Das betrifft Dich - To dotyczy ciebie, projekt S³ubfurt City, Roland Schefferski, 2005 Projekt dofinansowany ze œrodków pomocowych Unii Europejskiej programu Phare CBC w ramach projektów Euroregionu „Sprewa-Nysa-Bóbr”. Lubuskie Pismo Literacko-Kulturalne Lubuskie Pismo Literacko-Kulturalne Pro Libris Nr 4(13) – 2005 Copyright by Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. C. Norwida, Zielona Góra 2005 Redakcja: Grzegorz Gorzechowski, Magdalena Gryska, Leszek Kania, S³awomir Kufel, Ewa Mielczarek, Czes³aw Sobkowiak, Anna Szóstak, Maria Wasik Stali wspó³pracownicy: Krystyna Kamiñska, Miros³aw Kuleba, Ireneusz K. Szmidt, Andrzej K. Waœkiewicz, Jacek Weso³owski Redaktor naczelny S³awomir Kufel Redaktor naukowy Anna Szóstak Redaktor graficzny Magdalena Gryska Sekretarz redakcji Ewa Mielczarek Korekta Grzegorz Gorzechowski Prace plastyczne wykorzystane w numerze Lila Karbowska Fotografie: Peter Adamik, Thomas Kläber, Waldemar Kremser, Piotr Polus, Dorota Wróblewska Wydawca Pro Libris – Wydawnictwo Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Cypriana Norwida, al. Wojska Polskiego 9, 65-077 Zielona Góra Niniejsza publikacja zosta³a wsparta ze œrodków pomocowych Unii Europejskiej. Wyra¿one w niej pogl¹dy s¹ pogl¹dami wydawcy i autorów opublikowanych tekstów i w ¿adnym wypadku nie mog¹ byæ uto¿samiane z oficjalnym stanowiskiem Unii Europejskiej. Sk³ad komputerowy Agencja Reklamowa „GRAF MEDIA”, tel. (068) 451 72 78 Druk i oprawa IMAR-DRUK, ul. Wiejska 4, 65-763 Zielona Góra Nak³ad – 300 egz. ISSN 1642-5995 Nr indeksu 370754 Adres Redakcji: WiMBP im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze, al. Wojska Polskiego 9, 65-077 Zielona Góra (z dopiskiem Pro Libris); e-mail: [email protected] http://www.wimbp.zgora.pl Od Redakcji Doczekaliœmy jednak koñca 2005 roku. ma byæ gruntownie odnowiony. A mo¿e Chwilami zdawa³o siê to ma³o prawdo- jest w tym jakaœ metoda? podobne, bo ogólnoœwiatowa histeria Tym bardziej doceniaæ nale¿y tych wci¹¿ narasta. A to terroryœci, a to nie- Niemców, którzy mimo wszystko chc¹ spokojne przedmieœcia, tajne bazy i jawne prze³amywaæ stereotypy. W bie¿¹cym nu- czyny polityków. Mimo wszystko jednak merze goœcimy wiêc Reinharda Gröpera, doczekaliœmy koñca tego roku. Prawdo- Rainera Vangermaina, Ruth Donner, Iris podobnie doczekamy te¿ koñca nastêp- Fleckenstein-Seifert, Susanne Lambrecht, nego, i tak dalej... Carmen Winter oraz Ritê König. Na- Myœlê sobie, ¿e do wszystkiego trzeba pisa³em „goœcimy”, ale to nieœcis³e. S¹ to podchodziæ z dystansem. Nawet jeœli jest wspó³pracownicy i przyjaciele pisma, to sprawnie zorganizowana bitwa polskich którzy udowadniaj¹, ¿e mo¿na rozma- i niemieckich bandytów nieopodal Berlina. wiaæ, mo¿na robiæ to na odpowiednim Ponoæ posz³o o to, kto bêdzie „rz¹dzi³” poziomie, i mo¿na wreszcie z tych roz- podczas przysz³orocznych mistrzostw mów odnosiæ realne korzyœci. Byæ mo¿e œwiata w pi³ce no¿nej. „Wojna futbolowa” nie spotkamy siê w takim gronie na mi- w naszym, polsko-niemieckim prowincjo- strzostwach œwiata w pi³ce no¿nej – to nalnym wydaniu? Szansa na poprawê sto- jednak inne klimaty i inne pola zaintere- sunków miêdzynarodowych? Czy mo¿e sowañ. Porozmawiamy za to o literaturze