistency with the Dutch emancipation policies Master Thesis Public Administration Manal Chakor s0164364 Graduation Committe: Ms. Prof. Dr. S. Saharso Mr. Dr. M.R.R. Ossewaarde 0 ‘If you educate a women, you educate a family’ Foreword Yes, if you educate a women, you educate a family. And if you educate a family, you change the future. This was a quote from queen Rania from Jordan. And yes, she is true. Women have not only suffered oppression, deprivation and persecution throughout history, women are also the ones from whom society is born. Literally. Great leaders had greater women standing behind them, supporting them in their ambitions for greater things. That’s a woman’s strength I think. She can inspire for greatness, but she herself can also be great. For you lies my research that I have carried out in order to graduate for my Master study Public Administration. The subject is one that is close to my heart. As a female, as a Muslim, as a migrant child and even as a young feminist I first found inspiration in my mother, a strong women who brought up five children towards success while she herself never had the chance to pursue her dreams. I cannot but dedicate this graduation to her. Before you continue reading, I have to thank some of the persons who played a great part in this research. First my supervisor, prof. Sawitri Saharso, who was a never ending source of inspiration for me and guided me with so much patience and involvement. I am proud to have had the honour to be one of her students. I also want to thank my second supervisor, dr. Ringo Ossewaarde a one of a kind teacher who leaves his imprints on his student because of his dedication, his positivity and his ability to get the best out of his students. I am truly blessed with such a graduation committee. This research could have never be what it is if 16 women haven’t let me into their homes and shared their inspiring and often sad stories with me. Thank you so much, I wish you all the best. There are two other persons that deserve a place here. First my mother, for her love and support, her prayers and her never getting off my back about my thesis. She made me who I am today. And of course my most beloved husband. He makes my world complete. The only thing that remains now is to urge you and read this most interesting research. Manal Chakor Universiteit Twente, 2013 1 Samenvatting Dit onderzoek heeft geprobeerd een antwoord te geven op de vraag hoe het Nederlandse emancipatiebeleid het probleem rondom de emancipatie van Islamitische migrantenvrouwen framed en of dit uitgangspunt overeenkomt met de ideeën, opvattingen en eigen capaciteiten van deze vrouwen. Voor het onderzoek zijn 16 vrouwen geïnterviewd waarbij zij gevraagd zijn hun eigen visie op emancipatie te schetsen. De emancipatie en integratie van Islamitische migrantenvrouwen, en dan voornamelijk van huwelijksmigranten is het afgelopen jaar sterk bekritiseerd en is uitgegroeid tot een groot maatschappelijk probleem. De bestaande maatschappelijk en politieke discours benadrukt hierbij nog eens het negatieve beeld dat bestaat over deze vrouwen, die als slachtoffer, ongeschoold en onderdrukt worden beschouwd. Het emancipatiebeleid gaat uit van dit negatieve beeld en stelt de emancipatie van deze vrouwen (en mannen) als oplossing van het probleem. Hierbij dienen migrantenvrouwen de al geëmancipeerde Nederlandse vrouw als voorbeeld te nemen. Aangezien de vrouwen vanuit het beleid weinig ruimte krijgen om hun visie op het probleem te geven wil ik dit in mijn afstudeeronderzoek wel doen. Hierbij is de volgende hoofdvraag geformuleerd: Welke opvatting over de emancipatie van migrantenvrouwen heerst er in het Nederlandse emancipatiebeleid en in hoeverre komt deze overeen met de behoeften, capaciteiten en ideeën van deze vrouwen zelf? De theorie die gebruikt is in dit onderzoek is ontleend aan de twee grote emancipatiegolven van Nederland. Hieruit zijn vier concepten geformuleerd die te herleiden zijn naar de belangrijkste karakteristieken van de emancipatiegolven. Deze concepten zijn: Gezin & Huwelijk, Onderwijs, Sociale Participatie en Politieke Participatie. Deze vier concepten zijn tevens als thema’s gebruikt tijdens de interviews. De resultaten van de interviews hebben aangetoond dat er grote verschillen zijn tussen de hoogopgeleide en de laagopgeleide respondenten. Hierdoor is gekozen om in de analyse deze twee groepen apart te behandelen. Het meest opvallende is dat alle respondenten zich bewust waren van de negatieve opvattingen die bestaan over hun positie binnen de Nederlandse samenleving. Dit was op te merken aan hun, wat leek, defensieve reactie op de vraag wat emancipatie voor hun betekent. De respondenten beweerden dat de Islamitische religie