DLA JEDNYCH TO WYMARZONE, CUDEM ZDOBYTE HI-FI 5100, DLA INNYCH WYCZEKIWANE FOR SOME, RADMOR WAS A DREAM HI-FI 5100 OBTAINED BY MIRACLE WHILE FOR OTHERS ROZMOWY STĘSKNIONYCH IT WAS ABOUT THE LONG- -AWAITED CONVERSATIONS OF THE LONGING SEAMEN THROUGH MARYNARZY PROWADZONE ZA GDYNIA RADIO, THE HUSTLE OF EVERYDAY LIFE IN THE PORT, THE BEST POLISH INDUSTRIAL DESIGN OR THE WORKPLACE OF POŚREDNICTWEM GDYNIA RADIO, TENS OF GDYNIA INHABITANTS. SZUM PORTOWEJ CODZIENNOŚCI, NAJLEPSZE POLSKIE WZORNICTWO CZY WRESZCIE MIEJSCE PRACY DZIESIĄTEK MIESZKAŃCÓW GDYNI… 9 61 SPIS TREŚCI Wojciech Szczurek Piotr Metz TABLE OF CONTENTS WSTĘP/ RADMOR WIECZNIE ŻYWY/ INTRODUCTION RADMOR FOREVER 10 65 Z HISTORII MORS I RADMORU/ Stanisław Kosicki FROM THE HISTORY OF MORS AND RADMOR 13 TECHNIKA I TECHNOLOGIA RADMOR S.A./ 79 RADMOR S.A.’S ENGINEERING Agnieszka Drączkowska + Paweł Gełesz AND TECHNOLOGY SERCE I ROZUM. DWUGŁOS KURATORSKI Andrzej Synowiecki WOKÓŁ WYSTAWY „LEGENDA RADMORU”/ RADMOR DZISIAJ/ HEART AND BRAIN. CURATORIAL DUET RADMOR TODAY ON “THE LEGEND OF RADMOR” EXHIBITION 87 29 Grzegorz Bojke + Paweł Gełesz Dariusz Małszycki + Marcin Szerle O RADIOSTACJI COMP@N I JEJ PROJEKTOWANIU/ RADMOR A GDYNIA/ 97 ON THE COMP@N RADIO AND ITS DESIGN RADMOR AND GDYNIA 45 KATALOG/ Czesława Frejlich CATALOG RADMOR. PRZYCZYNEK DO POLSKIEJ HISTORII WZORNICTWA PRZEMYSŁOWEGO/ 205 RADMOR. CONTRIBUTION TO THE POLISH HISTORY OF INDUSTRIAL DESIGN LUDZIE DOBREJ ROBOTY. Z ARCHIWUM ZAKŁADOWEGO/ 53 GOOD JOB PEOPLE. FROM THE COMPANY ARCHIVES Wojciech Wybieralski SZKIC O WZORNICTWIE POLSKIM NA TLE PRZEMIAN SPOŁECZNO- -GOSPODARCZYCH PO ROKU 1945/ SKETCH ON POLISH DESIGN IN THE CONTEXT OF THE SOCIAL AND ECONOMIC TRANSFORMATIONS AFTER 1945 SZANOWNI PAŃSTWO, LADIES AND GENTLEMEN, serdecznie witam na wystawie „Legenda Radmoru”. Niezmiernie mnie cie- welcome to “The Legend of Radmor” exhibition. I am very happy to invite szy możliwość zaproszenia gdynian i odwiedzających nas gości do uczestnic- the inhabitants of Gdynia and its visitors to participate in this unique event twa w wyjątkowym wydarzeniu prezentującym liczne osiągnięcia i bogatą which presents numerous achievements and the rich history of one of Gdy- historię jednego z najstarszych gdyńskich przedsiębiorstw – Radmor S.A. nia’s oldest companies – Radmor S.A. To firma nierozerwalnie związana z naszym miastem. Jej długoletnia The connection between this company and our city is indissoluble. Its historia sięgająca 1947 roku i późniejszy dynamiczny rozwój świadczą long history which goes back to 1947 and the subsequent dynamic devel- o sile i determinacji jej założycieli oraz o niebywałej wiedzy i wizjonerskiej opment are proof of its founders strength and determination as well as wyobraźni polskich inżynierów, konstruktorów, techników, monterów. immense knowledge and visionary imagination of the Polish engineers, To właśnie tutaj, na gdyńskim wybrzeżu, powstała jedna z największych constructors and assemblers. One of the largest and most innovative Polish i najbardziej innowacyjnych firm w Polsce, która wyznaczała nowe europej- companies which set new standards in Europe was established here – on skie standardy. Radmorowskie urządzenia, m.in. radiotelefony, echosondy, the seaside, in Gdynia. Radmor’s devices – radiotlephones, echo sounders, rozgłośnie manewrowe, radiostacje wojskowe czy popularne wieże stereo manoeuvre stations, military radio stations or popular hi-fi equipment made hi-fi, rozsławiły polską myśl technologiczną daleko poza granicami naszego Polish engineering ideas famous far beyond our country’s borders. Radmor’s kraju. Także dzisiaj produkty Radmoru cieszą się uznaniem i skutecznie products are renowned and competitive not only on today’s consumer mar- konkurują na rynku, nie tylko tym ogólnodostępnym dla konsumentów, ket but also on the demanding and unique military products’ market. The ale również na wyjątkowo wymagającym i specyficznym rynku pro- equipment produced by Radmor is used by more than 20 armies all over the duktów wojskowych. Wytwarzany przez Radmor sprzęt służy obecnie world. Many kinds of public services use it. w ponad 20 armiach świata. Korzysta z niego także wiele rodzajów służb I am certain that “The Legend of Radmor” exhibition organised by the publicznych. Gdynia City Museum deserves attention. It is not only a fascinating tale of Jestem przekonany, że organizowana w Muzeum Miasta Gdyni czasowa important and often breakthrough achievements of the Gdynia company wystawa Legenda Radmoru w pełni zasługuje na uwagę. Jest to nie tylko with the historic and economic transformations in the background. It is also fascynująca opowieść o ważnych, często przełomowych dokonaniach tej a unique tribute to its engineers, technicians as well as all other employees. gdyńskiej firmy na tle