S T U D I U M UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY G R U D U S K KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Uchwała Nr 209/XXIX/2002 Rady Gminy w Grudusku z dnia 29.04.2002 r. CIECHANÓW, 2001 ROK SPIS TREŚCI I. CZYNNIKI INSPIRUJĄCE ROZWÓJ .............................................................. 2 II. PODSTAWOWE PROBLEMY ROZWOJU GMINY .................................... 3 III. CELE ROZWOJU ................................................................................................ 6 IV. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ..................... 8 1. Podstawowe funkcje i kierunki rozwoju .......................................................... 8 2. Struktura funkcjonalno-przestrzenna ............................................................. 9 3. Główne kierunki zagospodarowania przestrzennego w strefach funkcjonalno-przestrzennych .......................................................................... 10 4. Ustalenia w zakresie zagospodarowania przestrzennego gminy ................. 13 4.1. Obszary objęte lub wskazane do objęcia ochroną prawną na podstawie przepisów szczególnych ........................................................................... 13 4.2. Lokalne wartośc i środowiska przyrodniczego i zagrożenia środowiskowe ........................................................................................... 18 4.3. Obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej .......................................... 21 4.4. Obszary zabudowane ............................................................................... 23 4.5. Obszary przeznaczone pod zabudowę ................................................... 24 4.6. Kierunki rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznej ................. 25 4.7. Obszary przewidziane do realizacji zadań i programów ................... 29 4.8. Tereny wskazane do objęcia sporządzeniem miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.......................................................... 30 1 WPROWADZENIE Kierunki zagospodarowania przestrzennego gm. Grudusk zostały opracowane jako drugi etap prac nad „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gm. Grudusk”. Merytoryczną podstawą określenia kierunków zagospodarowania przestrzennego było szczegółowe rozpoznanie stanu istniejącego (I etap prac) i wynikających stąd uwarunkowań dalszego rozwoju, które zidentyfikowano w dwóch grupach: - inspirujące rozwój (zbiór czynników i zjawisk pozytywnych), których wykorzystanie jest podstawą rozwoju obszaru, - ograniczające rozwój przestrzenny (problemy rozwoju), których likwidacja stanowi warunek pozytywnych przekształceń zachodzących w przestrzeni. Zgodnie z ustawą o zagospodarowaniu przestrzennym (formalna podstawa opracowania) w studium określono: obszary objęte lub wskazane do objęcia ochroną na podstawie przepisów szczególnych, lokalne wartości zasobów środowiska przyrodniczego i zagrożenia środowiskowe, obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej, w tym wyłączone z zabudowy, obszary zabudowane ze wskazaniem terenów wymagających przekształceń i rehabilitacji, obszary, które mogą być przeznaczone pod zabudowę, w tym przewidziane do zorganizowanej działalności inwestycyjnej, obszary, które mogą być przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową wynikającą z potrzeby zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej, kierunki rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznej, obszary, dla których sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jest obowiązkowe na podstawie przepisów szczególnych lub ze względu na istniejące uwarunkowania, obszary przewidywane do realizacji zadań i programów wynikających z polityki zagospodarowania przestrzennego kraju. Integralną część opracowania stanowi mapa w skali 1:10 000 – „Kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy Grudusk”. 2 I. CZYNNIKI INSPIRUJĄCE ROZWÓJ Analiza uwarunkowań (zewnętrznych i wewnętrznych) dotychczasowego zagospodarowania przestrzennego pozwala na określenie czynników sprzyjających rozwojowi: położenie gminy w zasięgu oddziaływania miast powiatowych Ciechanowa, Mławy i Przasnysza - możliwość korzystania z usług wyższego rzędu oraz rynek zbytu dla płodów rolnych, położenie gminy w obszarze funkcjonalnym „Zielone Płuca Polski”, warunki sprzyjające specjalizacji gospodarstw indywidualnych w uprawach roślin tzw. intensywnych (buraki cukrowe, pszenica, jęczmień) oraz produkcji zwierzęcej – bydła mlecznego i trzody chlewnej, dobre warunki dla rozwoju przetwórstwa rolno-spożywczego, w tym również powiązanych bezpośrednio z produkcją rolną, korzystne warunki dla rozwoju drobnej i średniej przedsiębiorczości; korzystne warunki środowiskowe w zakresie czystości gleb (nie stwierdzono zanieczyszczeń metalami ciężkimi) oraz