KRONIKA WARSZAWY Pozycja Ukazała Się Dzięki Pomocy Finansowej Miasta Stołecznego Warszawy

KRONIKA WARSZAWY Pozycja Ukazała Się Dzięki Pomocy Finansowej Miasta Stołecznego Warszawy

KRONIKA WARSZAWY Pozycja ukazała się dzięki pomocy finansowej Miasta Stołecznego Warszawy NA OKŁADCE: I s. – Widok na Wisłę, w tle Stadion Narodowy, 2011, fot. M. Ostrowski; IV s. – Portret Marii Curie-Skłodowskiej, Obchody Roku Marii Curie-Skłodowskiej, 2011 RECENZENCI: prof. Maria Nietyksza Andrzej Sołtan TŁUMACZENIE: Katarzyna Jaskólska-Węgierek REDAKCJA: Violetta Urbaniak WYDAWCY: Archiwum Państwowe m.st. Warszawy, Krzywe Koło 7, 00-270 Warszawa, tel. (22) 831-37-31; Stowarzyszenie Przyjaciół Archiwum Państwowego m.st. Warszawy ISSN 0137-3099 © Copyright by Stowarzyszenie Przyjaciół Archiwum Państwowego m.st. Warszawy i Archiwum Państwowe m.st. Warszawy, 2011 KOMITET REDAKCYJNY: Ryszard Wojtkowski – redaktor naczelny, Aleksandra Sołtan-Lip­­ ska – sekretarz, Małgorzata Sikorska RADA PROGRAMOWA: prof. Andrzej Rottermund – przewodniczący, Joanna Wojciechow- ska, prof. dr Janusz Durko, Hanna Faryna-Paszkiewicz, prof. dr hab. Ryszard Kołodziejczyk, Je- rzy Majewski, Andrzej Jonas, prof. Andrzej Karpiński, prof. zw. dr hab. Jan Maciej Chmielewski, prof. dr hab. Julian Auleytner OPRACOWANIE TECHNICZNE: Zakład Poligraficzny PRIMUM ____________ Nakład 500 egz. Druk: Zakład Poligraficzny PRIMUM s.c. ul. Marsa 20, Kozerki, 05-825 Grodzisk Mazowiecki 2 KRONIKA 146 2011 WARSZAWY Archiwum Państwowe m.st. Warszawy Stowarzyszenie Przyjaciół Archiwum Państwowego m.st. Warszawy PL ISSN 0137-3099 SPIS TREŚCI Artykuły i materiały Agnieszka Dąbrowska, Warszawskie elegantki. O wzorcach elegancji i ich naśladownictwie w damskiej modzie w Warszawie na przełomie XIX i XX wieku .......................5 Krzysztof Jaszczyński, „Barbarzyństwo czy nieudolność” – o nalotach lotnictwa radzieckiego na Warszawę w latach 1941-1943. .....................................................................15 Julian Borkowski, Dwa powstańcze listy z harcerską lilijką .....................................................27 Zbigniew Tucholski, Straty wojenne i zniszczenie Muzeum Komunikacji w Warszawie ...........39 Stefan Artymowski, Repatrianci w OW Warszawa. Repatriacja żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych z Europy Zachodniej do Okręgu Wojskowego Warszawa w latach 1945-1947 ......52 Marcin Dziubiński, Samochody ciężarowe w służbie pasażerskiej Miejskich Zakładów Komunikacyjnych w Warszawie w latach 1945-1949 .............................................................59 Małgorzata Berezowska, Wprowadzenie stanu wojennego w 1981 roku – relacje pracowników warszawskich zakładów pracy ...........................................................................71 Z życia archiwów warszawskich Andrzej Skalimowski, Kopiec Wolności w Warszawie .............................................................85 Aleksandra Zadrożniak, Biuro Odbudowy Stolicy – od początków działalności do programu „Pamięć Świata” UNESCO ...............................................................................92 Ryszard Wojtkowski, Tematyka rozmów władz miasta Warszawy z przedstawicielami duchowieństwa w latach 1981-1989, część IX ........................................................................98 4 Spis treści Monika Kowzon-Świtalska, Porządkowanie i zabezpieczanie zbiorów w instytucjach polonijnych na przykładzie Muzeum Polskiego w Ameryce .....................................................108 Katarzyna Kowalik, Polski Instytut