تولیدات گیاهی )مجله علمی کشاورزی(، جلد 14 شماره 3، پاییز Archive4 of SID 79 اثر محلولپاشی برگی برخی نمکهای کلسیم برخصوصیات فیزیکی و بیوشیمیایی میوه عناب رقم چینی ).Ziziphus jujuba Mill( 3 2 4 مهدی قسمتی ، فرید مرادینژاد * و مهدی خیاط 4- دانشآموخته کارشناسی ارشد علوم باغبانی، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران 2-*نویسنده مسئول: دانشیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران )[email protected]( 3- استادیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران تاریخ دریافت: 22/44/4375 تاریخ پذیرش: 4371/01/41 چکیده خراسان جنوبی با دارا بودن 09 درصد سطح زیر کشت عناب به عنوان مهم ترین تولیدکننده عنااب در کشاور مطرح است. میوه تازه عناب در دمای اتاق به سرعت چروکیده و نرم می شود و پس از پنج تا هفات روز افات کیفیات قابل توجهی حاصل می شود. محلول پاشی با عناصر معدنی می تواند از طریق تأمین مواد غذایی باعث افازای کیفیات بازارپسندی و کاه خسارات بعد از برداشت گردد. کلسیم یکی از عناصر مهم معادنی اسات کاه در افازای کمیات کیفیت و بازارپسندی م یوهها نق مهمی داراست. به منظور بررسی اثر محلولپاشی نمکهای کلسیمی بر خصوصیات فیزیکو شیمیایی و کیفی میوه عناب پژوهشای در قالا طارح بلاوا کامال تصاادفی اجارا گردیاد. تیمارهاای آزمایشی شامل شاهد )آب مقطر( کلرید کلسیم )5/9 و 1 درصد( و نیترات کلسیم )5/9 و 1 درصد( بودند کاه طای دو مرحله در زمان تقسیم سلولی میوه )09 روز بعد از مرحله تمام گل( و کامل شدن رشد سالولی میاوه ) 09 روز بعد از مرحله تمام گل( محلول پاشی انجام شد. در اواسط مرداد )09 روز بعاد ازمرحلاه تماام گال( و در زماان رنگ گیری میوه برداشت انجام شد. نتایج نشان داد که کاربرد نیترات کلسیم 5/9 درصد باعث افزای معنیدار در وزن تازه میوه ماده خشک طول و عرض میوه شد. همچنین تیمار کلرید کلسیم 5/9 درصد میازان سافتی بافات میوه کارتنوئید و محتوای فنول کل میوه را افزای داد. بیشترین میزان مواد جامد محلاول و محتاوای کلسایم میوه از تیمار کلرید کلسیم یک درصد حاصل شد اما محلولپاشی با نمکهای مختلف کلسیمی بار pH میاوه اثار معنی داری نداشت. به طورکلی می توان چنین نتیجه گرفت که محلول پاشی با کلرید کلسیم و نیترات کلسایم 9/5 درصد توانست ویژگیهای فیزیکو شیمیایی میوه عناب تازه را بهبود بخشد. کلید واژهها: سفتی فنول کل کارتنوئید کیفیت عملکرد مقدمه که به صورت تازهخوری و خشا شاده مفار مای شاود عناب رقم چینی با ناام علمای .Morton, 1987( Ziziphus jujuba Mill(ب بااا وجااود ایاان، میااوه تااازه در ماادت متعلا بااه خاانواده Rhamnaceae اسااتب باایش از 70 ی هفته پس از برداشت کیفیت خاود را در شارایط دماای درصد از سطح زیار کشات عنااب ایاران در اساتان خراساان معمول از دست میدهدب تغذیاه مناساد در مرا اخ مفتلا جنوبی است که این درختاان باه خاوبی باا خشاکی، گرماا و فنولوژیکی گیاه یکی از عواماخ تثییرگاذار بار خفوصایات مح یطهای بیابانی سازگار هساتند ) Ghouth, 2009(ب ایان میااوه اساات )Bybordi and Tabatabaei, 2008(ب میوه منبع غنی از ویتامین ث، پروتئین و اسیدهای آمینه اسات کلسیم شاید یکی از مهم ترین عناصر معدنی باشد کا ه در www.SID.ir 21 قسمتی و همکاران: ایر محلولپاشی برگی برخی نم های کلسیم ببب Archive of SID تعیین کیفیت میوه دخالت داشته، بلوغ و رسیدگی میوه را کلسیم باعث افزایش استحکام، کاهش تارک خاوردگی، به تثخیر انداخته و باعث افزایش اساتح کام بافات و ماواد کاهش پوسیدگی پس از برداشت میاوه هلاو شاده اسات جامااد محلااول در میااوه ماا یشااود ) Kathryn and Brannen, 2008( Anderson and(ب در سدر هنادی Campbeh, 1996(ب میاا وههااایی کااه دارای مقاادار محلول پاشی با نیتارات کلسایم، باعاث کوتااه