brak obiektów uciążliwych to możliwość rozwoju produkcji żywności o wysokich parametrach jakościowych tzw. „zdrowej żywności”, możliwość uzupełniania dochodów gospodarstw rolnych, w tym szans na inwestycje, wskutek przydatności terenu dla agroturystyki na bazie istniejących siedlisk rolniczych, rezerwy wody dobrej jakości w ujęciach głębinowych oraz potencjalne możliwości budowy nowych ujęć na przeważającym obszarze gminy, walory środowiska przyrodniczego (znaczny udział - ok. 40% pow. gminy stanowi obszar chronionego krajobrazu), kulturowego (liczne obiekty historyczne, cenne z punktu widzenia kultury np. Grodzisko w Grudusku, parki podworskie) i krajobrazu (krawędź opinogórska) oraz mała degradacja mogą stanowić podstawę rozwoju turystyki i wypoczynku, 3 realizacja planowanego zbiornika retencyjnego stworzy w przyszłości warunki do wypoczynku miejscowej ludności i zwiększy atrakcyjność gminy, korzystne tendencje w standardzie mieszkań oddawanych do użytku (powierzchnia, wyposażenie w urządzenia sieciowe) – możliwość wykorzystania na cele agroturystyki, potencjalne możliwości tworzenia nowych miejsc pracy z uwagi na obecne niedoinwestowanie w sferze obsługi ludności, istniejąca infrastruktura komunalna (oczyszczalnia ścieków, sieć wodociągowa, sieć kanalizacyjna, składowisko odpadów) pozwala na poprawę warunków życia mieszkańców i możliwość pozyskania inwestorów, stosunkowo korzystne położenie gminy w systemie komunikacji drogowej - na skrzyżowaniu dwóch dróg wojewódzkich: nr 544 gr. woj. - Mława - Przasnysz - Krasnosielc - Ostrołęka i nr 616 Rębielin - Ciechanów, stanowiących ważne połączenie z systemem dróg krajowych (drogi nr 7, nr 50, nr 57 i nr 60) i magistrali kolejowej E – 65 Warszawa – Gdańsk, wykształcona w stopniu zapewniającym dobre powiązania wewnętrzne sieć dróg publicznych pomimo jeszcze niskiej ich jakości. II. PODSTAWOWE PROBLEMY ROZWOJU GMINY Szczegółowe rozpoznanie stanu zagospodarowania przestrzennego i możliwości rozwoju przeprowadzone w I etapie prac nad „Studium” pozwalają na zidentyfikowanie głównych problemów mających wpływ na sposób zagospodarowania obszaru gminy. Można je sprowadzić do następujących grup problemów: - przyrodniczych i ekologicznych, - środowiska kulturowego, - społeczno-ekonomicznych, - infrastruktury technicznej i komunikacji. 4 Problemy przyrodnicze i ekologiczne . różne reżimy ochronne obowiązujące na obszarze gminy (obszary chronionego krajobrazu, strefy ochrony pośredniej wokół ujęć wody, pomniki przyrody), które ograniczają gospodarcze (w tym związane z powierzchniową eksploatacją kopalin) użytkowanie terenów, . zachowanie wartości przyrodniczych i krajobrazowych wymaga dostosowania form zagospodarowania w tym turystyki i wypoczynku do istniejących walorów, . deficyt ilościowy (zlewnia zagrożona deficytem) i jakościowy wód powierzchniowych (zanieczyszczenie) uniemożliwiające bezpośrednie rekreacyjne ich wykorzystanie (wymagana II klasa). Problemy środowiska kulturowego . trudności w zachowaniu i ochronie obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz postulowanych do ochrony, . niska atrakcyjność miejsc i obiektów wartościowych kulturowo – brak zainteresowania turystów czy potencjalnych nabywców, . brak określenia (i realizacji) standardów w zakresie zabudowy uwzględniających tradycyjny kształt, materiały budowlane i detal architektoniczny – szczególnie dotyczy to miejscowości o historycznych układach przestrzennych i rejonów o dobrze zachowanym krajobrazie, . trudności w zachowaniu i ochronie zabytków sztuki ludowej (w tym chaty wiejskie, krzyże i kapliczki przydrożne) oraz w gromadzeniu i ochronie zabytków ruchomych. 5 Problemy społeczno-gospodarcze . negatywne zjawiska demograficzne: - depopulacja ludności charakteryzująca się spadkiem zaludnienia gminy: (liczba mieszkańców gminy wg kolejnych NSP wynosiła w: 1970 r. – 4 563, 1978 r. – 4 479, 1988 r. – 4 306, a w 2000 r. – 4 234), - utrzymująca się feminizacja ludności ( na 100 mężczyzn przypadało w 1970 roku 103 kobiety, w 1988 roku – 102, w 2000 roku –103), - niski przyrost naturalny (liczba urodzeń zbliżona do liczby zgonów oznacza współczynnik dynamiki demograficznej zbliżony do 1, co wskazuje na zagrożenie reprodukcji biologicznej ludności), . postępujący proces starzenia się ludności gminy - miernik starości określający liczbę osób w wieku 60 lat i więcej przypadającą na 1000 ludności wynosił w: 1970 r. - 162, 1978 r. - 165, 1988 r. - 179, 2000 r. – 190, . wysokie obciążenie ekonomiczne ludności w wieku produkcyjnym ludnością nieprodukcyjną (w 2000 r. na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 78 osób w wieku nieprodukcyjnym, powiat ciechanowski - 67), . wysokie bezrobocie (wskaźnik bezrobocia liczony w stosunku do ludności w wieku produkcyjnym w 2000 roku wynosił około 13,8 % ) o charakterze długotrwałym (około 80 %