Eco-Expert Specjalistyczne Analizy Przyrodnicze ul.Chopina 51, 71-450 Szczecin e-mail: [email protected] www.eco-expert.pl Szczecin, dn. 19.01.2010r. Boryszewo Wind Invest Sp. z o.o. ul. Gotarda 9 02-683 Warszawa W odniesieniu do tre ści pisma Oddziału ds. Ocen Oddziaływania na Środowisko w Koszalinie Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Szczecinie (sygnatura: RDOS-32- WST.I.K-6650-157-2/09/mc) z dnia 23 grudnia 2009 roku, skierowanego do Inwestora, tj. Boryszewo Wind Invest Sp. z o.o., wzywaj ące do przekazania wyja śnie ń informacji zawartych w raporcie o oddziaływaniu na środowisko przedsi ęwzi ęcia polegaj ącego na budowie i eksploatacji farmy wiatrowej „Boryszewo III", gm. Darłowo, jako autor cz ęś ci ekspertyz przyrodniczych wchodz ących w skład przedmiotowego raportu, przedstawiamy w zał ączeniu wyja śnienia i uzupełnienia. 1. Ad. pkt 4.: W raporcie podsumowuj ącym roczny monitoring ornitologiczny, monitoring chiropterolgiczny oraz inwentaryzacje przyrodnicz ą, w tym szczegółow ą inwentaryzacje botaniczn ą znajdowały si ę nast ępuj ące zał ączniki graficzne: - Mapa cało ści badanego obszaru. - Mapa badanego obszaru z zaznaczonymi transektami i punktami obserwacyjnymi. - Mapa lokalizacji planowanej inwestycji wzgl ędem najbli Ŝszych obszarów cennych przyrodniczo. - Mapa stanowisk l ęgowych gatunków ptaków z I Zał ącznika Dyrektywy Ptasiej. - Mapa ukazuj ąca główne kierunki przelotów oraz główne korytarze migracyjne ptaków podczas w ędrówki jesiennej. - Mapa ukazuj ąca kierunki przelotów ptaków podczas w ędrówki wiosennej. - Powierzchnie wszystkich planowanych farm wiatrowych, nale Ŝą cych do spółek zwi ązanych z inwestorem, na terenie gmin Darłowo i Malechowo. - Rozkład planowanych turbin, wraz ze wskazaniem lokalizacji, z których zrezygnowano w trakcie monitoringu oraz potencjalnie najbardziej kolizyjnych lokalizacji, z których zdaniem autorów nale Ŝy jeszcze zrezygnowa ć. Monitoring ornitologiczny Autorzy raportu podsumowuj ącego monitoring ornitologiczny uwarzaj ą, Ŝe wy Ŝej wymienione zał ączniki graficzne w sposób wierny i całkowicie wystarczajacy oddaj ą wyniki przeprowadzonych bada ń. Nanoszenie na map ę wi ększej ilo ści stanowisk ptaków (mniej cenne od naniesionych na mapie gatunków z Zał ącznika I Dyrektywy Ptasiej oraz Polskiej Czerwonej Ksi ęgi) autorzy opracowania uznali za bezcelowe - zmniejszaj ące jedynie czytelno ść mapy. Fotografie 1 - 4 przedstawiaj ą typowe dla terenów otwartych pospolite gatunki ptaków. Fotografie 5 – 8 przedstawiaj ą najciekawsze na omawianej powierzchni fragmenty siedlisk i krajobrazu. Mapa 1 przedstawia rozmieszczenie transektów i punktów obserwacyjnych, na których wykonywano fotografie. Monitoring chiropterologiczny W trakcie realizacji monitoringu chiropterologicznego na omawianej powierzchni (rok 2008) nie istniały jeszcze w naszym kraju Ŝadne wytyczne sugeruj ące metodyk ę prowadzenia tego rodzaju monitoringu. Pierwsze tymczasowe wytyczne powstały dopiero na pocz ątku 2009 roku, kiedy to wspomniany monitoring został ju Ŝ zako ńczony. Warto równie Ŝ nadmieni ć, Ŝe autorami sprawozdania z tego Ŝ monitoringu s ą autorzy wspomnianych tu wytycznych, co jedynie potwierdza, Ŝe monitoring wykonywany i