شادن دوره کلسیم کافی هستند، بهتر م یتوانند ماخ و نقاخ شاوند و رسیدن، افزایش در میزان کلسیم و تغییرات رنگ م یشود در شرایط مساعد، مدت بیشتری باقی می مانناد ، همچناین )Kassem et al., 2011(ب گزارشهای اندکی درباره غلظت باایی کلسایم در غشااا باعاث افازایش پایاداری ایرات نم های مفتل کلسیمی بر خفوصیات فیزیکی غشاا شده و میوه دیرتر نارم مای شاود باا ایان کاه کلسا یم و بیوشیمیایی میاوه عنااب وجاود دارد باه عناوان مااال در به اندازه کافی در خاک وجود دارد، اما کمباود موعاع ی آزمایشی ایر کلسیم بر میوه عنااب نشاان داد کاه کلسایم کلسیم ممکن است در برخی م یوهها تبدیخ به ی مشکخ سبد افزایش ماواد جاماد محلاول، و افازایش شایرینی و شاود )Montanaro et al., 2006(ب مشا کخ بازر کیفیاات تااازهخااوری میااوه ماایشااود ) ,.Mao et al 4 برای انتقال کلسیم به میوه، نفوذ به داخخ میا وه اسات کاه 2014(ب همچنااین درختااان عناااب ارقااام ʼزیتااونیʽ و 2 کاربرد خاکی کلسیم برای افازا یش غلظات کلسا یم میا وه ʼبمباویʽ محلول پاشی شده با نما کلسایم مقادار وزن اغلد موفقیت اندکی دارد لذا استفاده مستقیم کلسا یم بار میوه، پروتئین، ویتامین ث و محتوای کلسایم میاوه آن هاا روی بر و میوه ماثیرتر ین روش بارا ی افازا یش مقادار افزایش یافات )Al-yousif and Al-Miahy, 2007(ب کلسیم میوه است )Poovaiah, 1986(ب بناابراین یکای بااا وجااود ایاارات ماباات محلااول پاشاای قبااخ از برداشاات از راه های افزایش کلسیم، محلول پاشا ی قباخ از برداشات نم های کلسیمی تاکنون در خفوص ایر این نم ها و است که سبد بهبود ویژگای میاوه و افازایش کلسایم در مقایسااه آنهااا باار تغییاارات فیزیکااو شاایمیایی و خااواص گوشت میوه میباشد )Heerema et al., 2008(ب در دارویی عناب بومی ایران، به خفوص در استان خراساان بین ترکیبات مفتل کلسیمی، کلریدکلسیم توانایی نفوذ جنوبی گزارشی ارائه نشده استب از اینرو هد از انجام به کوتیکول میوه را داشته و باعث افزایش استحکام میاوه این پژوهش، بررسای تاثییر محلاول پاشای باا نما هاا ی ما یشاود )Tzoutzoukou and Bouranis, 1997(ب مفتل کلسیمی بر خفوصایات فیزیکای، بیوشایمیایی و بررسی منابع نشان می دهد که محلول پاشی کلرید کلسا یم کیفی میوه تازه عناب م یباشد. بر روی درختان آلبالو باعث تاثخیر در پ یا ری و از دسات مواد و روشها LaMar Anderson دادن رطوبت در میوه م یشاود ) این تحقی در تابساتان 4375 در بااغ عنااب واقاع در and Campbell, 1993 (ب در میاوه زردآلاو 24 روز هفت کیلاومتری از مرکاز شهرساتان بیرجناد و در قالاد قبخ از برداشت میوه، محلاول پاشا ی باا کلریا د کلسا یم باه طرح بلوکهای کامخ تفادفی با پنج تیمار و چهار تکرار مقاادار 5/0 درصااد، ساابد افاازایش ساافتی بافاات میااوه، اجرا شد در این آزمایش از درختان پانج سااله باا فاصاله کاهش تولید اتا یلن و تانفس گ یا اه و در نتیجاه تاثخیر در روی ردی چهارمتر و بین ردی پنج متار اساتفاده شادب Tzoutzoukou and Bouranis, پیری میوه م یشاود ) آبیاری باغ به صورت قطرهای بوده و از زمان به گخ رفتن 1997 (ب یکی دیگر از نم های کلسیمی که ایر مفیادی درخت تا مر له میوه دهی هیچگوناه کاودهی و عملیاات بر کیفیت میوه ها دارد، نیترات کلسیم استب گزارششاده سمپاشی صورت نگرفته بودب قبخ از اعمال تیمارها جهات است که نیترات کلسیم باعث به تاثخیر اناداختن پیاری و 1- Zaitooni (Ziziphus mauritiana) کاهش میزان تنفس می شود همچنین محلول پاشی نیترات (Bambawi (Ziziphus spina-christi 2- www.SID.ir تولیدات گیاهی )مجله علمی کشاورزی(، جلد 14 شماره 3، پاییز Archive29 of SID 79 تعیین خفوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک باغ، از عما میوه ها به قطر سه میلی متر و به رنگ سابز بودناد ) 20 روز 10-0 سانتیمتری