gelijkheid promoot en dat de rechten van de vrouw gewaarborgd zijn binnen de Islamitische geschriften. Daarnaast kwam ook naar 2 voren dat hun emancipatie onlosmakelijk verbonden is met hun geloofsovertuiging. Zowel de rechten, maar ook de plichten van de vrouw zijn zeer duidelijk opgesteld binnen de Islam en dit is dan ook een duidelijke afbakening van wat zij onder emancipatie verstaan. Zoals ik al zei is het onderscheid tussen hoogopgeleide en laagopgeleide vrouwen gemaakt. De laagopgeleide respondenten zijn op jongen leeftijd naar Nederland geëmigreerd, meestal nog voor hun twintigste. Zij hadden niet of nauwelijks hun middelbare school afgemaakt. Eenmaal in Nederland raakten de meeste respondenten al gauw zwanger, waardoor zij bijna alleen verantwoordelijk werden voor het huishouden en de kinderen. Naarmate de kinderen wat ouder worden proberen deze respondenten parttime te werken om wat bij te verdienen, meestal binnen de schoonmaak. Daarnaast volgen zij taal- of integratielessen en behalen hun rijbewijs. De kinderen blijven hun prioriteit, maar het leven schijnt beter te zijn in Nederland dan als ze in land van herkomst waren gebleven. De hoogopgeleide vrouwen daarentegen zijn door hun emigratie naar Nederland in een soort negatieve spiraal terecht gekomen. Deze respondenten hebben in land van herkomst een Bachelor of Master studie afgerond. Van Nederland hadden ze de hoop verder te kunnen met hun academische achtergrond, maar dit bleek een illusie. De diploma’s werden niet erkend en deze vrouwen moesten helemaal opnieuw beginnen. Daarnaast raakten ook zij al gauw zwanger en kwamen hierdoor in een grotere isolatie terecht. Zonder steun van de (schoon)familie en de overheid hebben deze vrouwen alle hoop opgegeven om ooit nog hun dromen te kunnen verwezenlijken. Zij beschouwen hun emigratie naar Nederland dan ook als de grootste fout in hun leven. Naar aanleiding van de bevindingen waarvan sommigen al kort hierboven zijn genoemd zijn een aantal aanbevelingen geformuleerd: - De doelgroep betrekken in het beleidsproces en hierbij hun religieuze achtergrond betrekken. - De zorgrol van de vrouwen accepteren als onderdeel van hun emancipatie. - Ontwikkelen van integratie- en emancipatiebeleid die rekening houdt met de verschillende achtergronden van de migranten en inspeelt op hun behoeften. - Tegengaan van de armoedeval om de sociale situatie van vrouwen te verbeteren door hen te stimuleren betaald werk te doen. 3 Table of Contents Foreword ................................................................................................................................................. 1 Samenvatting ........................................................................................................................................... 2 Introduction ............................................................................................................................................. 6 Chapter 1 ............................................................................................................................................... 12 1. Emancipation ..................................................................................................................................... 12 1.1 Definition ..................................................................................................................................... 12 1.2 Emancipation processes .............................................................................................................. 13 1.2.1 Emancipation and Feminism ................................................................................................ 15 1.3 The first feminist wave ................................................................................................................ 16 1.3.1 Fighting for change: a bourgeois struggle ............................................................................ 18 1.3.2 Equality feminism ................................................................................................................. 19 1.4 The Second Emancipation Wave ................................................................................................. 21 1.4.1 Problem of identity ............................................................................................................... 21 1.4.2 The right for self-determination .......................................................................................... 22 1.5 Emancipation of migrant women. Third emancipation wave? ................................................... 24 1.6 Conclusion ..................................................................................................................................