D. KRSTIĆ i dr. PRIKAZ PLANA REKONSTRUKCIJE I DOGRADNJE HIDROELEKTRANE... Prikaz plana rekonstrukcije i dogradnje Hidroelektrane “Zvornik“ DUŠAN B. KRSTIĆ, “Energoprojekt – Hidroinženjering“ a.d, Beograd Stručni rad SLOBODAN M. ZLATKOVIĆ, Ministarstvo poljoprivrede UDC: 621.311.21(497.11) i zaštite životne sredine, Tehnička komisija za ocenu studija o DOI: 10.5937/tehnika1603372K proceni uticaja projekata i aktivnosti na vodenu životnu sredinu, Beograd MILKA Đ. DOMAZET, Javno preduzeće “Elektroprivreda Srbije“, Beograd DEJAN M. VUKSANOVIĆ, Javno preduzeće “Elektroprivreda Srbije“, Beograd Osnovnim projektom energetskog iskorišćenja srednjeg dela reke Drine (od Višegrada do Zvornika) bila je predviđena izgradnja pet velikih hidroelektrana. Hidroelektrana kod Zvornika je imala najveće prednosti i ona je prva izgrađena. Hidroelektrana “Zvornik“ pregrađuje reku Drinu na oko 1 km uzvodno od Malog Zvornika u Srbiji i Zvornika u Bosni i Hercegovini. U cilju produženja radnog veka, Urbanističkim projektom je planirana modernizacija proizvodnih agregata i pripadajuće opreme, dogradnja aneksa iznad sifona agregata A1 i A2, kao i dogradnja aneksa mašinske zgrade na desnoj obali reke u funkciji smeštaja elektroopreme. Zamenom vitalnih delova turbine sa povećanjem prečnika uz povećanje stepena korisnosti, protoka i snage, kao i zamenom generatora novim generatorom veće snage sa pobudom i svim potrebnim pomoćnim uređajima, obezbediće se pouzdan rad hidroelektrane i produžiće se radni vek za narednih 40 godina, uz stvaranje mogućnosti za naknadnu ugradnju dodatnog petog agregata. Ključne reči: Hidroelektrana “Zvornik“, nivo vode, rekonstrukcija, prokopavanje, brana 1. UVOD Podrinju, na obroncima planine Boranje. Geografski Osnovnim projektom energetskog iskorišćenja položaj gradskog naselja je +44°23'43’’ severne geo- srednjeg dela reke Drine (od Višegrada do Zvornika) grafske širine i +19°06'57’’ istočne geografske dužine. bila je predviđena izgradnja pet velikih hidroelektrana. Grad je formiran u uskom pojasu na desnoj obali reke Hidroelektrana kod Zvornika je imala najveće pred- Drine, na području između 140 i 250 m nadmorske nosti i ona je prva izgrađena. Pripremni radovi za po- visine, a kroz njega protiču Đukanovića potok, Buče- četak gradnje Hidroelektrane “Zvornik“ otpočeli su vski potok i Moštanica. Sa susednim Zvornikom u krajem 1947. godine, a punim obimom su krenuli Bosni i Hercegovini povezan je sa dva mosta na Drini 1950. godine. Hidroelektrana ima 4 agregata nazivne [1]. snage po 30 MVA, koji su puštani u pogon od 1955. Hidroelektrana se nalazi na reci Drini, 93 km od do 1958. godine [1]. njenog ušća u reku Savu, u zapadnom delu Republike Srbije. Hidroelektrana pregrađuje reku Drinu na oko 1 2. OPIS LOKACIJE NA KOJOJ SE IZVODI km uzvodno od Malog Zvornika u Srbiji i Zvornika u PROJEKAT Bosni i Hercegovini (slika 1). Opština Mali Zvornik je nastala 1955. godine, ka- da je puštena u rad Hidroelektrana “Zvornik“. Sa po- vršinom od 184 km2, to je najmanja opština u Mačva- nskom okrugu, i jedna je od najmanjih u Republici Srbiji. Najviša kota opštine je Crni vrh sa 856 metara nadmorske visine. Mali Zvornik je smešten u srednjem Adresa autora: Dušan Krstić, “Energoprojekt – Hidroinženjering” ad, Beograd, Bul. Mihajla Pupina 12 Rad primljen: 31.05.2015. Rad prihvaćen: 17.03.2016. Slika 1 - Hidroelektrana “Zvornik“ 372 TEHNIKA – NAŠE GRAĐEVINARSTVO 70 (2016) 3 D. KRSTIĆ i dr. PRIKAZ PLANA REKONSTRUKCIJE I DOGRADNJE HIDROELEKTRANE... Ukupna površina parcele na kojoj se nalaze objekti revitalizacija i modernizacija glavne opreme nije hidroelektrane iznosi 2 ha, 71 ar i 14 m2, a od toga je urađena. 