dziedzictwo dziesi¹tków lat liberalnej po- i sztuce. O wspania³ych wierszach Mie- lityki tak zwanych postêpowców? czys³awa Warszawskiego, przenikliwych Spokojny cz³owiek boi siê wyjœæ z domu, analizach Andrzeja K. Waœkiewicza, kolej- tyje bandyta. nym znakomitym reporta¿u Cezarego W takim kontekœcie, jak s¹dzê, trzeba Galka czy nowatorskiej próbie krytyczno- widzieæ teksty zape³niaj¹ce bie¿¹cy numer literackiego ogl¹du lubuskiej twórczoœci „Pro Libris”. Rozwa¿ania Grzegorza Go- dokonywanej cyklicznie przez Czes³awa rzechowskiego nie s¹ zbyt optymistyczne. Markiewicza. Na deser zamówimy osobiste Potwierdzaj¹ jednak tezê, ¿e nie wszy- rozwa¿ania Czes³awa Sobkowiaka i liczne stkim i nie wszêdzie zale¿y na utrzymy- wiersze wype³niaj¹ce ten numer pisma. waniu jako tako poprawnych kontaktów A Ciebie, ¿yczliwy Czytelniku, zapra- polsko-niemieckich. Ulica S³ubicka szamy do biesiady, nie zwa¿aj na codzien- (chyba Sloubicka?) jest niewielka i nie do noœæ œwiata, przecie¿ minie. Usi¹dŸ z nami wymówienia, natomiast Plac Frankfurcki i popatrz – kultura i sztuka s¹ wieczne. (Frankfurterplatz – prawda, ¿e proste?) S³awomir Kufel Od Redakcji 3 Spis treœci Od redakcji . str. 3 Grzegorz Gorzechowski, Transgraniczna Kraina Chichów (Das grenzüberschreitende Land des Lachens) . str. 6 Leszek Kania, Artysta dialogu (Künstler des Dialogs) . str. 17 Cezary Galek, Ponad brzegiem talerza, cz. I (Über den Tellerrand hinaus, Teil I) . str. 22 Reinhard Gröper, Polnische Erinnerungen (Polskie przypomnienia) . str. 32 Ireneusz Krzysztof Szmidt, Wiersze [M³odzi siê kochaj¹, PrzyjaŸñ] . str. 43 Ma³gorzata Prusiñska, Wiersze [Kosz czereœni, *** (jak najbardziej), *** (w g³owie) *** (genialni poeci)] . str. 44 Aneta Giziñska-Hwozdyk, Na szpulce czasu... (Auf der Spule der Zeit...) . str. 48 Czes³aw Sobkowiak, Ksi¹¿ki i inne s³awne rzeczy . str. 56 Ruth Donner, Der gebrauchte Brautstrauss (U¿ywana wi¹zanka œlubna) . str. 63 Rafa³ Klan, Oferta . str. 65 Rainer Vangermain, Eckie (Eckie) . str. 72 Beata Igielska, Wiersze [ Penelopa, Obrona Narcyza] . str. 78 SYLWETKI . str. 80 Czes³aw Sobkowiak, Poezja samotnoœci przezwyciê¿anej (Dichtung einer überwundenen Einsamkeit) . str. 80 Mieczys³aw Warszawski, Wiersze [Wieczór pe³en doznañ (Ein Abend voller Empfindungen), Zamieszka³oœæ (Bewohntheit), Znad lustra wody (Von dem Wasserspiegel), Kurz. Moje zaleganie (Staub. Mein Liegenbleiben)] . str. 88 MA£Y LEKSYKON POETÓW LUBUSKICH . str. 92 Andrzej K. Waœkiewicz, Kurowicki . str. 92 PREZENTACJE „Pro Libris” . str. 99 Lila Karbowska . str. 99 Zenon Polus, Pierwsza pomoc. str. 100 Iris Fleckenstein-Seifert, Grenzüberschreitung focusSZYMBORSKA (Przekraczanie granicy – wystawa focusSZYMBORSKA) . str. 101 Rita König, Wiersze [Dt.-poln. Übersetzerwerkstatt (Pol.