Rafał Klepka – doktor nauk politycznych, adiunkt w Instytucie Nauk o Bezpieczeństwie Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, prowadzi badania nad relacjonowaniem wybra- Medialne obrazy świata nych zjawisk społecznych (głównie politycznych) w mediach, jego zainte- resowania naukowe koncentrują się wokół komunikowania politycznego, wpływu mediów na postawy, opinie i zachowania wyborcze, problematyki Tom 2 stronniczości medialnej, manipulacji, propagandy oraz bezpieczeństwa medialnego; autor monografiiMedialna walka o dobrą zmianę. Obraz wyborów parlamentarnych w 2015 roku w wybranych mediach, redaktor Polityka i bezpieczeństwo naukowy tomu Medialne obrazy świata. Wybrane problemy społeczno- medialnych w relacjach i bezpieczeństwo 2: Polityka Tom -polityczne w mediach, współredaktor Vademecum bezpieczeństwa, autor w relacjach medialnych szeregu artykułów naukowych, redaktor naczelny czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Securitate”. Medialne obrazy świata Medialne obrazy Jakub Idzik – absolwent studiów z bezpieczeństwa narodowego na Uni- wersytecie Pedagogicznym im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, interesuje się uzbrojeniem, sposobami prowadzenia wojny, a także no- Redakcja naukowa wymi technologiami, komunikowaniem masowym oraz możliwościami Rafał Klepka wykorzystania analizy zawartości w naukach o bezpieczeństwie. Uczestnik krajowych i międzynarodowych konferencji naukowych, autor i współ- Jakub Idzik autor artykułów naukowych, członek komitetu redakcyjnego czasopisma „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Securitate”. W książce wyniki swoich badań przedstawiają autorzy, którzy w zgodzie z wymaganiami me- todologicznymi analizy zawartości mediów, jednak patrząc z dystansem i bez osobistego za- angażowania, prezentują szczegółowe wnioski dotyczące zagadnień popularnych i bieżących. Dołożono wszelkich starań, aby wszystkie rozdziały ukazujące wyniki badań empirycznych zbudowane były w podobny sposób. W pierwszej części każdego rozdziału zarysowano tema- tykę badania, następnie omówiono metodologię procesu badawczego, obszernie przedstawiono wyniki analizy, na końcu zaś zaprezentowano ostateczne wnioski płynące z przedstawionego badania. Do analizy wybrano aktualne zagadnienia i problemy odnoszące się do polityki i bez- pieczeństwa, które były przedmiotem zainteresowania mediów w ostatnich latach. Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Prace Monograficzne 912 Instytut Nauk o Bezpieczeństwie ISSN 0239-6025 Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie ISBN 978-83-8084-319-6 2019 medialne obrazy świata Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Prace Monograficzne 912 medialne obrazy świata tom 2 polityka i bezpieczeństwo w relacjach medialnych redakcja naukowa Rafał Klepka Jakub Idzik Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie WYDAWNICTWO NAUKOWE Prace Monograficzne 871 UNIWERSYTETU PEDAGOGICZNEGO KRAKÓW 2019 © Copyright by Authors Kraków 2019 ISSN 0239-6025 ISBN 978-83-8084-319-6 e-ISBN 978-83-8084-320-2 DOI 10.24917/978838083196 Recenzja: dr hab. Jerzy Sielski, prof. UJD dr hab. Patrycja Szostok-Nowacka Redakcja i korekta: Anna Kędroń Skład: LIBRON Projekt okładki: Justyna Rokitowska Fotografie na IV stronie okładki: Piotr Pietrzyk, Pietrzyk-Foto Źródło grafiki wykorzystanej na okładce: https://pixabay.com/pl/photos/artyku%C5%82-tle-gazecie-biznesu-makro-71342/ Wydawnictwo Naukowe UP 30-084 Kraków, ul. Podchorążych 2 tel./fax 12 662-63-83, tel. 12 662–67–56 e-mail: [email protected] http://www.wydawnictwoup.pl SpiS treści Wstęp 7 JAKUB IDZIK, RAFAŁ KLEPKA O analizie zawartości, czyli jak badać medialne obrazy świata? 11 MICHAŁ PIEKARZ Śmierć Igora Stachowiaka a skandalizacja medialnego obrazu polskiej policji 33 ESTERA WEREDYŃSKA Obraz służb specjalnych w tygodnikach społeczno-politycznych 47 MACIEJ UJMA Protesty przeciw reformie sądownictwa w relacjach wieczornych programów informacyjnych 73 DAMIAN GARDOCKI Sposób prezentowania sporu o zmiany zasad funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego w tygodnikach opinii 87 IWONA BIŁKA Obraz zamachów terrorystycznych w USA (2001) i we Francji (2015) na łamach polskich tygodników opinii 119 ZUZANNA CHUDY Obraz uchodźców prezentowany na łamach „Gazety Wyborczej” przed zamachem terrorystycznym w Paryżu w 2015 roku i po nim 145 KATARZYNA KORBA Relacjonowanie problematyki obecności uchodźców w Europie w 2015 roku w „Wiadomościach” TVP 169 SYLWIA NESSING-KALICIECKA Zagrożenie wybuchem światowego konfliktu zbrojnego jako temat podejmowany przez tygodniki opinii w 2015 roku 189 ANNA BĘBENEK Wystąpienie Wielkiej Brytanii ze Wspólnot Europejskich w polskich tygodnikach społeczno-politycznych 213 NATALIA JAKÓBCZYK Obraz szczytu