2 pod objektima 1 ha, 44 ara i 26 m . Zemljište na kome Komisija Javnog preduzeća “Elektroprivreda Sr- 2 je reka Drina zauzima 14 ari i 88 m , a ostalo veštački bije“ za revitalizaciju i modernizaciju hidroelektrana stvoreno neplodno zemljište zauzima 1 ha i 12 ari. izvršila je 1996. godine procenu stanja objekata i opreme hidroelektrane “Zvornik“ na osnovu krite- 3. PRETHODNI RADOVI NA IZVOĐENJU rijuma iz Uputstva za modernizaciju hidroelektrana PROJEKTA koje je urađeno 1989. godine od strane “Electric Power Hidroelektrana “Zvornik“ je u pogonu više od 50 Research Institute“ iz Kalifornije. Došlo se do godina, i uz redovno održavanje i korišćenje ona je u zaključka da je akcija na revitalizaciji i modernizaciji ovom periodu dala odgovarajući doprinos elektro-ene- neophodna u određenom momentu [1]. rgetskom sistemu Srbije. Međutim, specifična društve- Ocenom stanja opreme i objekata hidroelektrane, na i ekonomska situacija u vreme građenja i nabavke koju je 1997. godine uradila Stručna grupa EPS-a, a opreme, kao i kasnija izgradnja većih i značajnijih zatim Studijom o mogućnosti povećanja snage i pro- objekata, a verovatno i nedostatak sredstava za izgra- izvodnje hidroelektrane, koju je 2002. godine uradio dnju ostalih planiranih objekata u tom delu reke Drine, “Energoprojekt Hidroinženjering“ a.d., pokazano je da rezultirali su time da na hidroelektrani nisu maksi- je potrebno i ekonomski isplativo u narednom periodu malno iskorišćene pogodnosti pregradnog profila. Uo- obaviti produženje radnog veka opreme, da bi se ona čeni su sledeći značajni problemi koji su pratili rad hi- osposobila za siguran i pouzdan rad u narednom eks- droelektrane tokom celog dosadašnjeg perioda ploatacionom periodu od 30 godina. Da bi se sagledale eksploatacije: mogućnosti hidroelektrane, 2002. godine je urađena planirano prokopavanje korita reke Drine nizvo- Studija modernizacije i mogućnosti povećanja snage i dno od elektrane i uređenje obala nije sprovedeno proizvodnje, koja je razmotrila efekte koji se mogu do kraja; dobiti snižavanjem nivoa reke Drine nizvodno od bra- u poslednjih nekoliko godina vršeni su dodatni ne prokopavanjem korita, povećanjem kote vode u otkupi zemljišta tako da je ostvareno podizanje ko- akumulaciji sa sadašnjih 157,50 m na 158,00 m i te normalnog uspora sa projektovanih 157,3 m na 160,00 m, revitalizacijom turbina sa novim radnim sadašnjih 157,5 m; međutim, otkupi zemljišta i kolom istog prečnika kao kod postojećih ili nešto ve- objekata nisu sprovedeni do kraja, a u periodu na- ćeg prečnika i revitalizacijom ili zamenom generatora kon izgradnje hidroelektrane nije vođeno ni računa novim. U Studiji je urađena analiza stabilnosti brane i o izgradnji objekata u zoni akumulacije, tako da data su moguća tehnička rešenja [1]. nije došlo do podizanja sadašnje kote normalnog