De Bibliografie van de Nederlandse landbouwgeschiedenis bestaat uit twee delen: I 1875 - 1939 II 1940 - 1970 Deze uitgave kwam tot stand met steun van de Stichting Fonds Landbouw Export Bureau 1916-1918. ; 3 O /! '>Jl A 1 - M1 Bibliografie van de Nederlandse landhouwgeschiedenis Deel H- 1940-1970 Samengesteld door W. D. Brouwer Centrum voor landbouwpublikaties en landbouwdocumentatie Wageningen — 1975 ISBN 90 220 0569 0 ©Centru m voor landbouwpublikaties en landbouwdocumentatie, Wageningen, 1974 No part of this book may be reproduced and published in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publishers. Omslagillustratie ontleend aan: J. Thys, Historische verhandelinge over den staet van het Nederland. Deel I. Mechelen, 1809. Omslagontwerp en typografie: Pudoc, Wageningen Printed in the Netherlands by Krips Repro, Meppel Inhoudsopgave nrs. blz- Inleiding VII Geraadpleegd materiaal IX-X I Inlichtingen voor het landbouwhistorisch onderzoek 1- 113 1- 7 1. Landbouwhistorische handboeken 1- 12 1 2. Landbouwhistorische bibliografieën 13- 42 1- 3 3. Bronnenpublikaties 43- 55 3- 4 4. Musea 56- 58 4 5. Aardrijkskundige hulpmiddelen 59- 69 4 6. Metrologie 70- 99 5- 6 7. Literatuur betreffende debeoefenin g van de agrarische geschiedenis 100— 113 6—7 II Publikaties over de Nederlandse landbouwgeschiedenis 114—2941 8—163 1. Nederland algemeen 114- 887 8- 48 a. algemene agrarische geschiedenis 114— 232 8— 14 b. economische agrarischegeschiedenis, grondbelasting 233- 295 14- 18 c. sociale agrarische geschiedenis 296— 366 18—2 1 d. juridische agrarische geschiedenis 367— 398 21— 23 e. grondbezit, grondgebruik 399- 404 23 ƒ akkerbouw en akkerbouwgewassen, voeding 405— 467 23— 26 g. weidebouw en veeteelt 468- 487 26—2 7 h. paarden en runderen 488— 504 27—2 8 i schapen 505- 508 28 j. overige dieren 509— 518 29 k. veeteeltprodukten 519-526 29 L tuinbouw 527- 587 30- 32 nu bosbouw (alleen literatuur 1967-1970) 588- 592 33 ru landbouwwerktuigen 593— 635 33—3 5 o. ontginningen, waterstaat, polders, bedijkingen en overstromingen 636- 702 35—3 8 p. ruilverkaveling 703- 710 38- 39 q. veengraverijen 711—715 39 r. kavel- en dorpsvormen 716— 720 39 s. boerenhuizen 721- 766 39—4 1 t. molens 767- 777 42 u. landbouwcoöperatie 778- 788 42—4 3 v. landbouwindustrie 789- 801 43 w. landbouwmaatschappijen en andere organisaties 802— 815 44 x. onderwijs en voorlichting 816— 850 45—4 6 y. veldnamen, e.d. 851- 887 46- 48 2. Groningen 888-1095 48- 61 3. Friesland 1096-1453 61-79 4. Drente 1454-1643 79-'88 5. Overijssel 1644-1784 88- 96 6. Gelderland 1785-1958 96-106 7. Utrecht 1959-2033 107-112 8. Noord-Holland 2034-2261 112-124 9. Zuid-Holland 2262-2439 124-134 10. Zeeland 2440-2552 134-141 11. Noord-Brabant 2553-2775 141-152 12. Limburg 2776-2917 153-161 13. IJsselmeerpolders 2918-2941 161-163 Register van auteursnamen 165-178 Register van aardrijkskundige namen 179-185 Inleiding Naar aanleiding van de uitgave van de 'Systematische Bibliografie, behorende bij Zwanzig Jahre Agrargeschichte im Benelux-Raum, 1939-1959', verschenen in A.A.G. Bijdragen 5 (1960), samengesteld door prof. dr. B.H . Slichér van Bath, werd het wenselijk geacht een totaal overzicht van