Zbigniew Rusak Polski rynek autobusowy w 2010 roku – miejskie górą Jedną z nowości ubiegłego roku był Solaris Urbino 18 z szeregowym układem hybrydowym niemieckiej firmy Vossloh Kiepe Dzięki dotacjom unijnym – głównie taboru. Równie niepokojącym zjawiskiem jest tendencję wzrostową. Polscy touroperatorzy z Wojewódzkich Programów Operacyjnych brak jakichkolwiek zakupów autobusów zakupili o 21,3% więcej autobusów niż rok Rozwoju Regionalnego, polski rynek auto- szkolnych. Polskie gminy zakupiły jedynie 3 wcześniej. Nie można jednak zapominać, że busowy nieco drgnął do przodu. W ubie- takie autobusy. Niestety tendencja ta trwa już w 2008 roku spadek sprzedaży wyniósł w tym głym roku sprzedano łącznie 1072 autobu- od dwóch lat. Biorąc pod uwagę, że szczyt segmencie aż 38,2%. sy, czyli o 12,6% więcej niż rok wcześniej. zakupów finansowanych przez MENiS na- Podobnie jak w 2008 roku popyt w seg- Odpowiada to poziomowi zakupów zanoto- stępował w latach 2000 i 2003, już wkrótce mencie autobusów miejskich był kreowany wanych w latach 2003-2005, czyli z okresu nastąpi konieczność lawinowej wymiany au- przez dostawy dla stolicy. Łącznie trzech sprzed wejścia Polski do Unii Europejskiej. tobusów dowożących dzieci do szkół. Seg- przewoźników działających na zlecenie war- W porównaniu z rekordowym 2008 rokiem ment autobusów turystycznych zanotował szawskiego ZTM zakupiło aż 151 pojazdów. sprzedano o 670 jednostek mniej. W dal- szym ciągu motorem polskiego rynku są autobusy miejskie, stanowiące aż 66,4% rynku. Miejscy przewoźnicy zakupili łącznie 712 autobusów. W porównaniu z poprzed- nimi latami to ogromny skok naprzód, kie- dy to liczba sprzedanych pojazdów stano- wiła około 50% rynku, ale i tak jest to mniej o 180 jednostek niż w 2008 roku. Bardzo niepokojącym zjawiskiem jest utrzymujący się trend spadku sprzedaży autobusów mię- dzymiastowych. Sprzedano ich łącznie o 130 egzemplarzy mniej (-36,5%) niż w kryzysowym 2009 roku. Związane jest to przede wszystkim z przeciągającymi się pro- cesami prywatyzacji i komunalizacji przed- siębiorstw PKS i w większości przypadków słabością inwestorów, którzy objęli ich udziały, nieposiadających wystarczających środków na odnowę zdekapitalizowanego Wielkość sprzedaży autobusów w podziale na poszczególne segmenty w latach 2000-2010 28 AUTOBUSY Równie duży kontrakt stanowiła dostawa pomiędzy paliwami alternatywnymi, przewoźników – MZA (58) i spółki Mobilis 56 autobusów dla Białegostoku. Dostawy a olejem napędowym oraz brak zachęt (22). Obok nich największymi odbiorcami do tych dwóch miast stanowiły blisko 30% promujących tego typu paliwa. Solarisów był UM Białystok (48), MPK Po- autobusów miejskich. Kolejne 30% autobu- W segmencie autobusów miejskich znań (28), PKM Katowice (25) i szczeciń- sów sprzedano w ramach kontraktów obej- swoją dominującą pozycję rynkową utrzy- skie SPA Dąbie (22). W porównaniu z wyni- mujących od 20 do 50 autobusów. Dla po- mał Solaris. Na 712 sprzedanych autobu- kami sprzedaży sprzed dwóch lat, liczba do- równania, w 2009 r. 5 polskich miast zaku- sów aż 390 (54% udział w rynku) zostało wy- starczonych pojazdów wzrosła o 51%. To piło tylko 23% wszystkich autobusów produkowanych w Bolechowie