Stručni savet EPS-a je na sednici održanoj 2002. uspora sa 157,50 m na kotu 158,00 m; godine razmotrio pomenutu Studiju i zaključio da se instalisani proticaj elektrane od Q=600 m3/s se po- pri izradi Idejnog projekta i Studije opravdanosti uvaže kazao kao nedovoljan pa je dolazilo do češćeg pre- sledeće konstatacije: livanja vode preko brane. prokopavanje korita i snižavanje kote donje vode reke Drine nizvodno od brane nije sporno i ne Prokopavanje koje je na inicijativu osoblja ele- treba da čeka revitalizaciju opreme; ktrane rađeno u poslednjih nekoliko godina dalo je određene rezultate, ali se ne može reći da su oni realno je za kotu gornje vode u akumulaciji Zvo- adekvatni mogućnostima. 2004. godine “Energopro- rnik usvojiti kotu 158,00 m; jekt Hidroinženjering“ je uradio Idejni projekat proko- da se varijanta revitalizacije i modernizacije tur- pavanja korita reke Drine u kome su iskazani efekti bina i generatora, koja će se razraditi u Idejnom koji se ostvaruju izvršenjem ovih radova [1]. projektu, odredi posle ispitivanja stanja generato- ra; Da bi se situacija popravila, 1981. godine urađeni su Idejni projekti dodatnog agregata na desnoj obali, a Krajem 2002. godine formirana je Stručna grupa 2004. Glavni (Idejni) projekat prokopavanja korita re- EPS-a za ocenu stanja generatora i određivanja vari- ke Drine nizvodno od brane, koji nisu do sada jante njihove revitalizacije i modernizacije. Stručna realizovani [1]. grupa je zaključila da je optimalna varijanta revita- lizacije i modernizacije agregata ona kod koje bi tur- Sa starenjem opreme pojavljuju se problemi u bina imala novo radno kolo, istog ili nešto većeg njenom radu, pa je pre 10-15 godina započeto raz- prečnika od postojećeg, čime se omogućuje povećanje matranje njene revitalizacije i modernizacije. Manji snage i bolji stepen korisnosti turbine, kao i novi ge- obim ovih aktivnosti obavilo je osoblje hidroelektrane neratori koji će omogućiti potpuno iskorišćenje ras- sa sredstvima kojim je elektrana raspolagala, ali položive snage turbine [1]. TEHNIKA – NAŠE GRAĐEVINARSTVO 70 (2016) 3 373 D. KRSTIĆ i dr. PRIKAZ PLANA REKONSTRUKCIJE I DOGRADNJE HIDROELEKTRANE... Uvažavajući konstatacije Stručnog saveta EPS-a i 2007. godine urađena je Studija opravdanosti rekon- zaključke Stručne grupe za ocenu stanja generatora, strukcije sa dogradnjom u cilju produženja radnog napravljen je Projektni zadatak koji je obuhvatio sve veka hidroelektrane. Opravdanost realizacije usvojene navedene činjenice. Pri tome su uvažene i sledeće nove alternative rekonstrukcije sa dogradnjom potvrđena je okolnosti: i u okviru finansijske analize. U toku 2007. godine izrađen je Plan opšteg uređenja za seosko naselje da nivo gornje vode u akumulaciji treba da ostane Sakar. Naknadno je odlučeno da se granica Plana 157,30 m; opšteg uređenja proširi tako da obuhvati i objekte da se za kotu donje vode usvoje rezultati iz Gla- hidroelektrane, što je u konačnom dokumentu uvaženo vnog (Idejnog) projekta prokopavanja korita iz uz obavezu izrade Situacionog plana kompleksa hidro- 2004. godine; elektrane i Urbanističkog projekta
Details
-
File Typepdf
-
Upload Time-
-
Content LanguagesEnglish
-
Upload UserAnonymous/Not logged-in
-
File Pages6 Page
-
File Size-