KULINARIA — TRADYCJA — ZWYCZAJE — FOLKLOR PODKARPACKIE ZAPRASZA SMAKIEM NR 0(1)/2007 (wydawnictwo okolicznościowe) Polskie regulacje prawne dotyczące produktów regionalnych i tradycyjnych W Polsce jednostką odpowiedzialną za prowadzenie i środków spożywczych na gruncie krajowym przed reje- systemu rejestracji produktów o określonym pochodzeniu stracją na szczeblu UE; geograficznym i specyficznej, tradycyjnej jakości, w ro- 3. zasady oraz tryb kontroli produktów rolnych i środków zumieniu przepisów unijnych jest Ministerstwo spożywczych posiadających chronioną nazwę pocho- Rolnictwa i Rozwoju Wsi. dzenia, chronione oznaczenie geograficzne albo świa- Zgodnie z ustawą o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń dectwo specyficznego charakteru; produktów rolnych i środków spożywczych oraz o pro- 4. warunki prowadzenia listy produktów tradycyjnych; duktach tradycyjnych (Dz. U. 2005 Nr 10, poz. 68) 5. sankcje karne dla podrabiających produkty, których Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi jest odpowiedzial- nazwy są chronione ne za przyjmowanie, ocenę i przekazywanie wniosków W ustawie o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń pro- o rejestrację nazw pochodzenia, oznaczeń geograficz- duktów rolnych i środków spożywczych oraz o produk- nych oraz nazw specyficznego charakteru do Komisji tach tradycyjnych oprócz regulacji dotyczących rejestracji Europejskiej. nazw na szczeblu UE, tworzy się także Listę Produktów Ustawa o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produk- Tradycyjnych. Na Listę wpisywane są produkty których tów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach jakość lub wyjątkowe cechy i właściwości wynikają ze tradycyjnych reguluje także następujące kwestie: stosowania tradycyjnych metod produkcji. Za tradycyjne 1. zasady i tryb oceny wniosków o rejestrację nazw po- uważa się metody wykorzystywane od co najmniej 25 lat. chodzenia, oznaczeń geograficznych i świadectw specy- Utworzenie Listy Produktów Tradycyjnych ma na celu roz- ficznego charakteru; powszechnianie informacji o produktach wytwarzanych 2. warunki tymczasowej ochrony nazw produktów rolnych tradycyjnymi, historycznie ugruntowanymi metodami. Regulacje Unii Europejskiej dotyczące produktów regionalnych i tradycyjnych Zagadnienia związane z ochroną produktów regional- tyczy produktów wytwarzanych w trudnych warunkach nych i wytwarzanych tradycyjnymi metodami określone glebowych i klimatycznych (na przykład „górskie” sery) są w prawie Unii Europejskiej w: lub wyrobów związanych z bardzo pracochłonnymi me- – rozporządzeniu Rady (WE) nr 509/2006 z dnia 20 marca todami produkcji. Przyznanie „regionalnych oznaczeń” w sprawie produktów rolnych i środków spożywczych zwiększa konkurencyjność wyrobów i może również być będących gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnościami, ważnym elementem oddziaływania na potencjalnego – rozporządzeniu Rady (WE) nr 510/2006 z dnia 20 marca klienta. Produkt, którego pochodzenie jest gwarantowane w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw przez Unię współtworzy wizerunek obszaru, z którego się pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych wywodzi i tym samym zachęca do odwiedzenia danego oraz regionu (przyczyniając się do rozwoju turystyki). Warto – rozporządzeniu Komisji nr 1898/2006 z dnia 14 grudnia zwrócić uwagę, że konsument mający dostęp do produk- 2006 r. określającym szczegółowe zasady stosowania roz- tu wyższej jakości, zapoznaje się jednocześnie z jego porządzenia Rady (WE) nr 510/2006 w sprawie ochrony producentem oraz środowiskiem naturalnym i kulturo- oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów wym, w którym wyrób powstawał. rolnych i środków spożywczych. Jeśli chodzi o informowanie konsumentów, to posiadanie Wprowadzenie regulacji zdynamizowało rozwój produk- oznaczenia ma z jednej strony poświadczać autentycz- cji wyrobów regionalnych i tradycyjnych oraz pozwoliło ność danego produktu, a z drugiej być rękojmią jakości. realizować założenia reformy Wspólnej Polityki Rolnej, Dzięki temu potencjalny nabywca ma więcej danych której jednym z priorytetów było zmniejszenie ilości pozwalających mu dokonać wyboru podczas robienia i zwiększenie jakości wytwarzanej w Europie żywności. zakupów. Cena przestaje być jedynym, czy też najważ- Ochrona tych produktów przed nieuczciwym przywłasz- niejszym argumentem przemawiającym na rzecz danego czeniem nazwy lub podrobieniem ma jednocześnie po- wyrobu. Poprzez związek produktu z regionem, zakup móc w dywersyfikacji podaży produktów rolno-spożyw- staje się początkiem kontaktu z wyjątkową kulturą, tra- czych oraz lepiej informować konsumentów o walorach dycją, historią, społecznością i przyrodą danego obszaru. kupowanych przez nich wyrobów. Różnicowanie pro- http://www.minrol.gov.pl dukcji rolnej i popieranie produkcji