-niem. warsztaty t³umaczy), Lesen hinter Stacheldraht (Czytanie zza kolczastego drutu), Hof der Regenbogenfabrik (Dziedziniec fabryki têczy)] . str. 106 Susanne Lambrecht, Hans Georg Wagner – Bildhauer, Grafiker, Möbeldesigner und Ausstellungsinitiator in Cottbus (Hans-Georg Wagner – rzeŸbiarz, grafik, stylista mebli i inicjator wystaw w Cottbus) . str. 108 W³adys³aw £azuka, Wiersze [U Krystyny i Irka w Gorzowie, Las. Próba opisu] . str. 112 4 PRZYPOMNIENIA LITERACKIE . str. 114 Czes³aw Markiewicz, Czytanie Ÿróde³. Od „Wielkiego œwiniobicia” do „Stanu skupienia” . str. 114 VARIA BIBLIOTECZNE . str. 117 Maria Radziszewska, Galeria Polskiej Ilustracji Ksi¹¿kowej WiMBP w Zielonej Górze . str. 117 W³adys³aw Klêpka, Wiersze [*** (Poetycka dusza), *** (W bia³ej koszul)i, *** (Worek dziwnych), *** (Zygmunta dzwon), *** (Pewien redaktor), *** (Znany Alfred), *** (Pisze Jan), *** (Poszed³ £ado)] . str. 122 Jaros³aw Kuczer, Szlachcianka w ¿yciu spo³ecznym ksiêstwa g³ogowskiego epoki wczesnonowo¿ytnej (XVI-XVIII) . str. 124 KRAJOBRAZY LUBUSKIE . str. 130 Krystyna Kamiñska, Gmina Bledzew pe³na niespodzianek (Voller Überraschungen: die Gemeinde Bledzew) . str. 130 M³odzi poeci z Klubu Szufladera (***okulary, ***Wczoraj, *** Z okna,*** co wieczór, *** chcesz) . str. 137 RECENZJE I OMÓWIENIA . str. 140 Marcin Jerzynek, Fascynuj¹cy œwiat nowego mitu . str. 140 Anna Szóstak, „Urodzi³em siê w niew³aœciwym miejscu i czasie”: Kolumbowie (rocznik 1970) bis? Czyli paradoksów polskiego losu ci¹g dalszy . str. 141 Carmen Winter, Rezension zu: Gisela Waligora „Die spaziergängerin von F. mehr oder weniger heitere memo arien”. Recenzja tomiku wierszy Giseli Waligory „Mniej lub bardziej weso³e wspomnienia spacerowiczki z F.”) . str. 143 Janusz Koniusz, Nowa poetka . str. 144 Czes³aw Sobkowiak, Recenzja i nie recenzja . str. 146 Czes³aw Sobkowiak, Odejœcie poety . str. 147 KRONIKA LUBUSKA . str. 149 KSI¥¯KI NADES£ANE . str. 153 AUTORZY NUMERU . str. 154 Spis treœci 5 Das grenzüberschreitende Transgraniczna Land des Lachens Kraina Chichów Grzegorz Gorzechowski Grzegorz Gorzechowski Die Grenzbrücke S³ubice / Frankfurt an der Most graniczny S³ubice/Frankfurt nad Oder... Kühles Händedrücken, bittere Herzlichkeit, Odr¹... Zimny uœcisk r¹k, cierpka serdecznoœæ, höffliche Begrüßung, kurzes Anreden, schnelle uprzejme powitanie, króciutka zaczepka, Entgegnung, gewisses Misstrauen und Distanz – szybka riposta, pewna nieufnoœæ i dystans – ein Treffen von Józef Oleksy und Wolfgang spotkanie Józefa Oleksego i Wolfganga Thier- Thierse, dem Marschall des Polnischen Parlaments se, Marsza³ka Sejmu i Przewodnicz¹cego und dem Bundestagvorsitzenden, am kühlen Bundestagu w ch³odny paŸdziernikowy Oktobermontag 2004 an der Grenzbrücke in poniedzia³ek 2004 r. na s³ubickim moœcie S³ubice, stellt ein relativ suggestives Bild von granicznym to doœæ sugestywny obraz sto- deutsch-polnischen Beziehungen dar, mindestens sunków polsko-niemieckich, przynajmniej von den offiziellen, obwohl: tych oficjalnych, chocia¿: – sich erstens das Treffen der polnischen und – po pierwsze, spotkanie polskich i niemiec- der deutschen Parlamentabgeordneten auf die kich parlamentarzystów dotyczy³o rzeczy- wirklichen Elemente der Zusammenarbeit bezog, wistej materii wspó³pracy, a zatem i proble- also auch auf das Problem, das in den gegenseiti- mu, który zaistnia³ we wzajemnych kontak- gen Kontakten entstand, was für einen Erfolg im tach, co wypada³oby uznaæ za sukces, Vergleich zu den früheren süßen politischen w stosunku do wczeœniejszych s³odkich Liebesgesten gehalten werden könnte, die im mi³osnych gestów politycznych, które Grunde genommen nicht viel Gemeinsames