opracowywany w ten sposób był standardem stosowanym przez specjalistów z tej dziedziny przed utworzeniem przez nich pierwszych tymczasowych wytycznych. Inwentaryzacja botaniczna Je śli chodzi o flor ę to na mapach naniesione zostały jedynie te fragmenty siedlisk, które sąsiaduj ą z planowan ą inwestycj ą i które przy niedostosowaniu si ę do zapisów zaproponowanych przez specjalist ę botanika mogłyby si ę okaza ć lokalizacjami potencjalnie konfliktowymi. Na omawianej powierzchni był to rejon lokalizacji planowanej turbiny B21 - bogata gatunkowo ł ąka nawi ązuj ąca swym składem florystycznym do klasy Molinia- Arrhenatheretea . Na obszarze tym, przeci ętym kilkoma płytkimi i wysuszonymi rowami, dominuj ącymi gatunkami były: Rumex acetosa , Ranunculus repens , kupkówka pospolita Dactylis glomerata , Potentilla anserina , Achillea milefolium , przetacznik o Ŝankowy Veronica chamaedrys , Alopecurus pratensis i Holcus mollis . Za wysok ą ró Ŝnorodno ść florystyczn ą tej biocenozy odpowiedzialne były równie Ŝ mniej liczne gatunki jak: skrzyp polny Equisetum arvense , Cirsium vulgare , gwiazdnica pospolita Stellaria media , wyka czteronasienna Vicia tetrasperma , kosmatka polna Luzula campestris , babka lancetowata Plantago lanceolata , rze Ŝucha ł ąkowa Cardamine pratensis , koniczyna pogi ęta Trifolium medium , koniczyna biała Trifolium repens , Tanacetum vulgare , Vicia angustifolia , chaber bławatek Centaurea cyanus . Łąka cechowała si ę równie Ŝ wilgotnym akcentem reprezentowanym przez gatunki charakterystyczne dla siedlisk mokradłowych. Były one rozproszone na cz ęści jej powierzchni (toje ść zwyczajna Lysimachia vulgaris , Ranunculus acer , Lychnis flos-cuculi , dziurawiec skrzydełkowaty Hypericum tetrapterum , sit skupiony Juncus conglomeratus ). Jedynie Carex gracilis rosła w wi ększym skupieniu, tworz ąc płat turzycowiska o powierzchni ok. 20m 2. Na uwag ę zasługuje równie Ŝ silnie zakrzewiony rów odwadniaj ący, poło Ŝony na północ od projektowanej turbiny B21. Proponowana lokalizacja turbiny wiatrowej oraz dochodz ących do niej dróg i kabli (po istniej ących ju Ŝ drogach polnych) nie powinna wpłyn ąć negatywnie na opisywany obszar . Mapa nr 2 przedstawia lokalizacje najcenniejszego w rejonie bada ń siedliska botanicznego. 2 Fot. 1. Mazurek Passer montanus Fot. 2. Potrzeszcz Emberiza calandra 3 Fot. 3. Rudzik Erithacus rubecula Fot. 4. Trznadel Emberiza citrinella 4 Fot. 5-6. Widok z transektu D1T2 5 Fot. 7-8. Widok z transektu D2T1 6 Mapa 1. Transekty i punkty obserwacyjne, na których wykonano dokumentacje fotograficzn ą 7 Mapa nr 2. Lokalizacja najcenniejszego w rejonie bada ń siedliska botanicznego 8 2. Ad. pkt 6.: Opis oddziaływania skumulowanego planowanej inwestycji z innymi istniej ącymi lub planowanymi w pobli Ŝu farmami wiatrowymi na poszczególne grupy systematyczne roslin i zwierz ąt: Ornitofauna - Efekt skumulowany Przy badaniu efektu skumulowanego podstawowym problemem jaki mo Ŝna wzi ąć pod uwag ę jest utrata siedlisk (np. Higgins et al. 2006) i zwi ększona śmiertelno ść ptaków wynikaj ąca ze zwi ększonej liczby kolizji przypadaj ącej na turbin ę wraz ze wzrostem liczby turbin na okre ślonym obszarze (np. Johnson et al. 2000). W powy Ŝszym