CORNELIS VREESWIJK Zweedse held, Hollandse marge-zanger Tekst: Hans van Deelen Eindelijk komt er ook in Nederland een brede erkenning voor het werk van zanger/gitarist Cornelis Vreeswijk. In zijn tweede thuis- land Zweden staat hij al sinds mensenheugenis op een voetstuk. Hier te lande bestaat sinds november 1999 het Cornelis Vreeswijk Genootschap, een vereniging die allerhande activiteiten organi- seert en een zeer gedegen website beheert. Begin 2001 speelde Jules Croiset in het kader van Amsterdams Kleinkunstfestival de ‘mini-mono-musical’ De troubadour van IJmuiden, oorspronkelijk van Zweedse origine. Er verscheen ook een cd: Croiset zingt Vreeswijk. Daarnaast werkten het afgelopen jaar een aantal artie- sten aan de dubbel-cd Cornelis Vreeswijk - een hommage. Onder de subtitel Leg twijgen op mijn graf vertolken op de eerste cd mensen als Maarten van Roozendaal, Della Bossiers, Jeroen Zijlstra, Bob Fosko en Bram Vermeulen een bekend Nederlands Vreeswijk-num- mer en een vertaald lied uit het Zweedse repertoire. De tweede cd, met als titel Is er nog plaats (voor een man met een gitaar), wordt gevuld met Vreeswijk-opnames, waaronder zeldzame en niet eerder uitgebrachte tracks. De meeste mensen kennen Vreeswijk alleen van De nozem en de non. Tijd voor enige verdieping. Cornelis Vreeswijk wordt geboren in Vreeswijk - zelf geïnspireerd door de Franse maar dat zijn tevens tijden dat hij grote pro- IJmuiden, op 8 augustus 1937. In 1949 emi- zanger George Brassens - introduceert bin- blemen heeft om liederen te schrijven. Hij greert het gezin Vreeswijk - Cornelis heeft nen deze traditie hele nieuwe dingen, zowel zwicht steeds weer. drie zussen - naar Stockholm, Zweden, waar tekstueel als door het verwerken van jazz- en zijn vader een taxibedrijfje begint. Cornelis bluesinvloeden. De lp is binnen een week Nederlands succes doet veel moeite om de Zweedse taal mach- uitverkocht. Van het eerste geld dat hij ont- Op uitnodiging van de VARA komt Cornelis tig te worden. Elke middag gaat hij na vangt koopt hij treinkaartjes voor een reis Vreeswijk begin 1966 naar Nederland. Hij schooltijd naar de bibliotheek om boeken te naar IJmuiden om zijn ouders, die in 1961 heeft wat van zijn Zweedse repertoire ver- lezen. Na zijn middelbare schooltijd doet met twee dochters teruggekeerd zijn naar taald – Jantje’s blues onder meer - en speelt Vreeswijk pogingen de toneelschool te vol- Nederland, te bezoeken. Het biedt ook gele- die aangevuld met wat nieuwe nummers voor gen. Ook probeert hij het een poosje op de genheid zijn (eerste) vrouw Ingalill - een de televisie. Kort daarna verschijnt De nozem Sociale Academie. In zijn studietijd maakt verpleegster die hij ontmoette als sociaal en de non op single, maar het nummer doet hij kennis met de Zweedse folkzanger Fred werker in dienst van de gemeente Stockholm niets. Vreeswijk trekt de conclusie dat Akerström. Hij vraagt de zanger of deze mis- - en hun pasgeboren baby Jack voor te stel- Nederland niet in hem geïnteresseerd is. Pas schien wat liederen van hem wil kopen. len. Ze kunnen slechts enkele dagen blijven, zes jaar later laat hij zich eindelijk overhalen Akerström nodigt hem uit wat voor te komen omdat Cornelis´ carrière in een stroomver- een lp in de Nederlandse taal op te nemen. spelen. Bij die gelegenheid is ook een pla- snelling terecht komt. In Zweden zijn er dan van hem al meer dan tenproducer aanwezig, die meteen zo tien lp´s verschenen. De titelloze lp (met enthousiast is over Vreeswijk´s stemgeluid, Wederzijdse boycot Misschien wordt het morgen beter en een dat hij hem direct voorstelt om een lp te Radio en televisie vinden een groot deel van nieuwe opname van De nozem en de non) maken. Die plaat komt uit in 1964 en heet Vreeswijk´s nummers ongeschikt om uit te verkoopt bijzonder goed: meer dan 100.000 Ballader och oförskämdheter, wat in het zenden en in 1965 voorzien ze zijn werk van exemplaren gaan over de toonbank. Het Nederlands zoveel betekent als ballades en een doodshoofdsticker: de liedjes mogen levert hem een Edison op, die wordt uitge- onbeschaamdheden. niet gedraaid worden, omdat ze een slechte reikt tijdens het Grand Gala du Disque. Het invloed op de jeugd zouden hebben. Cornelis betreft een live-uitzending en er is voor de Zweedse schokgolf Vreeswijk ergert zich aan de gang van zaken gelegenheid een lied gearrangeerd met het Het Zweedse publiek is geshockeerd door de en besluit op zijn beurt de uitzending van orkest. Cornelis komt het podium op en zegt teksten die gaan over onderwerpen als hoe- zijn nummers te verbieden. Hij is dan al der- tegen het orkest ‘Jongens, laat maar zitten’, ren, zwervers en andere randverschijnselen mate populair, dat het de verkoop niet nade- pakt zijn gitaar en zingt een compleet nieuw van de keurige Zweedse samenleving. Hij lig beïnvloedt. nummer. neemt bovendien de kerk