wyrobów wysokiej Więcej informacji: Urząd Marszałkowski Województwa jakości są jednymi z najważniejszych elementów rozwoju Podkarpackiego, Departament Rolnictwa i Środowiska obszarów wiejskich. Wiele z przyznanych oznaczeń do- tel. (017) 860 67 10 Redakcja: Krzysztof Zieliński Współpraca redakcyjna: Ewa Grata, Dorota Jamrozy, Zofia Kasperek, Bogusław Kmieć, Dominika Skoczylas Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego, www.wrota.podkarpackie.pl Wykonawca: Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia „Pro Carpathia”, www.procarpathia.pl; www.podkarpackiesmaki.pl Skład DTP, projekt graficzny: KORAW Dorota Kocząb, ul. Gałęzowskiego 6/321, 35-074 Rzeszów, tel. 606/783647 Autorami przedstawionych wPodkarpackie zaprasza smakiem zdjęć są (w kolejności alfabetycznej): Krystyna Boczar-Różewicz, Michał Drozd, Janusz Górnicki, Ryszard Hałgas, Arkadiusz Komski, Iwona Oleniuch, Krzysztof Zieliński. Zdjęcie na okładce: Ryszard Hałgas. 2 PODKARPACKIE ZAPRASZA SMAKIEM ojewództwo podkarpackie z roku na rok umacnia swoją pozycję lidera na Wliście produktów wytwarzanych me- todami tradycyjnymi. Bezspornie związane jest to z kultywowaniem bogactwa kulturowego na- szego regionu. W tym kontekście szczególnego znaczenia nabiera troska o ochronę podkarpac- kiego dziedzictwa kulinarnego tak, by w nie- zmienionej formie zachować je dla potomnych. Produkty tradycyjne są również dosko- nałą formą prezentowania narodowych zwycza- jów, odgrywając jednocześnie ważną rolę w pie- lęgnowaniu dziedzictwa kulturowego. Dzisiaj nikogo już nie trzeba przekonywać, jak duże znaczenie dla konsumentów mają pro- dukty tradycyjne. Z roku na rok umacnia się ich pozycja, a ich wytwarzanie staje się sposobem na wejście na współczesny, niezwykle wymaga- jący rynek zapotrzebowania na dobrą i oryginalną Korzystając ze sposobności, wyrażam słowa żywność wysokiej jakości. Jakości rozumianej uznania wszystkim producentom produktów jako wyjątkowość i niepowtarzalność produk- tradycyjnych za trud, determinację i szeroko po- tów, które wytwarzane są zgodnie z unikato- jętą aktywność w dziedzinie promowania i pro- wymi, kultywowanymi od wieków tradycjami, pagowania nie tylko samych produktów, ale właściwymi dla poszczególnych regionów. także metod i receptur ich wytwarzania, opartych Przemysłowa produkcja żywności częstokroć na tradycjach kulinarnych pogranicza kulturo- nie idzie w parze z wysoką jakością. Tę z po- wego, które stało się udziałem województwa wodzeniem można uzyskać opierając się na podkarpackiego. produktach wytwarzanych zgodnie z tradycyj- Działania w tym zakresie wpisują się w och- nymi recepturami. Nie ulega najmniejszej ronę dziedzictwa kulturowego naszej małej wątpliwości, że województwo podkarpackie Ojczyzny i jest to zasługą wszystkich producen- z uwagi na niegdysiejsze położenie na styku tów produktów tradycyjnych. wielu kultur, ma w tym względzie wiele do Życzę wszelkiej pomyślności i sukcesów w po- zaoferowania i może stać się różnorodną bazą dejmowanych działaniach oraz tego, aby pro- tradycyjnych wyrobów kulinarnych. Konse- dukty tradycyjne stały się kulinarną wizytówką kwencja w odkrywaniu kolejnych produktów województwa podkarpackiego. tradycyjnych może zaowocować w przyszłości stworzeniem silnego rynku żywności wysokiej Z wyrazami szacunku jakości. Doświadczenia krajów europejskich Marszałek Województwa Podkarpackiego dowodzą, że tradycyjne wyroby kulinarne przy- czyniają się do wzrostu atrakcyjności wsi, a tak- że są źródłem dodatkowych dochodów jej mieszkańców. Zygmunt Cholewiński PROCARPATHIA Publikacja wydrukowana w ramach projektu „Festiwal Podkarpackich Smaków produkty lokalne, tradycyjne oraz regionalne wizytówką województwa podkarpackiego” finansowanego przez Fundację Fundusz Współpracy ze środków programu AGRO-SMAK2, realizowanego na zlecenie Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej. PODKARPACKIE ZAPRASZA SMAKIEM 3 Rola Produktów Regionalnych Lokalnych i Tradycyjnych w rozwoju regionu urystyka to najlepiej rozwijający się przemysł A włoska bez szynki parmeńskiej czy parmezanu? Te na świecie. Rozwój środków transportu spra- oryginalne produkty,reprezentujące tradycyjną żyw- Twił, że podróżowanie jest szybsze, coraz ność wysokiej jakości, są ogromnie ważne dla rol- tańsze i powszechnie dostępne. Świat stał się jakby nictwa tych krajów, a co za tym idzie dla rozwoju mniejszy. Odwieczna ciekawość tego co nieznane, obszarów wiejskich i dobrobytu ich mieszkańców. tak mocno związane z naturą ludzką powszechne Trzeba sobie zadać pytanie – a co z Polską, z naszymi prawo do wypoczynku, a więc wolny czas do regionami? Przecież mamy tyle do zaoferowania. zagospodarowania i coraz bogatsze społeczeństwa Przed sobą możemy się wytłumaczyć naszą trudną znakomicie rokują ruchowi turystycznemu. Na glo- historią, pół wiekiem socjalizmu, ale jednocześnie, balnym i europejskim