k. Poznania. więcej niż wzrost sprzedaży w całym seg- sprzedanych w Polsce, natomiast rok póź- Większość z nich trafiła do warszawskich mencie, który wyniósł 46%. niej aż 35%. Obok Warszawy i Białegosto- ku najwięcej pojazdów trafiło do Szczeci- na (40), Katowic (35), Jaworzna (30), Kielc (29), Poznania (28), Łodzi (25) i Gliwic (22). Wydawało się, że 2010 rok będzie re- kordowy pod względem sprzedaży auto- busów napędzanych paliwami alternatyw- nymi. Dzięki umowie jaką ZIKiT podpisał z PTS na ulice Krakowa miało wyjechać 30 autobusów Solbus Solcity napędzanych LNG. Niestety, problemy z homologacją i dostawcą paliwa sprawiły, że umowę po blisko półrocznym okresie zwłoki zerwano. Dwa Solbusy Solcity 12M zbudowane dla Krakowa, trafiły ostatecznie do MPK Wał- brzych, które konsekwentnie realizuje po- litykę wymiany taboru na autobusy gazo- we. Drugim miastem wprowadzającym do eksploatacji autobusy gazowe jest Radom, W dalszym ciągu popyt na rynku autobusów miejskich kreowany był przez dostawy dla prze- który w ubiegłym roku zakupił 12 autobu- woźników obsługujących stolicę. Na zdjęciu jeden z siedemdziesięciu autobusów MAN Lion’s sów Solaris Urbino 12 CNG. Obok tych City G dla MZA Warszawa dwóch miast autobusy niskopodłogowe napędzane sprężonym gazem ziemnym zostały zakupione także przez PKM Gdy- nia, MZK Toruń i MKS Mielec. Najpopular- niejszym autobusem gazowym był oczy- wiście Solaris Urbino w asyście takich po- jazdów jak MAN Lion’s City G CNG czy TEDOM C123G. Łącznie polscy przewoź- nicy zakupili 21 autobusów gazowych, które stanowiły około 3% wszystkich sprzedanych pojazdów. To o 300% wię- cej niż w 2008 czy 2009 roku. Dla przy- pomnienia warto dodać, że w latach 2006 i 2007 sprzedano odpowiednio 40 i 43 autobusy napędzane gazem ziemnym i etanolem. W dalszym ciągu tak niskie zainteresowanie pojazdami proekolo- gicznymi to efekt braku długofalowej po- lityki w skali kraju, dającej gwarancje utrzymania korzystnych relacji cenowych Solaris Urbino 12 CNG na ulicach Radomia AUTOBUSY 29 utrzymać Autosanowi udział w rynku auto- busów miejskich na poziomie 6%. Słupska Kapena sprzedając 24 autobu- sy miejskie, zmniejszyła sprzedaż o 7,7%. Spowodowało to spadek udziału rynkowe- go z poziomu 5,3% do 3,4%. Wśród sprze- danych autobusów dominowała dwuna- stometrowa odmiana niskowejściowego au- tobusu Crossway LE, który został dostarczo- ny m.in. do Jarocina, Sosnowca, Gliwic, Mysłowic i Świdnicy. Obok nich Kapena do- starczyła także 9 minibusów Urby. Białoruski MAZ w dalszym ciągu zacho- wał udział w rynku na poziomie 2%. W ubie- głym roku w Polsce sprzedano 14 autobu- sów z Mińska. Najpopularniejsze z nich to dwunastometrowe MAZ 203, które trafiły przede wszystkim do prywatnych przewoź- ników na Śląsku. Rys.2. Sprzedaż autobusów miejskich w latach 2000-2010 Mimo prowadzonego postępowania układowego z wierzycielami, Fabryka Auto- busów Solbus z Solca Kujawskiego utrzy- Swoją pozycję rynkową odbudowuje O 9 autobusów miejskich więcej sprze- mała sprzedaż na poziomie 2009 roku. MAN, który w roku ubiegłym sprzedał 89 au- dał Autosan SA. To głównie za sprawą wpro- Łącznie trzech przewoźników miejskich za- tobusów. Ponad trzykrotny wzrost sprzeda- wadzenia do