Naukowy w Nowym Jorku – sprawozdanie z pobytu ........112 Sprawozdania Warszawa jako stan umysłu i jego projekcji. Warszawski Tryptyk Edukacyjny i Szkoła Warszawska – Marek Ostrowski ............................................................................118 Maria Skłodowska-Curie w Warszawie w ramach obchodów roku Marii Skłodowskiej-Curie i Międzynarodowego Roku Chemii – Małgorzata Sobieszczak-Marciniak .............................128 Przemiany myślenia. Zwróćmy oczy ku Wiśle – Dagmara Babińska, Ewa Pawlak .................133 Sztuka spacerowania, czyli Warszawa oczami historyka sztuki na XV Festiwalu Nauki – Ewa Perlińska .................................................................................................................137 Czuwaj, Prago! Wystawa w stulecie harcerstwa na warszawskiej Pradze – Witold Pietrusiewicz ......................................................................................................141 Varsaviana 2010/2011 – Maria Wiśniewska .......................................................................146 Recenzje i omówienia Historia nowych dzielnic Warszawy – Maria Wiśniewska .....................................................148 Socjologia refleksyjna Włodzimierza Pessela…– Maria Wiśniewska ......................................153 Pustelnik z Krakowskiego Przedmieścia w roku 1840 i później… – Barbara Petrozolin-Skowrońska ......................................................................................156 Katarzyna Skrzydłowska-Kalukin, Gajka i Jacek Kuroniowie, Warszawa 2011 – Agnieszka Iwaszkiewicz .................................................................................................. 160 Pro memoria Zmarli, styczeń-wrzesień 2011 – Katarzyna Wagner ...........................................................163 Bibliografia varsavianów Varsaviana – Hanna Macierewicz .....................................................................................171 Kronika Kalendarz warszawski, sierpień-grudzień 2010 – Aleksandra Sołtan-Lipska ........................191 ARTYKUŁY I MATERIAŁY Agnieszka Dąbrowska WARSZAWSKIE ELEGANTKI. O WZORCACH ELEGANCJI I ICH NAŚLADOWNICTWIE W DAMSKIEJ MODZIE W WARSZAWIE NA PRZEŁOMIE XIX I XX WIEKU1 Paryż, Bruksela oraz inne miasta Szczerze zazdroszczą nam tego widoku, Jaki nam sprawia dorodna niewiasta O pięknej twarzy i pogodnym wzroku I o tym szyku prawdziwie warszawskim, Co piękność zdwaja jeszcze swoim blaskiem [...] Autor nieznany, 18782 Zachwyty nad urodą i szykiem warszawianek z końca XIX i początku XX w. dostrzegane i uwiecz- niane przez poetów, prozaików, pamiętnikarzy, dziennikarzy, malarzy i fotografów zachęcają do zajęcia się fenomenem „pięknej warszawianki”3. Uroda, jak wiadomo, jest kwestią subiektywną, a kanony piękna zmieniają się. Przy próbie wskazania cech, które w określonym czasie były wyznacznikami kobiecego wdzięku pewną po- mocą mogą służyć ryciny w żurnalach, lecz należy pamiętać, że te wizerunki dam o regularnych rysach twarzy, smukłych sylwetkach, przedstawionych w pełnych gracji pozach są z pewnością nieco wyidealizowane. Piękne kobiety niejednokrotnie były inspiracją dla artystów, w tym również fotografów. W warszawskich atelier (podobnie jak w innych europejskich zakładach fotograficznych) 1 Artykuł powstał w związku z przygotowywaną przeze mnie pod kierunkiem prof. Anny Sieradzkiej rozprawą doktorską pt. „Warszawskie ubiory kobiece z lat 1860-1914 w świetle fotografii ze zbiorów Muzeum Historycz- nego m.st. Warszawy”. 