literatuur, verschenen over de Landbouwgeschiedenis van Nederland, samen te stellen. In 1968 ben ik op de Afdeling Agrarische Geschiedenis van de Landbouwhoge­ school in Wageningen begonnen met het verzamelen van deze literatuur. Dat deze bibliografie eerst nu verschijnt, is te wijten aan het feit dat ik sedert eind 1970 als docent geschiedenis verbonden ben aan het Marnix-College te Ede,hetgee n met zich meebracht dat het werk aan deze bibliografie enige tijd isblijve n liggen. Decomplet e bibliografie bestrijkt de periode van 1875 tot en met 1970. Bij de uitgave werd een scheiding gemaakt tussen literatuur verschenen vóór 1940 in deel I, en literatuur verschenen van 1940 tot en met 1970 in deel II. Deze scheiding is gemaakt omdat eerst met de oprichting van de 'Studiekring voor de geschiedenis van de landbouw' in 1939, het wetenschappelijk onderzoek van de Landbouw­ geschiedenis in Nederland op ruime schaal is begonnen. Deze bibliografie begint in 1875, omdat B.W .A . E. Sloet tot Oldhuis en W.'J.D . van Iterson reeds in 1874 een 'Proeve eener opgave van bouwstoffen voor eene geschiedenis en statistiek van den Nederlandschen landbouw*lieten verschijnen. Voor literatuur over de bosbouwgeschiedenis wordt verwezen naar de 'Bibliografie van de Nederlandse bosbouwgeschiedenis', die ik voorheen samenstelde en welke in 1967 werd uitgegeven door de Afdeling Agrarische geschiedenis van de Landbouw­ hogeschool in Wageningen. Literatuur over de bosbouwgeschiedenis verschenen van 1967 tot en met 1970 iswe l in deel II van deze bibliografie opgenomen. Zoals iedere bibliografie is ook deze onvolledig hetgeen blijkt uit het feit dat archiefinventarissen niet volledig zijn opgenomen. Een woord van dank is hier op zijn plaats voor het personeel van de Centrale Bibliotheek van de Landbouwhogeschool in Wageningen, die gezorgd heeft, dat de literatuur welke ik voor het samenstellen van deze bibliografie nodig had, tot mijn beschikking kwam. Moge deze bibliografie bijdragen tot een verdere studie van de landbouwgeschiede­ nisva n Nederland. Ede, september 1974. VII Geraadpleegd materiaal Het materiaal voor dit deel van deze bibliografie is ontleend aan: A Documentatiegegevens welke op de Afdeling Agrarische Geschiedenis te Wage­ ningen aanwezig zijn. B Bibliografieën voorzover verschenen tot en met het jaar 1970: Bibliografie van de geschiedenis van de provincie Utrecht tot 1963. Uitgave van de Vereniging 'Oud-Utrecht', 3 delen. (1967). (Stenciluitgave). Buck, H. de. Bibliografie der geschiedenis van Nederland. Leiden, (1968). Dingeldein, W.H. & G. J. ter Kuile jr. Overijsselsche bibliographie 1949-1951. Verslagen en mededeelingen Overijsselsch regt en geschiedenis 68 (1953) — 81 (1966). Fockema Andreae, S. J. Overijsselsche bibliographie 1935-1940. Verslagen en mededeelingen Overijsselsch regt en geschiedenis 57 (1941): 147—192. Frisiaca 1958—1961. Lijst van literatuur over Friese geschiedenis. Leeuwarden, (1962). Gouda Quint, P. Grondslagen voor de bibliographie van Gelderland. Vervolgdeel 1926-1940. Werken Gelre 22 (1942). Historia Agriculturae. I-IX, (1953-1968). Jirlow, R. &J . M.G . van der Poel. De inheemse Nederlandse ploegen. Wageningen, (1968), p. 