Plan odnowy miejscowo ści Odry 2009-2017 Zał ącznik do uchwały nr XXXVII/361/09 Rady Miejskiej w Czersku z dnia 29 pa ździernika 2009 r. SPIS TRE ŚCI Spis tre ści…………………………………………………………... 2 Wst ęp……………………………………………………………….. 3 I. Charakterystyka miejscowo ści…………………………………... 5 1 Poło Ŝenie, powierzchnia, liczba ludno ści…………………………... 5 2 Historia……………………………………………………………… 6 3 Przestrzenna struktura miejscowo ści……………………………….. 8 II Inwentaryzacja zasobów słu Ŝą cych odnowie miejscowo ści…….. 9 1 Zasoby przyrodnicze………………………………………………... 9 2 Dziedzictwo kulturowe……………………………………………… 12 3 Obiekty i tereny……………………………………………………… 14 4 Infrastruktura społeczna……………………………………………... 15 5 Infrastruktura techniczna…………………………………………… 16 6 Gospodarka i rolnictwo……………………………………………… 17 7 Kapitał społeczny i ludzki…………………………………………… 17 III Ocena mocnych i słabych stron miejscowo ści……………………. 18 IV Opis planowanych zada ń na lata 2009-2017……………………… 22 V Podsumowanie……………………………………………………… 27 2 Wst ęp Niniejsze opracowanie pn. „Plan odnowy miejscowo ści Odry” zawiera wspólnie omówion ą i zrównowa Ŝon ą wizj ę sołectwa oraz ukierunkowanie jego rozwoju na dziesi ęć kolejnych lat. W sposób gruntowny „Plan odnowy” ma konkretyzowa ć i definiowa ć zadania, które s ą niezb ędne i wykonalne do zrealizowania na terenie sołectwa, maj ąc na uwadze jego specyfik ę i zdiagnozowane potrzeby. Z powy Ŝszego wynika, Ŝe „Plan odnowy miejscowo ści Odry” pełni funkcj ę dokumentu strategicznego dla sołectwa, stanowi ącego jednocześnie jedno z podstawowych narz ędzi, które s ą niezb ędne lokalnej społeczno ści do ubiegania si ę o bezzwrotne dotacje ze środków UE na rozwój swojej wsi. Stworzenie takiego planu jest mo Ŝliwe tylko i wył ącznie dzi ęki aktywnemu współdziałaniu mieszka ńców, którzy najlepiej potrafi ą okre śli ć potrzeby swojej społeczno ści. Plan jest efektem otwartej dyskusji przedstawicieli społeczno ści Odrów, prowadzonej w formie spotka ń , zebra ń i warsztatów, podczas których mieszka ńcy sołectwa decydowali o przyszło ści i kierunkach rozwoju swojej wsi i sołectwa Odry. Warto doda ć, Ŝe prace nad „Planem odnowy miejscowo ści” maj ą równie Ŝ niezaprzeczaln ą funkcj ę integruj ącą i aktywizuj ącą lokalna społeczno ść . Po prze śledzeniu przebiegu tych prac mo Ŝna zauwa Ŝyć, Ŝe to wła śnie od woli, aktywno ści i kreatywno ści samych mieszka ńców zale Ŝy bezpo średnio rozwój ich wsi, a co za tym idzie - poprawa jako ści Ŝycia. Całokształt prac nad wykonaniem „Planu odnowy miejscowo ści Odry” nadzorował Sołtys wsi Odry, członkowie Rady Sołeckiej oraz przedstawiciele Stowarzyszenia na Rzecz Szkoły w Odrach i rozwoju lokalnego, przy wsparciu pracownika Urz ędu Miejskiego w Czersku, którego zadaniem było czuwanie nad zgodno ści ą „Planu” ze strategicznymi celami i dokumentami gminy Czersk. Prace nad niniejszym dokumentem poprzedziła inwentaryzacja zasobów sołectwa, które bezsprzecznie stanowi ą podstawy do zrealizowania okre ślonej w „Planie” przyszło ściowej, docelowej wizji sołectwa. Wykonano tak Ŝe diagnozy barier, zagro Ŝeń, oraz silnych i słabych stron sołectwa. Bior ąc za podstaw ę te ustalenia okre ślono dokładne działania o charakterze priorytetowym dla sołectwa, które s ą