56e jaargang nr. 2 Colofon Zomer 2016 Rondom Schokland is het verenigingsorgaan van de Vrienden van Schokland, ingeschreven bij de Kamer van Koophandel In dit nummer: te Lelystad onder nr. 40059053. Vereniging Bestuur VRienden Van SchoKland Beste Vrienden ...................................................... 2 Voorzitter Redactie Harrie scholtmeijer; tel. 0527 620490 Jaarrede van de voorzitter ..................................... 3 Secretaris Corry Hendrix-Mocking; tel. 0527 652771 Harrie Scholtmeijer Oud emmeloorderweg 18, 8308 PK Nagele e-mail: [email protected] Bergingsofficier Zwanenburg overleden .............. 6 Hans Hollestelle Penningmeester David roemers; tel. 06 14 57 82 36 Oud-bestuurslid Lenny Wijnbelt overleden .......... 7 Ledenadministratie Evert de Boer theo Hersevoort; tel. 0527 613 740 Orionstraat 15, 8303 At emmeloord De Van der Lijnonderscheiding 2016 ................... 8 e-mail: [email protected] Hans Hollestelle Adviseur Henk Kloosterman; Museum schokland, Themadag Luchtoorlog in Museum Schokland ... 9 telefoon: 0527 251396 Hans Hollestelle reDACtie Rondom SchoKland Activiteiten van Het Flevo-landschap ................ 14 Redactie-adres Hans Hollestelle; tel. 038 3329944 Tim Beldman scheerling 199; 8265 GG Kampen e-mail: [email protected] Hoofdartikelen Overige leden Trilobieten uit de Ardennen, Eifel en Marokko .. 16 Leen van Duivenboden, Leo Kaan; Allart van Viersen Harrie scholtmeijer. Knipmeijers Onderduikersparadijs ..................... 19 CONtACtPersONeN Aaldert Pol r. rijs, Stichting het Flevo-landschap B. van tilburg, Rce lelystad Vliegtuigspuiten en een obelisk in de contactadres: nieuw land erfgoedcentrum Berend Jan Grotenhuis Noordoostpolder ................................................. 27 Evert de Boer CuLtuurHistOrisCHe iNfOrMAtie www.vriendenvanschokland.nl Beschutte vaart ................................................... 33 www.museumschokland.nl Floor Koedam www.nieuwlanderfgoedcentrum.nl www.flevolandbovenwater.nl Derde aflevering: Uit de oertijd van de Lange Nering www.flevo-landschap.nl www.nopinoorlogstijd.nl Uit de geschiedenis van www.schoklanddoordeeeuwenheen.nl de krant ˮDe Noordoostpolderˮ .......................... 34 Henk Hoekstra CONtriButie Volwassenen € 15,–; huisgenootleden € 5,–; ISSN 2214-2215 jeugdleden 3,75. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder voorafgaande € toestemming van de redactie. iNG-Bank: NL30iNGB0001179970 of rabobank: NL75rABO034 65 56 813 De redactie heeft ernaar gestreefd de auteursrechten voor de illustraties en foto’s te regelen t.n.v. Penningmeester Vvs te emmeloord. volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen rechten te kunnen doen gelden, Beëindiging lidmaatschap schriftelijk vóór kunnen zich alsnog tot de redactie wenden. R o n d o m S c h o k l a n d | 1 1 september van het lopende jaar. Artikelen voor het herfstnummer dienen uiterlijk op 1 augustus 2016 bij de redactie binnen te zijn. ZOMER 2016 Beste Vrienden Op 22 april 2016 is oud-bergingsofficier Gerrit Zwanenburg overleden. Hij is 88 jaar oud geworden. Hij heeft in de periode van 1967 tot 1987 talloze vliegtuigwrakken geborgen die in de Tweede Wereldoorlog, maar ook erna in Nederland zijn neergekomen. Onze gedachten gaan uit naar zijn vrouw Lettie. Op 16 mei jongstleden overleed oud bestuurslid van de Vrienden van Schokland Lenny Wijnbelt. Ze heeft twaalf jaar lang (1995-2005) de ledenadministratie gedaan voor onze vereniging. Op zaterdag 2 april werd de Van der Lijnonderscheiding voor het jaar 2016 uitgereikt aan Allart Philip van Viersen (1980) uit Born. Hij ontving de prijs voor zijn jarenlange zoektocht naar uitgestorven Trilobieten in Noord-West Europa. In deze editie staat een kort artikel van zijn hand. Op zondag 29 mei werd er op Schokland een themadag Luchtoorlog georganiseerd. In dit nummer het verslag van deze dag waarop ook de herdenkingspaal werd onthuld voor de sinds 1940 vermiste bemanning van de Canadese RAF-piloot Bill Tudhope, de laatste drenkeling van Schokland. Aaldert Pol heeft een verhaal geschreven over Bert Knipmeijer. Deze man nam in De oorkonde horende de Tweede Wereldoorloog veel mensen aan om in de Noordoostpolder te helpen bij de Van der met de ontginning. Een werkvergunning voor de Noordoostpolder betekende dat Lijnonderschieding iemand niet naar Duitsland hoefde voor dwangarbeid. 