przemian historyczno-gospodarczych. Stanowi także I do hope you will accept the invitation to this sentimental journey and swoisty hołd złożony wszystkim jej inżynierom, technikom, monterom the exploration of Polish engineering solutions’ heritage which Gdynia is i pozostałym pracownikom. very proud of. The exhibition will probably be especially popular with those Wyrażam szczerą nadzieję, że pozwolą się Państwo zaprosić w tę senty- who have their own musical memories connected with the then luxurious mentalną podróż i odkrywanie dziedzictwa polskiej myśli technologicznej, Radmor 5100 Stereo HiFi Quasi Quadro radio and its successors. And there z którego Gdynia jest dumna. Wystawa będzie się zapewne cieszyła szcze- are many of such people among us. gólnym zainteresowaniem tych z nas (a jest nas wielu), którzy mają swoje I hope the exhibition is unforgettable to its visitors and that the organ- osobiste, najczęściej muzyczne wspomnienia związane z luksusowym na izers as well as those who shared private mementos as exhibits are pleased owe czasy odbiornikiem radiowym Radmor 5100 Stereo HiFi Quasi Quadro with the effort they have made to prepare this outstanding event. i jego następcami. Życzę zatem wszystkim zwiedzającym wielu niezapomnianych wrażeń, Mayor of Gdynia a organizatorom ekspozycji oraz osobom, które udostępniły pamiątkowe Wojciech Szczurek eksponaty ze swoich prywatnych zbiorów, satysfakcji z podjętego wysiłku przygotowania tego nietuzinkowego przedsięwzięcia. Prezydent Gdyni Wojciech Szczurek P E 8 9 Z HISTORII MORS I RADMORU FROM THE HISTORY OF MORS AND RADMOR 1949 1950 1952 1955 1962 1963 1965 1968 1971 1977 1978 1980 1994 2004 2007 2011 upaństwowienie powołanej rozpoczęcie produkcji przeniesienie siedziby rozpoczęcie produkcji powołanie Zasadniczej powołanie Biura powołanie Zakładu Do- zakończenie trwającej zmiana nazwy wypuszczenie na rynek oddanie do użytku nowego, udział pracowników przekształcenie zakładu wprowadzenie na rynek rozpoczęcie produkcji włączenie Radmoru do dwa lata wcześniej spółki własnych urządzeń firmy z Gdańska do gmachu pierwszych polskich Zawodowej Szkoły Rozwojowego, którego świadczalnego Elektroniki trzy lata przeprowadzki przedsiębiorstwa na popularnej „Radmoryny”, 12-piętrowego budynku Radmoru w wydarzeniach w spółkę Skarbu Państwa/ doręcznej radiostacji radiostacji Radmor R35010, WB GROUP – polskiego MORS (Morska Obsługa komunikacyjnych – przy ul. Zygmunta Augusta radiotelefonów FM-252/ Przyzakładowej, zadaniem było Morskiej, zajmującego zakładu do nowej Zakłady Radiowe Radmor/ czyli nowoczesnego przeznaczonego na Sierpnia ’80 – wspólnie the company’s Radmor 3505 – pierwszej będącej najmniejszą prywatnego koncernu Radiowa Statków)/ autoalarmu AA-2 oraz w Gdyni/ production of the kształcącej przyszłe kadry stymulowanie postępu się opracowywaniem siedziby przy change of the company’s radiowego odbiornika zaplecza techniczne – tzw. z kolegami z zakładu transformation into w kraju radiostacji i najlżejszą radiostacją sektora obronnego/ nationalization of the rozgłośni koncertowej transfer of the company’s first Polish FM-252 przedsiębiorstwa/ technicznego, analizowanie i wykonywaniem oprzy- ul. Hutniczej/ name to Zakłady Radiowe stereofonicznego klasy hi- „Manhattanu”/ MORS opracowali a state-owned enterprise definiowanej programowo osobistą na świecie/ Radmor’s inclusion in the company MORS (Morska RK-1/ seat from Gdańsk to radiotelephone establishment of the Basic trendów i wprowadzanie rządowania pomiarowego end of the three year long Radmor (Radmor Radio fi Radmor 5100/ commissioning of the tzw. „radio strajkowe”, (SDR)/ Radmor production of the WB Group– a private Polish Obsługa Radiowa Statków production of the a building in Zygmunta Vocational School Attached innowacji; zdobycie i technologicznego oraz za- transfer of the plant into Plant) launch of the popular finished new, 12-floor transmitujące launching of the hand R35010 radio which was millitary sector concern – Maritime Radio Service company’s own devices – Augusta Street in Gdynia to Work Plant which pierwszego patentu spokajaniem nietypowych the new seat in Hutnicza “Radmoryna” technical facilities building – na żywo obrady radio Radmor 3505 – the the world’s smallest and for Ships) which was AA-2 autoalarm and Public trained the company’s w historii zakładu/ potrzeb rynku/ Street – a modern hi-fi stereo the so-called “Manhattan” Międzyzakładowego country’s first software- lightest radio established two years Announcement System future staff opening of the establishment of Marine radio Radmor 5100 Komitetu Strajkowego defined radio (SDR) earlier RK-1 Development Office Electronics Testing Unit w Gdańsku/ whose job was to stimulate which developed and Radmor’s employees’ technological progress, produced measurement