NATO w 2016 roku w Warszawie na łamach tygodników społeczno-politycznych 231 AGNIESZKA KAPUSTA Program 500+ w wybranych tygodnikach społeczno-politycznych 253 BARTOSZ KASOLIK Programy dotyczące bezpieczeństwa w parlamentarnej kampanii wyborczej w 2015 roku w relacjach wybranych mediów 281 AGNIESZKA PIERZCHAŁA Medialny dyskurs na temat pomocy kredytobiorcom zadłużonym we frankach szwajcarskich na przykładzie tygodników społeczno-politycznych 311 Wstęp Oddajemy w ręce Czytelników drugi tom pracy zatytułowanej Medialne obrazy świata. Popularność pierwszej części książki sprawiła, że posta­ nowiono zaproponować jej kontynuację w nowej, nieco innej odsłonie. W wydanej w 2018 roku pracy Medialne obrazy świata. Wybrane problemy społeczno-polityczne w mediach specjaliści z różnych dziedzin przed­ stawiali swoje refleksje i analizy dotyczące problemów bliskich z ich perspektywy zawodowej. W niniejszej części wyniki swoich badań przed­ stawiają autorzy, którzy w zgodzie z wymaganiami metodologicznymi analizy zawartości mediów prezentują szczegółowe wnioski odnoszące się do zagadnień popularnych i bieżących, na które starają się jednak patrzeć z dystansem i bez osobistego zaangażowania. Dołożono jednocześnie starań, aby wszystkie rozdziały ukazujące wyniki badań empirycznych zbudowane były w podobny sposób. W pierwszej części każdego roz­ działu zarysowano tematykę badania, następnie omówiono metodologię procesu badawczego, obszernie przedstawiono wyniki analizy, na końcu zaś zaprezentowano ostateczne wnioski płynące z przeprowadzonego badania. Do analizy wybrano aktualne zagadnienia oraz problemy doty­ czące polityki i bezpieczeństwa, które były przedmiotem zainteresowania mediów w ostatnich latach. Pierwsze opracowanie ma charakter wprowadzający do badań i jako je­ dyne prezentuje teorię. W tekście Jakuba Idzika i Rafała Klepki omówiono znaczenie mediów i sposobu prezentowania przez nie świata dla współ­ czesnego rozumienia rzeczywistości, scharakteryzowano także analizę zawartości, jej główne założenia oraz uwarunkowania i etapy stosowania, przybliżając także Czytelnikowi sposób, w jaki w następnych artykułach empirycznych projektowano badania i wyciągano wnioski z ich wyników. 7 Wstęp Dalsze artykuły stanowią wyniki analizy zawartości mediów, najczęś­ ciej tygodników społeczno­politycznych, gdyż to one są odbierane przez szczególnie zaangażowaną i zorientowaną część odbiorców mediów, dla których zagadnienia z zakresu polityki i bezpieczeństwa są ważne, osób zaangażowanych w poznawanie i kreowanie opinii na temat otaczającego ich świata oraz dzielenie się tymi opiniami. Nieznacznie rzadziej w roz­ działach pojawiają się analizy materiałów medialnych pochodzących z dzienników lub programów telewizyjnych. Przedmiotem zainteresowania badaczy był obraz policji i jego skan­ dalizacja, obszernie odtworzone i scharakteryzowane przez Michała Pie­ karza. Maciej Ujma przeanalizował sposób, w jaki media prezentowały protesty społeczne przeciw zmianom w polskim sądownictwie. Porówna­ nie sposobu przedstawiania zamachów terrorystycznych w USA w 2001 i we Francji w 2015 roku dokonane zostało przez Iwonę Biłkę. Dwa teksty dotyczą sposobu prezentowania w mediach problematyki uchodźców: badania Zuzanny Chudy i Katarzyny Korby. Sylwia Nessing­Kaliciecka podjęła się analizy tego, jak media kreślą obraz zagrożeń wybuchem konfliktu na światową skalę. Estera Weredyńska przedstawiła sposób, w jaki media kreują wiedzę swoich odbiorców na temat służb specjalnych. To, jak prezentowano w mediach wyjście Wielkiej Brytanii ze Wspólnot Europejskich, badała z kolei Anna Bębenek. Ważną grupę analiz umieszczono w rozdziałach przedstawiających medialne obrazy polskich współczesnych problemów. Damian Gardocki ukazał wyniki badań dotyczących zmian w Trybunale Konstytucyjnym widzianych oczyma mediów, Natalia Jakóbczyk organizacji szczytu NATO w Warszawie, Agnieszka Kapusta programu pomocy dla rodzin z dzieć­ mi 500+, Bartosz Kasolik zagadnień bezpieczeństwa w parlamentarnej kampanii wyborczej, Agnieszka Pierzchała zaś sposobu, w jaki pisano o frankowiczach i możliwości udzielania im pomocy. Jako redaktorzy tomu dołożyliśmy starań, aby dobór materiału ba­ dawczego odnosił się do problematyki interesującej, ale też często kon­ trowersyjnej, budzącej mieszane odczucia. Uważamy jednak, że analiza zawartości mediów tym różni się od analizy historycznej, że także wyda­ rzenia, które dopiero co miały miejsce, mogą być przedmiotem analizy, 8 Wstęp o ile we właściwy sposób dobierze się materiał badawczy. Autorami badań są ludzie młodzi, często studenci lub doktoranci. Wierzymy w wiedzę i doświadczenie badaczy cieszących się ugruntowaną renomą w środowi­ sku naukowym, mamy jednak nadzieję, że również bez naukowej rutyny, z nowym,