2016 Evert de Boer schreef een verhaal over de sproeivliegtuigen die voor de landbouw in de Noordoostpolder werden ingezet. Daar was ook een in Nederland ontwikkelde helikopter bij: de Kolibrie. Henk Hoekstra vertelt over de begintijd van de krant De Noordoostpolder. De eerste editie van deze polderkrant heette nog De Duikhoek. Veel leesplezier! Hans Hollestelle 2 | c u l t u u R h i S t o R i S c h t i j d S c h R i f t Jaarrede van de voorzitter Harrie Scholtmeijer Onderstaand de Jaarrede die werd uitgesproken door Harrie Scholtmeijer, voorzitter van de vereniging Vrienden van Schokland, tijdens de Jaarvergadering op donderdag 14 april jongstleden in de Filmzaal van Museum Schokland. Beste Vrienden et jaar 2016 is voor ons een is leggen we vast, dat bewaren voor Harrie Scholtmeijer lustrumjaar, we bestaan 11 x een in principe onbepaalde tijd. Denk schreef in 1987 het 5 dus 55 jaar, en net als vijf daarbij aan het museum waar we nu te boek Namen in de jaarH geleden kunnen we spreken van gast zijn. Dat bewaart veel voorwerpen Noordoostpolder, een bijzonder jaar, zeker als we het die allang hun functie hebben verloren, waarna er nog eerste deel van ons verenigingsjaar, maar door hun expositie een soort 150 publicaties 2015 dus, erbij nemen. Niet eerder eeuwigheidwaarde hebben gekregen: (boeken, artikelen) heeft de vereniging zowel de landelijke ze zijn voor de generatie van nu de volgden, o.a. Het als de regionale televisie mogen getuigen van een voorbije tijd. Zo Nederlands van de verwelkomen. Ik doel natuurlijk op proberen we als vereniging ook de IJsselmeerpolders 11 augustus, aan het begin van ons luchtoorlog boven de Noordoostpolder en het Woordenboek verenigingsjaar, toen we de 75ste blijvend onder de aandacht van de van de Overijsselse sterfdag van William Frank Tudhope huidige en toekomstige generaties te Dialecten. Sedert herdachten, en met hem al die andere brengen. Daarbij kwam het idee op 2008 is hij voorzitter geallieerde piloten die in dit gebied om de fietspaden rond Schokland, van de Vrienden van hun einde vonden. Daarbij stonden die nog steeds geen naam hadden, te Schokland. we niet alleen stil bij hun leven en vernoemen naar Tudhope en naar de sterven, maar vooral bij wat ze ons vliegtuigen die hier zijn neergestort. Bestuursleden nagelaten hebben: een vrij en in vrede Nadat de Gemeente aanvankelijk Corry Hendrix, levend land, een toestand die nu al haar medewerking toezegde, werd Harrie Scholtmeijer bijna driekwart eeuw voortduurt. die in tweede instantie categorisch en David Roemers. Wethouder Andries Poppe memoreerde dit ook uitgebreid. En dat is naar mijn overtuiging ook de betekenis van een vereniging als de onze: de omgeving waarin wij leven is er niet zomaar, maar is het resultaat van historische processen, van mooie dagen maar ook van trieste dagen, zoals de dag waarop het leven van een jonge RAF-piloot eindigde. De tijd verstrijkt, het vergankelijke gaat voorbij, maar wat van waarde RRoo n n d d o o m m SScc h h o o k k l l a a n n d d | | 33 geweigerd. Wij hebben ons daar niet Schokland hun licht lieten schijnen bij neergelegd, maar hebben wel over de historische oorsprong van bezwaar aangetekend, en als gevolg het namenlandschap in de provincie daarvan zijn we in een mediation- Flevoland. proces terechtgekomen. Alle goede dingen zijn in drieën, Na stevig onderhandelen bleek dat een want na de Tudhope-herdenking en Tudhopepad en een Old Hickorypad de onthulling van het naambordje nog steeds onhaalbaar waren, maar Dinah Mightpad zullen we op 29 mei in het geval van het Dinah Mightpad aanstaande ook de paal gaan onthullen bleek de Gemeente Noordoostpolder ter nagedachtenis aan Tudhope en zijn bereid om te onderhandelen. bemanning. Die paal komt te staan op Impressie van de Op 30 oktober kreeg het Dinah de plek aan de zuidpunt van Schokland Jaarvergadering van Mightpad zijn naam: de eerste keer waar ruim vijfenzeventig jaar geleden de vereniging Vrienden voor zover ik kan nagaan, dat de het lichaam van Tudhope, het enig- van Schokland op vereniging Vrienden van Schokland teruggevonden bemanningslid van zijn donderdag 14 april niet alleen de geschiedenis van de toestel, aanspoelde. Na de eenmalige in de filmzaal van Noordoostpolder beschreef, maar ook herdenking op 11 augustus komt er Museum Schokland. geschiedenis schreef, in de vorm van nu dus ook een blijvend eerbetoon. Na de pauze was een tastbare bijdrage aan de omgeving. Ook dat was onderdeel van de er een verhaal van De onthulling door de wethouder uitkomst van de deal met de Gemeente fotograaf Hans en de voorzitter werd live verslagen Noordoostpolder, al is het niet de Veenhuis. door Omroep Flevoland en vormde Gemeente die de paal plaatst, maar Foto: Hans een mooie afsluiting van een week de door de Gemeente gesubsidieerde Hollestelle. waarin dagelijks de Vrienden van Stichting Ongeland. 4 | c u l t u u R h i S t o R i S c h t i j d S c h R i f t Waarom licht ik nu die piloten- Op donderdag 14 herdenkingen eruit? Hebben we april 2016 tijdens niet meer gedaan in het afgelopen de Jaarvergadering verenigingsjaar? O zeker, Corry van de Vrienden memoreerde het al1: de lezingen, van Schokland in de bijvoorbeeld die van