potrzebne, jak i realne do wykonania. Grupa robocza stworzyła zrównowa Ŝon ą koncepcj ę nowoczesnego, przyszło ściowego sołectwa, b ędącego odzwierciedleniem potrzeb i oczekiwa ń mieszka ńców. Podsumowuj ąc, „Plan odnowy miejscowo ści Odry” opiera si ę na trzech priorytetowych zało Ŝeniach: 3 1. Rozwój turystyki wiejskiej na terenie sołectwa Odry z wykorzystaniem jego naturalnych walorów oraz stworzeniem stosownej infrastruktury turystycznej 2. Odbudowa i wzmacnianie to Ŝsamo ści kulturowej oraz aktywizacja mieszka ńców poprzez szkolenia, kierowane do ró Ŝnych grup mieszka ńców, wykonanie obiektów uŜyteczno ści publicznej 3. Wykonanie niezb ędnych prac z zakresu infrastruktury drogowej i sanitarnej, które wydatnie poprawi ą jako ść Ŝycia społeczno ści Odrów. 4 I. Charakterystyka miejscowo ści. 1. Poło Ŝenie, powierzchnia, liczba ludno ści. Sołectwo poło Ŝone jest na południu Województwa Pomorskiego, w powiecie chojnickim, na północnym-wschodzie Gminy Czersk, 12 km od Czerska. Sołectwo otoczone jest zwartym kompleksem le śnym, administrowanym przez Nadle śnictwo Czersk. Terytorium sołectwa obejmuje obszar 3527 ha z czego 70% to lasy. W jego skład wchodz ą: wie ś kaszubska Odry (kaszb. Òdrë), wie ś pogranicza kaszubsko-borowiackiego Wojtal, osada Uro Ŝa. Miejscowo ści na terenie sołectwa maj ą charakter rekreacyjny i turystyczny. Tereny te charakteryzuj ą si ę łagodnymi wzniesieniami i dobrym nawodnieniem. Przepływa tu rzeka Wda oraz jej kanał, na granicy sołectwa od strony południowo – wschodniej płynie rzeka Niechwaszcz (uznawana za jeden z pi ękniejszych szlaków kajakowych Borów Tucholskich). Sołectwo nale Ŝy do terenów słabo zaludnionych. Podczas sporz ądzania niniejszego Planu (pa ździernik 2009) tereny sołectwa zamieszkiwało ł ącznie 596 stałych mieszka ńców, z których 397 mieszka w Odrach. Odry Województwo Pomorskie – podział administracyjny 5 Odry gmina Czersk 2. Historia. Pierwsza wzmianka o Odrach (wtedy Odrow ) w historii pisanej pojawiła si ę w 1352 r. kiedy to komtur tucholski Konrad Sullenkop (w niektórych źródłach Konrad von Volcup) nadał dobra ziemskie miejscowej szlachcie, dokładnie uczciwemu Marcionowi i jego bratu Wojciechowi , daj ąc tym samym pocz ątek rodowi Odrowskich. Ziemie te w tych czasach wchodziły w skład krzy Ŝackiej komturii tucholskiego tzw. ziemi zaborskiej. W I połowie XV w. Odry miały status osady rycerskiej na prawie polskim. W XVI w. wyst ępuj ą ju Ŝ jako wie ś szlachecka. Przedstawiciele rodu Odrowskich na pocz ątku XVII w. wystawili we wsi drewnian ą kaplic ę p.w. Znalezienia i Podwy Ŝszenia Krzy Ŝa św., która była pierwsz ą fili ą parafii wielewskiej. W 1739 r. chor ąŜ y pomorski i sędzia ziemski człuchowski Mikołaj de Kosobud Pawłowski, który za zasługi na rzecz króla Augusta III otrzymał maj ątek po Odrowskich, wystawił now ą kaplic ę o trzech ołtarzach: główny z obrazem Jezusa Ukrzy Ŝowanego oraz 6 boczne po świ ęcone Matce Bo Ŝej Cz ęstochowskiej i św. Barbarze. Po latach Pawłowscy osiedlili si ę we wsi Mokre, a dobra wsi Odry na pocz ątku drugiej połowy XVIII w. przypadły starszemu synowi Michałowi. W 1761 r. wydzier Ŝawił maj ątek niemieckiemu ewangelikowi gburowi Lukasowi Heggerowi. W tym czasie dało