Autoreferat kandydata na doktora habilitowanego dra Piotra Wahla AUTOREFERAT KANDYDATA DO STOPNIA DOKTORA HABILITOWANEGO Kandydat: Dr Piotr Wahl Szczecin, wrzesie ń 2011 DZIECI ŃSTWO I WCZESNA MŁODO ŚĆ Urodziłem si ę w Szczecinie w dniu 16 marca 1958 roku w rodzinie Andrzeja i Bo żeny Wahlów. Do pierwszej klasy ucz ęszczałem do Szkoły Podstawowej nr 64 w Szczecinie, od drugiej klasy do ósmej – do Szkoły Podstawowej nr 62. Przez wi ększo ść czasu edukacji na poziomie podstawowym byłem 'wzorowym uczniem', kilkakrotnie – gospodarzem klasy. Pod koniec edukacji podstawowej byłem najlepszym uczniem szkoły w zakresie matematyki w wewn ętrznych olimpiadach przedmiotowych. W latach 1973-1977 byłem uczniem Liceum Ogólnokształc ącego nr 5 w Szczecinie (w owym czasie najlepszego liceum w Szczecinie, które zbierało zwyci ęzców olimpiad przedmiotowych). W ramach liceum ucz ęszczałem na dodatkowe zaj ęcia z języka angielskiego, rosyjskiego, matematyki, biologii, genetyki. Poza szkoł ą uprawiałem sporty: pływanie, piłk ę wodn ą, judo. Poza szkołą chodziłem równie ż na zaj ęcia z j ęzyka francuskiego (od pi ątego roku życia a ż do ko ńca liceum) oraz j ęzyka angielskiego (równie ż do ko ńca liceum). W okresie liceum – kiedy wygrałem konkurs na najlepiej znaj ącego angielski ucznia szkoły średniej w Szczecinie – zostałem wysłany na obóz Czerwonego Krzy ża do Austrii (do Langenlois), gdzie zdobyłem kilka sprawno ści, mi ędzy innymi sprawno ść ratownika wodnego. Matur ę zdałem z języka angielskiego, j ęzyka polskiego, historii, biologii i matematyki. W śród przedmiotów, które figuruj ą na moim świadectwie maturalnym, s ą: j ęzyk angielski, język rosyjski i j ęzyk niemiecki. Moje preferencje intelektualno-zawodowe zacz ęły kształtowa ć si ę bardzo wcze śnie. Od wczesnego dzieci ństwa najbardziej interesowały mnie j ęzyki i j ęzykoznawstwo. Zacz ąłem regularnie uczy ć si ę j ęzyka francuskiego od native speakera tego j ęzyka w wieku pi ęciu lat, a wi ęc w tak zwanym okresie krytycznym, kiedy wewn ętrzny mechanizm (natywnego) przyswajania języka (Language Acquisition Device, LAD) jest jeszcze dost ępny 1. Kiedy po raz pierwszy zetkn ąłem si ę z filologiem j ęzyka francuskiego w wieku lat pi ętnastu, jego pierwszym pytaniem było, sk ąd mam akcent paryski, cho ć nigdy wcze śniej we Francji nie byłem. Teraz wiem, że w wyniku moich kontaktów w wieku lat pi ęciu z native speakerem francuskiego automatycznie nabyłem wymow ę «r» uwularnego wibruj ącego (w transkrypcji IPA [ R]). 1 Gleason, J. B. & Ratner, N. B. (red.); 2005; Psycholingwistyka; Gda ńskie Wydawnictwo Psychologiczne; Gda ńsk; str. 491. -1- Autoreferat kandydata na doktora habilitowanego dra Piotra Wahla Kontakt z niemieckim miałem równie ż od dziecka poprzez dziadków i ojca – native speakerów niemieckiego oraz poprzez kontakty z Niemcami z NRD (mieszkałem w Szczecinie, gdzie był dozwolony ruch przygraniczny, a moi rodzice i dziadkowie mieli osobiste kontakty z Niemcami). Od lat pi ęciu-sze ściu regularnie bywałem w Berlinie oraz w Meklemburgii-Vorpommern ( Land w północno-wschodnich Niemczech) u przyjaciół rodziców. W okresie szkoły podstawowej uczyłem si ę dodatkowo kilku innych j ęzyków obcych. Pod koniec szkoły