produkcji nowego niskowej- kupiło 9 autobusów, głównie niskowejścio- ży w segmencie autobusów miejskich został ściowego autobusu SanCity 12LE, którego wych midibusów SN11M. Największym od- osiągnięty za sprawą dostawy 70 autobusów premiera miała miejsce podczas kieleckich biorcą tych pojazdów było PKM Jaworzno, przegubowych Lion’s City G dla MZA War- targów Transexpo w 2008 roku. Pierwsze które zakupiło 5 pojazdów tego typu. szawa. Obok stolicy, autobusy z Sadów egzemplarze tego autobusu trafiły do MZK Problemy finansowe Solbusa i zakoń- k. Poznania zostały dostarczone do Jaworz- Sanok (5) i PMKS Tarnobrzeg (1). W dal- czenie działalności Jelcza, próbują wykorzy- na (10), Gdyni (4), Świerklańca (3) i Koszali- szym ciągu notowane jest zainteresowanie stać nowi dostawcy i importerzy. Polski od- na (2). Były to głównie autobusy dwunasto- niskowejściowym autobusem klasy midi dział czeskiej firmy SOR, który dotychczas metrowe. Warto przypomnieć, że w szczyto- Sancity 09LE, którego sprzedano 14 jednos- specjalizował się w sprzedaży autobusów wym okresie sprzedaży, MAN sprzedawał tek. O ile do 2008 roku spółka z Sanoka międzymiastowych i kombi, postanowił za- w Polsce blisko 130 pojazdów rocznie. koncentrowała się na produkcji miejskich istnieć także w segmencie autobusów miej- Evobus Polska, to obok Kapeny jedyny autobusów klasy mini, o tyle poprzednie skich. W ubiegłym roku sprzedał 23 auto- dostawca, który zanotował spadek sprze- 2 lata to przesunięcie aktywności firmy busy niskowejściowe serii BN, które trafiły daży w tym segmencie. Udział rynkowy nie- w stronę autobusów klasy midi i maxi, a na- m.in. do MZK Jarosław, MZK Nysa i PK Ra- mieckiej spółki wyniósł 11,9%. Należy jed- wet mega. O ambicjach Autosana świadczy cibórz. Pozwoliło to osiągnąć ponad 3% nak zauważyć, że w latach 2007-2009, mimo udział w dużych przetargach na dosta- udział w rynku. kryzysu, udział rynkowy Mercedesa na pol- wy autobusów do Lublina i Warszawy. Nowym graczem na rynku jest turecka skim rynku miał tendencję wzrostową. 28-procentowy wzrost sprzedaży pozwolił firma Otokar, która agresywnie wchodzi na W odróżnieniu od poprzednich lat główny ciężar dostaw przesunął się w stronę auto- busów Concto LF, które stanowiły blisko 70% sprzedaży. Zostały one zakupione m.in. przez MPK Łódź (25), PGK Suwałki (15) i MZK Starachowice (10). Po kryzysowym 2009 roku, niemal wszy- scy producenci zanotowali wzrost sprzeda- ży. Oczywiście w wartościach bezwzględ- nych nie był to taki skok jak w przypadku Solarisa, czy MAN-a, gdyż kształtował się na poziomie od 9 do 23 jednostek. O 16 au- tobusów więcej sprzedała spółka Scania Polska (+218%). Poziom sprzedaży auto- busów miejskich wzrósł do 23 jednostek, co pozwoliło osiągnąć blisko 3% udział w ryn- ku. W 2010 roku Scania Polska sprzedała 15 autobusów OmniCity do PKM Jaworzno i 7 do MZK Słupsk. Cała partia 15 Scanii OmniCity zakupiona przez PKM Jaworzno 30 AUTOBUSY rynki Unii Europejskiej. Jej dwunastometro- wy, niskopodłogowy KENT 250 LF został wysoko oceniony podczas współzawodnic- twa o tytuł „International Bus Of The Year”. W Polsce, turecki producent reprezentowa- ny przez łódzką firmę Gran, sprzedał 12 ni- skowejściowych midibusów Vectio