opracowaniu zostały wzi ęte pod uwag ę wszystkie istniej ące oraz projektowane farmy (tylko te z rozpocz ętą procedur ą OO Ś, pozostałe pomini ęto) na terenie gmin Darłowo, Postomino, Malechowo i Sławno. Rozmieszczenie istniej ących i projektowanych farm wiatrowych w s ąsiedztwie planowanej inwestycji przedstawia mapa nr 3. - Utrata siedlisk W chwili obecnej na terenie wy Ŝej wspomnianych gmin znajduj ą si ę dwie farmy wiatrowe z 15 turbinami (Barzowice – 6 i Cisowo – 9), planowanych jest kolejnych 148 turbin w 23 lokalizacjach. Ze wzgl ędu na to, Ŝe inwestycja pod Tychowem (planowane 21 turbin) znajduje ok. 30 km od wybrze Ŝa i 16 km od najbli Ŝszej farmy wiatrowej, dlatego te Ŝ ona nie będzie wpływała w sposób znacz ący na wielko ść efektu skumulowanego pozostałych farm wiatrowych. Jak na warunki polskie 142 turbiny na 900 km 2 to liczba du Ŝa, ale nie ma danych dotycz ących wymaga ń dotycz ących wielko ści areału ptaków przelotnych. W przypadku ptaków l ęgowych, wymagania s ą znane, a zalecenia monitoringu przedinwestycjnego powinny zapobiec utracie najcenniejszych siedlisk dla tych ptaków. Rzeczywisty wpływ efektu skumulowanego na ptaki l ęgowe b ędzie mo Ŝna okre śli ć po zako ńczeniu I etapu inwestycji (konieczne jest zebranie informacji dotycz ących wpływu inwestycji na ptaki na terenie inwestycji po jej uruchomieniu oraz na terenach s ąsiednich, w tym celu konieczny jest równoczesny przedinwestycyjny monitoring ptaków na terenie inwestycji planowanej jako I i II etap. Po uruchomieniu farmy po zrealizowaniu I etapu, nale Ŝy kontynuowa ć monitoring przedinwestycyjny (drugi rok monitoringu przedinwestycyjnego) na terenie powierzchni planowanej jako II etap. Porównuj ąc jak zmieniło si ę u Ŝytkowanie przestrzeni przez ptaki na terenie farmy (I etap) i w jej s ąsiedztwie (II etap) mo Ŝna okre śli ć czy np. spadkowi uŜytkowania terenu farmy towarzyszył wzrost u Ŝytkowania terenów s ąsiednich (dane zebrane zostan ą w ramach monitoringu przedinwestycyjnego na powierzchni zaplanowanej jako II etap). Je Ŝeli tak, to mamy do czynienia z efektem skumulowanym i powinno si ę okre śli ć jego zasi ęg przed wydaniem pozytywnej decyzji na lokalizacj ę farmy w pobli Ŝu inwestycji zrealizowanej w I etapie. Bior ąc pod uwag ę odległo ść do 20 km od brzegu Bałtyku planowane i istniej ące farmy wiatrowe (poza Tychowem) znajduj ą si ę na ok. 900 km 2 gmin Darłowo, Postomino, Malechowo i Sławno. Na obszarze tym znajduje si ę ok. 260 km 2 lasów, w zwi ązku z tym ok. 600 km 2, to pola i ł ąki. Zakładaj ąc, Ŝe turbina wiatrowa generuje hałas zmniejszaj ący atrakcyjno ść dla ptaków danego obszaru w odległo ści do 500 m, to na podstawie map planowanych farm wiatrowych dostarczonych przez RDOŚ, mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe średnia powierzchnia negatywnego oddziaływania na ptaki wynosi ok. 0,5 km 2/turbin ę. W zwi ązku z powy Ŝszym 142 turbiny (istniej ące i planowane) spowoduj ą spadek atrakcyjno ści ok. 80 km 2 pól i ł ąk. Stanowi to ok. 14% dost ępnych dla ptaków terenów otwartych na rozpatrywanym obszarze. Czy spadek atrakcyjno ści 14% pól i ł ąk mo Ŝe negatywnie odbi ć si ę na kondycji 9 ptaków poka Ŝe monitoring poinwestycyjny oraz etapowanie inwestycji.