podstawowej pojechałem do Włoch, do krewnych, którzy nie znali żadnego innego j ęzyka poza włoskim; po kilku dniach porozumiewałem si ę z nimi po włosku bez wi ększych trudno ści. Podobnej sytuacji do świadczyłem w Szwecji dwa lata pó źniej w odniesieniu do szwedzkiego. Naturaln ą wi ęc rzecz ą było moje zainteresowanie literatur ą lingwistyczn ą, czytywałem podr ęczniki do j ęzykoznawstwa ju ż jako ucze ń szkoły podstawowej. Wybór kierunku studiów te ż był oczywisty: filologia obca. STUDIA W roku 1977 dostałem si ę na presti żowy kierunek 'Iberystyka' na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego (specjalno ść j ęzyk hiszpa ński). Byłem w swoim roczniku jedynym studentem, który dostał si ę na t ę specjalno ść spoza Warszawy, a przy tym dostałem si ę na ten kierunek z ilo ści ą punktów, która dała mi drug ą lokat ę, po zdaniu egzaminu wst ępnego z j ęzyka angielskiego oraz z polskiego i historii. Studia były bardzo ciekawe i ambitne. Studiowałem nast ępujące j ęzyki: hiszpa ński, portugalski, angielski, francuski, baskijski i łacin ę oraz geografi ę, histori ę, literatur ę, filozofi ę i sztuk ę obszaru języków iberyjskich, fonetyk ę angielskiego i hiszpa ńskiego, gramatyk ę opisow ą oraz historyczn ą hiszpa ńskiego, dodatkowo literatur ę powszechn ą, logik ę, filozofi ę ogóln ą, socjologi ę. Wykładowcami byli ludzie o najwy ższych kwalifikacjach akademickich. Gramatyk ę historyczn ą wykładał prof. Jacek Perlin; literaturoznawstwo – Carlos Marrodán; filozofi ę – prof. Andrzej Kasia; histori ę – prof. Jan Kieniewicz; histori ę Ameryki Łaci ńskiej – prof. El żbieta Siarkiewicz i Ryszard Schnepf; sytuacj ę społeczno-polityczn ą Hiszpanii – prof. Tadeusz Mołdawa; j ęzyk baskijski – Jan Braun; filozofi ę Hiszpanii – prof. Eugeniusz Górski; by wymieni ć niektórych. S ą to wybitne osobowo ści polskiego życia naukowego i społecznego. Tytuł magistra iberystyki otrzymałem w dniu 3 czerwca 1983 roku po obronie pracy magisterskiej „La revolución guatemalteca 1944-1954” napisanej pod kierunkiem prof. dr. hab. M. Chmary. Zdałem w tym czasie egzamin z j ęzyka angielskiego w warszawskim oddziale British Council i uzyskałem Cambridge'owskie świadectwo CPE (Certificate of Proficiency in English , poziom C2). ŻYCIE ZAWODOWE Po uko ńczeniu studiów przeszedłem odpowiedni ą procedur ę i zostałem ustanowiony tłumaczem przysi ęgłym j ęzyka hiszpa ńskiego. Przez kilka kolejnych lat wykonywałem obowi ązki z tego wynikaj ące i cyklicznie przedłu żałem swoje uprawnienia. Z czasem przestałem pracowa ć jako tłumacz przysi ęgły i moje uprawnienia wygasły. -2- Autoreferat kandydata na doktora habilitowanego dra Piotra Wahla 2 (1) WYŻSZA SZKOŁA MORSKA (OBECNIE AKADEMIA MORSKA) W 1983 roku po studiach wróciłem do Szczecina i rozpocz ąłem prac ę jako lektor języka hiszpa ńskiego w Wyższej Szkole Morskiej (WSM w Szczecinie). Sporadycznie prowadziłem te ż zaj ęcia i egzaminy z j ęzyka francuskiego. W trakcie pracy na WSM udało mi si ę uzyska ć stypendium Rz ądu Hiszpa ńskiego i odby ć kilkumiesi ęczn ą praktyk ę j ęzykow ą na Uniwersytecie w Salamance w Hiszpanii (najstarszym uniwersytecie w tym kraju). Pracuj ąc na WSM zdobywałem do świadczenie w nauczaniu j ęzyka hiszpa ńskiego; efekty