Jaargang 75 nummer 2maart april Gens Nostra 2020 Tijdschrift voor familiegeschiedenis Osanna Hans Salomons en haar zwager(s) Jan Gerrits Dill Mijn verborgen verleden INHOUD 66 Jubileumjaargang Gens Nostra 75 jaar 67 Uit onze bibliotheek: Friesland, Groningen en Drenthe 68 Jochem Kroes: Van Groninger herenboeren naar Friese heelmeesters, De juiste identificatie van twee pendantportretten, toegeschreven aan Theodorus Bohres 76 Petronella P. C. Elema: Rebecca Geersema en de anatomie-les 78 Antonia Veldhuis: Mijn verborgen verleden 83 Aanvullingen en verbeteringen 84 George Schepperle: David Wolvendijk: een Franeker losbol en nog meer... 87 Zoeken in een oud fotoalbum, artikel van Jan Tolboom † 88 Petronella J.C. Elema: Osanna Hans Salomons en haar zwager(s) Jan Gerrits Dill 99 Starten met DNA-onderzoek 100 Rob Dix: De oudste generaties Dijks uit Drenthe 111 Overleden leden 2019 112 Vanalles 114 Boekrecensies 118 Tijdschriften 125 Tips van de Boekenmakers van Probook 126 Achter de schermen 127 Colofon Jubileumjaargang Gens Nostra 75 jaar De redactie viert het jubileum met een bijzondere op- zowel in Friesland als in Groningen afspelen. Bij wijze zet voor de hele jaargang. Wij reizen kris kras door het van uitzondering hebben wij ook het verhaal van Jan hele land en zetten per nummer een regio in het zon- Tolboom vermeld, dat gedeeltelijk al is gepubliceerd netje. Elke regio heeft een motto meegekregen, een en in zijn geheel op de website van de afdeling Gro- richtinggevend bindmiddel. De motto’s zijn zo gekozen ningen was te raadplegen. Zijn verhaal over ‘Zoeken in dat een bepaald kenmerk van de regio wordt gebruikt een oud fotoalbum’ verdient ruimere aandacht te krij- om bijzondere artikelen voor het voetlicht te brengen. gen en daarom hebben we het integraal gepubliceerd Enkele archieven en aanverwante instellingen verlenen op onze website. graag hun medewerking aan deze opzet. Voor Drenthe is gekozen om de valkuilen in de genea- logiebeoefening als gevolg van vernoemen naar boer- In dit nummer is de schijnwerper gericht op Friesland, derijnamen, kettinghuwelijken en vererving familie- Groningen en Drenthe. Onder het motto Eenheid in naam in vrouwelijke lijn in beeld te brengen door het verscheidenheid wordt een aantal heel verschillende ontrafelen van de complexe vererving van de familie- familiegeschiedenissen gepresenteerd die zich alle naam Dijks. Bij de voorplaat: Uitsnede uit de kaart, getiteld: NOVUS XVII INFERIORIS GERMANIӔ PROVINCIARUM TYPUS de integro multis in locis emendatus à Guliel. Blaeu, uit Johan Blaeus Atlas Maior ofwel J. Blaeus grooten atlas, oft, We- relt-beschryving, in welcke ‘t aertryck, de zee, en hemel, wordt vertoont en beschreven. Utrecht Universiteitsbibliotheek: MAG: AC 62-70 (Rariora); overgenomen met toestemming. 