en politici op de Iets wat ook al speelt vanaf zijn lp-debuut is De opvolger Leven en laten leven, met onder hak, iets wat in die dagen in Zweden niet een overmatige alcoholconsumptie, waar hij andere De bekommerde socialist, wordt even- vertoond werd. Zweden heeft een grote tra- uiteindelijk aan ten onder gaat. Er zijn eens positief ontvangen, hoewel de verkoop ditie op het gebied van troubadours. Cornelis perioden waarin hij geen druppel aanraakt, ver achterblijft bij die van zijn debuutalbum. © NEW folk SOUNDS © Stichting Janviool, niets van deze website mag worden overgenomen of gekopieerd zonder nadrukkelijke toestemming van de redactie. Het bekendste nummer van Cornelis Vreeswijk De nozem en de non kent twee verschillende eindstrofen. De oorspronkelijke versie meldt aan het eind: Volgens Aristoteles weegt een zoen niet zwaar. Volgens de kapelaan is dat nou echt niet waar Volgens mij is het nogal raar. De latere versie heeft als tekst: Volgens Aristoteles weegt een zoen niet zwaar. Letterlijk uitstekend, figuurlijk zelden waar. Vraag de non er maar eens naar. De lp´s die daarna verschijnen vinden nog belastingschuld van circa 100.000 euro na.) liederen van hem ten gehore brengen. Er zijn slechts de weg naar een relatief klein aan- In Zweden blijft Vreeswijk populair bij een in Stockholm een park en een metrorijtuig tal liefhebbers. In 1976 brengt Cornelis vaste schare liefhebbers. Bijna elk jaar naar hem vernoemd en er is een borstbeeld Vreeswijk onder de titel Foto´s en een souve- brengt hij nieuw materiaal uit. van hem te vinden. In 2001 gingen de deu- nir een lp uit met vertalingen van liederen ren open van het Cornelis Vreeswijk van Jim Croce, een jaar later gevolgd door Doodziek Sallskapet, een aan de zanger gewijd muse- een plaat met vertalingen van liederen van In 1985 wordt leverkanker geconstateerd. De um, waar je naast foto´s een fles Friese de in 1973 vermoorde Chileense zanger laatste maanden van zijn leven werkt hij Beerenburg, ´s mans gitaar en zijn gouden Victor Jara: Het recht om in vrede te leven. In hard aan zijn afscheidslangspeelplaat Till pen vindt. Zo´n museum zal in Nederland 1982, als Vreeswijk is opgekrabbeld nadat fatumeh, waarop oude nummers in een nieuw niet snel komen. Hier is het hoogst haalbare zijn huwelijk op de klippen is gelopen, ver- jasje worden gestoken. Enkele dagen voor een standbeeldje in IJmuiden. schijnt zijn laatste Nederlandstalige lp zijn dood reist Cornelis Vreeswijk, die dan Ballades van de gewapende bedelaar, volgens nog slechts veertig kilo weegt, voor de laat- menigeen zijn meest geslaagde plaat. In ste keer naar Nederland om afscheid te nummers als De capucijnersamba, Is er nog nemen van zijn moeder. Hij wordt vanaf het plaats in de schuilkelder en Persoonlijke Peter vliegtuig, begeleid door zijn in Zweden Discografie Nederland: weet hij muziek, humor en poëzie optimaal wonende zus, met een rolstoel naar een taxi lp´s: te vermengen. gebracht die hem naar IJmuiden vervoert. Cornelis Vreeswijk (1972) Drie dagen na zijn terugkeer in Zweden, op Leven en laten leven (1973) Financiële malaise 12 november 1987 sterft hij berooid op vijf- Liedjes voor de pijpendraaier en mijn zoete- Behalve een drankprobleem kent Cornelis tigjarige leeftijd in het ziekenhuis. Grote lief (1974) ook regelmatig financiële moeilijkheden. Hij Zweedse kranten als Aftonbladet en Foto´s en een souvenir (1976) verdient verschrikkelijk veel geld, maar geeft Expressen wijden speciale bijlagen aan de Het recht om in vrede te leven (1977) het net zo makkelijk allemaal weer uit. Wat zanger en zijn begrafenis op het eigenlijk Ballades van een gewapende bedelaar hij aan geld heeft, draagt hij meestal con- reeds jarenlang gesloten Katarina-kerkhof - (1982) tant bij zich. Hij heeft vaak problemen met wegens zijn grote verdiensten voor Zweden de belasting, omdat hij nooit iets invult. geheel bekostigd door de staat - wordt recht- cd´s: Vaak moet er een schikking worden getrof- streeks uitgezonden op de televisie. Er zijn enkele schappelijk geprijsde fen. In 1983 kiest Cornelis Vreeswijk voor verzamel-cd´s verschenen. een radiale actie om de belastingdienst van Sinds zijn dood is Cornelis Vreeswijk in 48 nummers (van de eerste 4 lp´s, de twee repliek te dienen: hij gaat in hongerstaking. Zweden populairder dan ooit. Er zijn films laatste grammofoonplaten zijn niet op Premier Olaf Palme spant zich persoonlijk in gemaakt over zijn leven. Jaarlijks vindt in cd verkrijgbaar) zijn bijeen gebracht op om een afbetalingsregeling in orde te Stockholm een Cornelis Vreeswijk-festival de dubbel-cd: maken. (Bij zijn dood laat Vreeswijk een plaats, waar bekende Zweedse artiesten De nozem en de non (2000) © NEW folk SOUNDS © Stichting Janviool, niets van deze website mag worden overgenomen of gekopieerd zonder nadrukkelijke toestemming van de redactie..