si ę zauwa Ŝyć du Ŝy napływ osadników niemieckich, a liczba katolików drastycznie zmalała do osiemdziesi ęciu. Brak patronatu spowodował w 1834 r. rozebranie kaplicy. Wyposa Ŝenie wn ętrza przewieziono do Wiela i umieszczono w specjalnej dobudowanej bocznej kaplicy ko ścioła. Przez szereg lat mieszka ńcy Odrów nie mieli własnej świ ątyni, a Ŝ do pocz ątku XX w. W 1913 r. Karsin stał si ę samodzieln ą parafia, do której przył ączono Odry. Rok pó źniej rozpocz ęły si ę wspólne starania mieszka ńców Odrów, Wojtala, Pustek i Miedzna o wybudowanie nowego ko ścioła. W okresie 1914 – 1921 starano si ę o mo Ŝliwość odprawiania o śmiu Mszy św. rocznie w ober Ŝy Władysława Go ńczy. W 1922 r. wyproszono 12 nabo Ŝeństw, a w mi ędzyczasie zawi ązano Komitet Ko ścielny, którego zadaniem było zbieranie funduszy na now ą kapliczk ę. 1 kwietnia 1929 r. przydzielono nowego duszpasterza, ks. Juliana Zawadzi ńskiego z Je Ŝewa. Nabo Ŝeństwa w 1928 r. przeniesiono z ober Ŝy Chojeckiego (pierwotnie Go ńczy) do przybudówki w karczmie Jana Gromowskiego. 24 sierpnia 1931 r. rozpocz ęto budow ę świ ątyni, a uroczysta konsekracja miała miejsce dnia 16 lipca 1933 r. W okresie okupacji hitlerowskiej działała w Odrach organizacja SA. W 1941 r. 20 Niemców kandydowało do NSDAP. Cmentarz umiejscowiony wokół ko ścioła parafialnego powierzono specjalnej opiece hitlerowskiego urz ędu do spraw rasowych i samego Himmlera. Niemieccy uczeni nie dokonali na terenie cmentarza Ŝadnych bada ń i odkry ć. 18 lutego 1945 roku hitlerowcy zamordowali w pobliskiej Czarnej Wodzie Józefa Ja ŜdŜewskiego, znamienitego mieszka ńca Odrów i współpracownika grupy desantowej LWP „Wołga” ppor. Jana Mi ętkiego. Odry zostały wyzwolone 4 marca 1945 roku. Po wojnie wie ś została odbudowana ze zniszcze ń i rozbudowana o nowe domy i budynki gospodarcze. Odtworzeniu te Ŝ uległa populacja miejscowej społeczno ści. Przez wszystkie lata istnienia świ ątyni w Odrach posług ę kapła ńsk ą pełniło wielu ksi ęŜ y. Od 1 wrze śnia 1996 roku proboszczem parafii jest urz ęduj ący duszpasterz ks. Zbigniew Straszewski. 7 3. Przestrzenna struktura miejscowo ści. Wie ś sołecka Odry ma układ przestrzenno-architektoniczny, który wykształcił si ę w XIX w. i I połowie XX w. jako ulicówka z rozwidleniami. We wsi znajduje si ę ok. 200 zabudowa ń. Odry maj ą charakter zwarty skupiony wzdłu Ŝ głównych ulic: Długiej, Polnej, Ks. Juliana Zawadzi ńskiego oraz Stra Ŝacka. Jedynie pojedyncze gospodarstwa porozrzucane s ą na śródle śno – ł ąkowym terenie, na obrze Ŝach wsi. Wokół Odrów rozci ąga si ę łagodny teren z licznymi stawami, w wi ększo ści pozostaj ącymi w prywatnych r ękach, z wyj ątkiem tzw. „Stawu Wiejskiego”, który nale Ŝy do gminy Czersk. Ten ostatni wymaga pilnych prac porz ądkowych z powodu zarastania i zanikania. Po przywróceniu nale Ŝytego stanu stanie się on ciekawym i warto ściowym miejscem na planie wsi Odry. Ścisłe centrum wsi stanowi ą zabudowanie ko ścielne (Ko ściół p. w. Wniebowzi ęcia Naj świ ętszej Marii Panny z cmentarzem i obszernym placem parkingowym) oraz Szkoła Podstawowa prowadzona przez Stowarzyszenie na rzecz Szkoły w Odrach i Rozwoju Lokalnego. Znajduj ą si ę tu dwa sklepy, dwa bary, trzy przystanki PKS,