66 – Gens Nostra 2020 - Jaargang 75 nummer 2 Uit onze bibliotheek Friesland, Groningen en Drenthe In de bibliotheek van ons informatiecenrum te Bunnik is een • Historische vereniging voor de dorpen Hellum, Siddebu- reeks tijdschriften uit de drie noordelijke provincies in te zien. ren, Steendam en Tjuchem, https://bietschildt.nl, Bie ‘t In het overzicht is aangegeven wat aanwezig is, over welke Schildt, 2001-heden, compleet, geen index. periode, of ze een index bevatten en of een CD-rom in de bi- • Uitgaven van de Historische Vereniging Westerwolde, bliotheek aanwezig is. Bovendien zijn de uitgevende organisa- www.verenigingwesterwolde.nl: ties aangegeven. Raadpleeg voor je onderzoek ook vooral de • Tijdschrift voor Genealogie en Historie Westerwolde, websites van deze organisaties, want die bevatten nog meer 1980-2005, compleet, geen index, ook op CD-rom. publicaties en uiteraard ook actuele informatie. Daarnaast • Terra Wersterwolde, 2008-heden, compleet, geen index. bieden zij een keur aan bewerkte bronnen, transcripties en thema’s die voor onderzoek op lokaal en regionaal gebied van Drenthe belang zijn. • NGV afd. Drenthe en Noordwest-Overijssel, afdelingsblad Threant, 1990-heden, compleet, geen index. Friesland • Uitgaven van de Drentse Historische Vereniging, http:// • NGV afd. Friesland, afdelingsblad 11 en 30, 1995-heden, www.drentsehistorischevereniging.nl: compleet, geen index. • Drents Genealogisch Jaarboek, 1994-heden, compleet, • Genealogysk Wurkforbân fan de Fryske Akademie, www. geen index. fryske-akademy.nl, Genealogysk Jierboek, 1954-heden, • (Nieuwe) Drentse Volksalmanak, 1911-2012, incompleet, compleet, geen index. geen index. • Stichting Bolswards Historie, www.stichtingbols- • Spint Arwt’n, 1973-1980, compleet, geen index, sinds 1980: wardshistorie.nl, magazine Bolswards Historie, 2011-he- Ons Waardeel, 1981-1993, compleet, geen index, later den, compleet, geen index. Waardeel, 1994-2016, compleet, geen index. • Stichting Ons Schellingerland, https://sos-terschelling.nl, • Stichting Oud Meppel, www.oudmeppel.nl, kwartaalblad De Miedbringer, 1976-2016, compleet, geen index. Oud Meppel, 1979-heden, compleet, geen index. • Historische Vereniging Noordoost-Friesland, www.hvnf.nl, De Sneuper, 1993-heden, compleet, geen index. Familiebladen • Vereniging Historie Weststellingwerf e.o., De Stelling, • Aldfaers Erf, uitgave van de Schotanus-Stichting, www. 1999-heden, compleet, geen index. schotanus-stichting.com [Friesland]. • Andringa Staach Nijs, uitgave van de Andringa Stichting, Groningen andringaonline.nl [Friesland]. • NGV afd. Groningen, afdelingsblad Huppel de pup, sinds • Faber!, uitgave van Stichting Geslachten Faber, www.ge- 2007: Roots, vanaf 2012 GroninGEN, 1994-heden, com- slachtenfaber.nl [Friesland]. pleet, geen index. • Het Le(e)ver orgaan, huisorgaan van de Stichting genea- • De Groninger Gezinsbode, Groningen Toen, 1981-1986, logisch onderzoek geslachten Le(e)ver, home.kpn.nl/hc.le- compleet, geen index. ver [Groningen, Drenthe]. • Groninger Volksalmanak / (Nieuwe) Gronings(ch)e • Haselhoff Bulletin, uitgave van Familiestichting Haselhoff, Volksalmanak, 1837-1851, 1890-1990, compleet, geen in- www.haselhoffstichting.nl [Groningen]. dex. • Nieuwsbrief Hettinga Stichting, uitgave van de Hettinga • REGIO-Projekt Uitgevers i.s.m. vereniging Stad en Lan- Stichting, www.hettingastichting.nl [Friesland]. de, Gronings Historisch Jaarboek, 1994-2000, compleet, • Hoekema Nijs, uitgave van Stichting Hoekema Stifting geen index. [Friesland]. • Gruoninga, Jaarboek voor genealogie, naam- en wapen- • Huberiana, uitgave van de