نمونه برداریهاای مفتلفای انجاام شاد بعد از مر له تمام گاخ( و مر لاه دوم در نیماه تیرمااه ) 10 )جدول 4(ب روز بعد از مر لاه تماام گاخ( انجاام شادب نموناه گیاری از میوه ها در اواسط مردادماه )90 روز بعد از مر له تمام گخ( جدول 1- آنالیز خاا محل آزمای و در مر له رنگ گیری کامخ از قسمت هاا ی مفتلا هار Table 1. Soil analysis of experiment site درخت تیماار شاده برداشات و باه آزمایشاگاه فیزیولاوژی آنالیز خاا مقدار Quantity Soil analysis باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجناد منتقاخ شادندب بافت خاک شنی لومی پس از جداسازی میوه های سالم، میاوه هاای یکساان ازنظار Loamy sandy Soil texture شااکخ، اناادازه و رنااگ انتفاااب گردیااد و خفوصاایات هدایت الکتریکی )دسیزیمنس بر متر( 6.23 (EC (dS/m-1 فیزیکی و شیمیایی آنها مورد ارزیابی قرار گرفتب نتایج و بحث اسیدیته 8.36 pH اندازهگیری صفات فیزیکی میوه ماده آلی )درصد( 0.44 باارای اناادازه گیااری وزنتاار میااوه، 40 عاادد میااوه Organic matter (%) بهصورت تفادفی از هر تکرار انتفاب و توسط ترازوی نیتروژن کخ )درصد( 0.03 دیجیتالی با دقت 004/0 گرم اندازهگیری شاد و میاانگین Total N (%) آنهاااا معاااادل وزن تاااازه میاااوه در نظااار گرفتاااه شاااد فسفر )میلیاکی واین در لیتر( Kazemi, 2016 12.34 (P (meq.l-1 ) (ب جهت اندازهگیاری مااده خشا ، میوه ه ا ا ی ت ا ا ز ه ر ا ت ا ا ر س ا ی د ن ب ا ه و ز ن ی ا ب ا ت د ر د م ا ا ی 00 پتاسیم )میلیاکی واین در لیتر 11.35 -1 ( K (meq.l( درجه سانتی گراد به مدت 10 ساعت در آون قارار داده و درصد ماده خش از تقسایم وزن خشا بار وزن تار و کلسیم )میلیاکی واین در لیتر( 28 (Ca (meq.l-1 بهصاورت درصاد محاسابه گردیاد ) ,.Douleh et al 2010 رس )درصد( 10 (ب برای اندازهگیری طول و قطر میوه 40 عدد میوه Clay (%) از هر تکارار باه صاورت تفاادفی برداشاته شاد و توساط LINEAR 49-923 شن )درصد( 51 دسااتگاه کااولیس دیجیتااالی ) ( بااا Sand (%) دقت 04/0 میلی متر اندازهگیری شاد و میاانگین مرباوط باه سیلت )درصد( 32 40 قطر یا طول میوه بهعنوان قطر یا طول میوه در هر تکارار Silt (%) در نظر گرفته شدب اندازه گیری شاخص سفتی میاوه توساط FHT 200, Extech CO., USA تیمارهااای آزمااایش شااامخ کلریااد کلساایم )5/0 و 4 دستگاه پنترومتر ) ( و درصد(، نیترات کلسایم ) 5/0 و 4 درصاد( و شااهد )آب باا ناوک دو میلای متار انجاام شاد و بار اسااس نیاوتن بار مقطر( بودندب نم هاا ی ماورد اساتفاده سااخت شارکت سانت یمتر مربع بیان گردیدب مرک آلمان بودندب قبخ از عمخ محلولپاشا ی 20 درخات اندازهگیری صفات بیوشیمیایی میوه همساان و یکنواخاات عناااب در چهااار ردیاا )بلااوک( اندازه گیری مواد جامد محلول باا اساتفاده از رفرکتاومتر RF10, 0-32° Brix, Extech Co., USA انتفاب شد در هنگام عفر در خنکی هاوا و بادون بااد و دساتی ) ( pH بارنادگی انجاام گردیاادب عملیاات محلااول پاشای طاای دو و اساایدیته میااوه بااه وساایله دسااتگاه متاار دیجیتااالی Metller Toledo, Switzerland مر له کاه مر لاه نفسات در اواخار خارداد زماانی کاه ) ( محاساابه شاادب www.SID.ir 20 قسمتی و همکاران: ایر محلولپاشی برگی برخی نم های کلسیم ببب Archive of SID جهت تعیین کارتنوئید میوه 5/0 گارم از میاوه تاازه را باا ی درصاد ) 37/1 گارم( بیشاترین ایار بار وزن تاازه میاوه 40 میلی لیتر اساتون 00 درصاد مفلاوط کارده و محلاول داشتند، اگرچه ایان تیمارهاا باا کلریاد کلسایم 5/0درصاد اصخ به مدت 5 دقیقه در 3000 دور ساانتریفیوژ شاده و اختﻻ معنی داری نداشتب همچنین کمتارین ایار بار وزن جذب در طاول ماو هاای 0/111، 2/113 و 190 ناانومتر تازه میوه، در تیمار شاهد )99/2 گرم( مشااهده شاد و باین توسط دستگاه اسپکتروفتومتر