75-78. Kalma, J. J. Repertorium Frieslands verleden; overzicht van tijdschriftartikelen de Friese geschiedenis betreffende. Leeuwarden, (1955) . Kuile jr., G. T. ter. Overijsselsche bibliographie 1941-1945, 1946-1948. Verslagen en mededeelingen Overijsselsch regt en geschiedenis 63 (1948): 123—167, 65 (1950): 196-237. Literatuur over Zeeland. Uitgave Provinciale bibliotheek van Zeeland, (1950). Miedema, H.T.J. Bibliografie van Dr. J. Naarding. Drie-maandelijkse bladen 15 (1963): 160-168. Poel, J. M.G . van der. De beoefening van de tuinbouwgeschiedenis in Nederland. Meded. Dir. Tuinb. 15(1952) : 945-952. Poel, J. M.G .va n der. Wegwijzer in de landbouwgeschiedenis. Zwolle,(1953) . Poel, J. M.G . van der. Honderd jaar landbouwmechanisatie in Nederland. Wage­ ningen, (1967). (Hieruit p. 289-301). Repertorium van boeken en tijdschriftartikelen betreffende de geschiedenis van Nederland 1940-1962. Groningen/Leiden, (1943-1969). Romein, J. M.Apparaa t voor de studie der geschiedenis. Groningen, (1964). Santema, O.Bibliograf y fan Fryslâns Sûdwesthoeke. Leeuwarden, (1959). IX Sucher van Bath, B.H . Mensch en land in de middeleeuwen. 2 Delen. Assen, (1945). Slicher van Bath, B.H. Guide to the work of Dutch mediaevalists 1919-1945. Speculum 23 (1948): 236-266. Ook in: Herschreven historie. Leiden, (1949) p. 30-70. Slicher van Bath, B.H . De agrarische geschiedenis van West-Europa (500—1850). Utrecht, (1960), p. 369-388. Slicher van Bath, B.H . Systematische bibliografie behorende bij Zwanzig Jahre Agrargeschichte im Benelux-Raum, 1939-1959 A.A.G. Bijdragen 5 (I960). Slicher van Bath, B.H . Alfabetische lijst van boeken en tijdschriftartikelen van belang voor de kennis van de oude Nederlandse en Belgische maten en gewich­ ten. A.A.G. Bijdragen 11(1964) : 210-221. Sneller, Z. W.(Red.) . Geschiedenis van den Nederlandschen landbouw, 1795—1940. Groningen, (1943). (2e Druk, 1951). Studies over de sociaal-economische geschiedenis van Limburg 7 (1962): 121—1«59. Tarieding en oerliz; omschrijving en afbakening van het sociaal-wetenschappelijk onderzoek door de Fryske Akademy in de Friese wouden. Leeuwarden, (1956). Veen, B.va n der. Bibliografy fan Dr. O.Postma . It Beaken 20 (1958): 133-144. Vries, K. de. Literaturübersicht 1964/65 Westfriesland. Jahrbuch der Gesellschaft für bildende Kunst und Vaterländische Altertümer zu Emden 46 (1966): 254-264. Wander, B. Eine Übersicht der niederländischen volkskundlichen Literatur 1945-1955. Deutsches Jahrbuch für Volkskunde 3(1957) : 258-266. Wander, B. Voorlopige bibliografie historisch-boerderij-onderzoek, 1960—1963, 1964—1966. Uitgegeven door 'Het Nederlands Openluchtmuseum' en'Stichting Historisch boerderij-onderzoek'. Arnhem, (1965, 1967). C Een aantal tijdschriften, welke zonder veel moeite in Wageningen geraadpleegd kon worden. Literatuur over de bosbouwgeschiedenis is alleen opgenomen voorzover verschenen in dejare n 1967-1970. X I Inlichtingen voor het landbouwhistorisch onderzoek 1. Landbouwhistorische handboeken 1.Alberts ,Jappe .W &H . P. H. Jansen, Welvaart in wording; sociaal-economische geschiedenis van Nederland van de vroegste tijden tot het einde van de middeleeuwen. 's-Gravenhage,