Familie Vereniging Huber, kunde, particuliere uitgave, 1954-2011, compleet, gedeel- www.famhuber.nl [Friesland]. telijk geïndexeerd. • De Nijdamstra Tynge, uitgave van de Nijdamstra Stich- • Heemkundekring Vredewold-West te Marum, www.histo- ting, www.nijdamstra.nl [Friesland]. rischmarum.nl, ‘t Olde Guet, 2004-heden, compleet, geen index. Gens Nostra 2020 - Jaargang 75 nummer 2 – 67 JOCHEM KROES De juiste identificatie van twee pendantportretten, toegeschreven aan Theodorus Bohres Van Groninger herenboeren naar Friese heelmeesters 1. Portret van Gerrit Vlaskamp (1791-1832), pastel toegeschreven aan 2. Pendantportret van Aleida Beekhuis (1802-1867), pastel toegeschre- Theodorus Bohres, ca. 1822. Particuliere collectie. ven aan Theodorus Bohres, ca. 1822. Particuliere collectie. In het kwartaalblad Gen van december 2015 publiceerde ik een artikel over twee pastelportretten, waarvan ik toen foto’s bezat. Ik had de ‘sitters’ gesitueerd in het noordwesten van Groningen en geïdentificeerd als herenboeren uit De Waarden, een rijk akkerbouwgebied ten noorden van Grijpskerk (zie afb. 3). Wie het precies voorstelden, kon ik echter niet achterhalen. 68 – Gens Nostra 2020 - Jaargang 75 nummer 2 Deze identificatie was gebaseerd op de schilderwijze en de afbeeldingen van andere portretten die door een aantal he- renboeren uit dit gebied werden gemaakt. De meest waar- schijnlijke schilder was Theodorus Bohres en die identificatie is bevestigd door deskundigen van de Portreticonografische afdeling van het RKD te Den Haag. Theodorus Bohres (1779-1852) was een rondtrekkend kunste- naar uit Noord-Thüringen, die vanaf het einde van de acht- tiende eeuw in Nederland als portrettist werkte. Er zijn zo’n 250 portretten van hem bekend, de meeste maakte hij in de oostelijke provincies. In 1815 vestigde hij zich in de stad Gro- ningen. En vele Groninger prominenten en herenboeren wil- den wel een portret door hem laten maken. Hij werkte in de gehele provincie en zo vereeuwigde hij leden van de families Sickinge, Alberda, Mees en Trip en daarnaast leden van land- bouwersfamilies als Waalkens, Fockens en Siccama. In het akkerbouwgebied De Waarden bij Grijpskerk hadden ze ook belangstelling en zo werden in de jaren 1815-1820 zo’n zeven echtparen met familienamen als Van Holdinga, De Waard en Teenstra in pastel geportretteerd. Dit gebied lag wel vlakbij Friesland, maar Friese afnemers van Bohres’ portretten waren nog niet aangetroffen. Toch is hij in het begin van de jaren 1820 ook in deze provincie geweest, na- 3. Kaart van Noord- en Oost-Nederland met de belangrijkste woonplaat- sen van de families Vlaskamp, Beekhuis en Cloeck. melijk om het artsenechtpaar Vlaskamp-Beekhuis in het dorp Wirdum in pastel af te beelden. En zij waren de ‘sitters’ ge- weest voor de portretten waar we het nu over hebben (zie afb. Na de dood van het echtpaar Vlaskamp-Beekhuis waren de 1 en 2). Het waren dus geen Groninger herenboeren maar een portretten in handen gekomen van hun jongste dochter Jantje Friese heelmeester en zijn vrouw! Het dorp Wirdum ligt zo’n 36 Vlaskamp (1828-1911). Zij was sinds 1856 getrouwd met Wop- km hemelsbreed en meer dan 50 km over de weg van Grijps- ke Sjoerds Osinga