2 Autor nieznany, Piękne warszawianki, „Mucha” 1878 nr 42, s. 2; cyt. za Przedwczorajszej Warszawy typy malow- nicze, oprac. Z. Bieniecki, Warszawa 1972, s. 54-55. 3 Por. m.in. „Tygodnik Ilustrowany” (dalej: TI) 1894, nr 229, s. 318. 6 Agnieszka Dąbrowska, Warszawskie elegantki. O wzorcach elegancji i ich naśladownictwie... oprócz realizacji standardowych zamówień na portrety dodatkowo wykonywano serie wi- zerunków pięknych dam. Fotografie te chętnie eksponowano w witrynach zakładów i po- wielano w dużych nakładach, bo szybko stawały się przedmiotem kolekcjonerskim. Wśród fotografów warszawskich celował w tym Jan Mieczkowski, który przygotował specjalny al- bum, wysłany w 1878 r. na Wystawę Powszechną w Paryżu, gdzie nagrodzono go złotym medalem4. Pod koniec XIX w. rozpowszechniła się również moda na pocztówki z wizerunkami „pięk- ności”. Karty przechowywano w ozdobnych albumach, które przeglądano podczas towarzy- skich spotkań. Piękne damy przedstawione na tych portretach bywały anonimowe, najczęściej jednak znano je z imienia i nazwiska, popularność pocztówek upowszechniła bowiem zjawi- sko professional beauties. Były to zazwyczaj aktorki lub śpiewaczki, popularne w całej Europie, o urodzie budzącej powszechne uznanie. Do tego grona zaliczały się np. Otéro, Lina Cavalieri i Cleo de Mérode5. Wyrazem admiracji kobiecej urody stała się organizacja konkursów piękności. Warszawska prasa już w latach 80. XIX w. donosiła o tego rodzaju imprezach organizowanych np. na Wę- grzech i w Belgii6. Później relacjonowano także wybory odbywające się w Warszawie7. Dążenie do osiągnięcia ideału wymagało, jak zwykle, sporo wysiłku. Damy korzystały z ca- łego arsenału akcesoriów, zbliżających ich wygląd do upragnionego celu. Dziewczynki zaczynały nosić kształtujący sylwetkę gorset w wieku 12 lat, parasolki i rękawiczki zabierane na spacery chro- niły cerę przed słońcem, przemywanie dekoltu wodą utlenioną pozwalało utrzymać pożądaną de- likatność karnacji. Do pielęgnacji urody używano wielu kosmetyków. Oprócz metod domowych, przekazywanych z pokolenia na pokolenie i spopularyzowanych w żurnalach, stosowano kremy, pudry, róż, perfumy. Chętnie korzystano z usług fryzjerów oferujących oprócz uczesania także wsparcie w postaci tresek czy postiche’ów, czyli dodatków sprawiających wrażenie obfitości włosów. Efektowny wygląd zależał oczywiście od modnego stroju. Wymagało to znajomości obowiązujących trendów i umiejętności właściwego wyboru garderoby. Oczywisty wpływ na damski ubiór miały możliwości finansowe elegantki. Modne stroje były przecież drogie – wymagały kosztownych tkanin, dużego nakładu pracy, uzupełnienia cenną biżuterią. W dru- giej połowie XIX i na początku XX w. ubiór był zatem odzwierciedleniem pozycji społecznej swojej właścicielki.

View Full Text

Details

  • File Type
    pdf
  • Upload Time
    -
  • Content Languages
    English
  • Upload User
    Anonymous/Not logged-in
  • File Pages
    203 Page
  • File Size
    -

Download

Channel Download Status
Express Download Enable

Copyright

We respect the copyrights and intellectual property rights of all users. All uploaded documents are either original works of the uploader or authorized works of the rightful owners.

  • Not to be reproduced or distributed without explicit permission.
  • Not used for commercial purposes outside of approved use cases.
  • Not used to infringe on the rights of the original creators.
  • If you believe any content infringes your copyright, please contact us immediately.

Support

For help with questions, suggestions, or problems, please contact us