zebrałem w mojej pierwszej ksi ąż ce, «Curso de la lengua española »; ksi ąż ka ta została opublikowana w 1989 przez Wydawnictwo WSM (Komitet Wydawnictw Dydaktycznych Wydziału Nawigacyjnego WSM) jako podręcznik akademicki; recenzentami byli dr hab. Zygmunt Wojski (z Uniwersytetu Wrocławskiego) i kpt. ż. w. Józef Gawłowicz. Ksi ąż ka ta była wielokrotnie wznawiana. Będąc pracownikiem WSM pracowałem równocze śnie jako wykładowca j ęzyka angielskiego, najpierw w Towarzystwie Wiedzy Powszechnej (TWP), a potem w Naczelnej Organizacji Technicznej (NOT). 3 (2) INSTYTUT FILOLOGII GERMAŃSKIEJ UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO Od 1989 roku byłem zatrudniony w Instytucie Filologii Germa ńskiej Uniwersytetu Szczeci ńskiego jako wykładowca j ęzyka angielskiego. W owym czasie zdecydowałem si ę na pisanie doktoratu z j ęzykoznawstwa; w tym celu je ździłem wielokrotnie na Uniwersytet Wrocławski, do Zakładu Iberystyki, gdzie uczestniczyłem w spotkaniach naukowych; jednak wkrótce potem cał ą swoj ą energi ę i czas musiałem po świ ęci ć prywatnej działalno ści edukacyjnej i zrezygnowa ć z innych działa ń. (3) PERSEVERANTIA W 1990 roku zało żyłem Ośrodek J ęzyków Obcych Perseverantia . Przez kolejne cztery lata ł ączyłem prac ę na Uniwersytecie Szczeci ńskim z działalno ści ą prywatn ą; od 1996 do 2000 roku pracowałem ju ż wył ącznie we własnej firmie. Perseverantia była w cało ści moim dziełem; zarówno jej forma organizacyjna, jak te ż programy nauki j ęzyków obcych były mojego autorstwa; ustalone przeze mnie pewne zasady działania prywatnych o środków j ęzykowych stały si ę pó źniej standardem w województwie zachodniopomorskim. O środek oferował kursy na wszystkich sze ściu poziomach od A1 do C2 (cho ć wtedy si ę tak nie nazywały)4 w zakresie j ęzyków angielskiego i niemieckiego (jak wida ć na długo przed formalnym przyj ęciem systemu 2 http://www.am.szczecin.pl/ 3 http://www.us.szc.pl/main.php/hum_ifg 4 W odniesieniu do j ęzyka angielskiego poziomy te nazywały si ę odpowiednio: Elementary , Pre-Intermediate , Intermediate , Upper-Intermediate , Advanced i Proficiency; w odniesieniu do j ęzyka niemieckiego – Grundstufe A, Grundstufe B , Grundstufe C , Mittelstufe A , Mittelstufe B i Oberstufe . -3- Autoreferat kandydata na doktora habilitowanego dra Piotra Wahla Rady Europy przez Polsk ę5). W Perseverantii na pocz ątku zatrudniony był jeden wykładowca, potem dwóch, trzech, a w ko ńcu – kilkunastu. Ja równie ż przez cały czas prowadziłem tam kursy; były to kursy z j ęzyka angielskiego i przez pewien okres były to jedyne kursy tego j ęzyka na poziomie C1-C2 w Regionie Zachodniopomorskim. Zdawalno ść absolwentów Perseverantii na egzaminach w British Council (FCE, CAE, CPE) i w Instytucie Goethego była prawie stuprocentowa. Wkrótce jako ść oferowanych usług glottodydaktycznych sprawiła, że liczba uczestników kursów organizowanych przez O środek J ęzyków Obcych Perseverantia przekroczyła 1500 osób. W 1997 roku za prywatn ą działalno ść edukacyjn ą zostałem uhonorowany tytułem najlepszego businessmana Pomorza Zachodniego w konkursie organizowanym przez „Gazet ę Wyborcz ą”; nagrod ę wr ęczał mi prof. Leszek Balcerowicz w obecno ści redaktora naczelnego