ta. p chí talawas Sè 2 mùa Xu¥n 2010 Chuy¶n đề Nh¼n l¤i cuëc chi¸n 1954-1975 Lời giới thi»u Chi¸n tranh Vi»t Nam, mët trong nhúng bi¸n cè lịch sû đau thương và phùc t¤p nh§t cõa d¥n tëc, đã qua trán 35 n«m. Nh¼n v· giai đoạn lịch sû đã và đang ti¸p tục đóng Mời độc gi£ đón đọc d§u §n l¶n ch¥n dung và sự ph¡t triºn cõa Vi»t Nam đó, chúng ta có th¶m nhúng nhªn thùc nào? Sè t¤p ch½ Sè 3 mùa Thu 2010 talawas này chọn lọc mët sè bài vi¸t và b£n dịch tø Chuy¶n đề r§t nhi·u bài tham gia chuy¶n đề "Nh¼n l¤i cuëc chi¸n Trước th·m Đại hëi 1954-1975" tr¶n talawas blog, mong giới thi»u nhúng c¡ch ti¸p cªn tø nhi·u ph½a đối với đề tài trước sau cán XI Đảng Cëng s£n g¥y nhi·u tranh luªn này. Vi»t Nam Chúng tôi ch¥n thành c£m ơn t§t c£ c¡c t¡c gi£ và dịch gi£ đã tham gia chuy¶n đề và mong nhªn được nhi·u ph£n hồi tø độc gi£. Nhúng người thực hi»n: Hoài Phi, Ngô H£i Ph¤m Thị Hoài talawas http://www.talawas.org [email protected] talawas, 2010 Sè mùa Xu¥n 2010j Chuy¶n đề: Nh¼n l¤i cuëc chi¸n 1954-1975 t¤p ch½ talawas MỤC LỤC Merle L. Pribbenow II – Nguy¹n Vi»t dịch Tướng Vã Nguy¶n Gi¡p và ti¸n tr¼nh b½ ©n cõa k¸ ho¤ch t§n công T¸t Mªu Th¥n (1968) 4 Allen S. Whiting – Nguy¹n Vi»t dịch 1964-1965: Hé trñ Vi»t Nam chèng Mỹ 19 Đinh Tø Thùc Nguy¹n M¤nh Tường bị c¡o 22 Franc¸ois Guillemot – Phương Hoà dịch Trực di»n với c¡i ch¸t và néi đau: v§n đề thanh ni¶n xung phong trong chi¸n tranh Vi»t Nam (1950-1975) 31 Peter R. Kann – Tr¦n Quèc Vi»t dịch Chi¸n tranh, tưởng ni»m, hồi sinh 51 Ph¤m Thị Hoài Bùc tường ngôn ngú 54 Ph¤m Đình Trọng “Chiến tranh – Ch½n khúc tưởng niệm”: Sự thùc t¿nh muën màng 56 Danielle Trussoni – Tr¦n Ngọc Cư dịch Tiºu thuy¸t chi¸n tranh Vi»t Nam “Những người ghi·n xù lạ” cõa Tatjana Soli 58 Tr¦n Ki¶m Đoàn Th¡ng Tư, l½nh không c¦n hớt tóc 60 Nguy¹n Ch½nh Thư ngỏ gûi nhà v«n Chu Lai 62 Trịnh Cung Nghĩ v· c¡i ch¸t cõa nhúng chi¸c l¡ vàng ở Công vi¶n Tao Đàn & nhúng người đi ra tø thành phè đỏ 1 64 T¤ Ch½ Фi Trường Đề nghị công nhªn Nghĩa trang Qu¥n đội Vi»t Nam Cëng hoà là Chùng t½ch Lịch sû Quèc gia 65 Peter Hansen – Hi¸u T¥n dịch B­c di cư: D¥n Công gi¡o tị n¤n tø mi·n B­c Vi»t Nam và vai trá cõa họ t¤i Cëng háa Mi·n Nam, 1954-1959 66 T¤ Dzu Vai trá Vi»t Nam Cëng hoà ở đâu trong cuëc chi¸n vøa qua? 83 Đỗ Kh. Người l½nh tû Nam 87 -2- c 2010 t¤p ch½ talawas Sè mùa Xu¥n 2010j Chuy¶n đề: Nh¼n l¤i cuëc chi¸n 1954-1975 t¤p ch½ talawas Phan Xu¥n Sinh Lục l¤i mët chút hồi ùc 88 Trương Th¡i Du Néi ni·m háa b¼nh 92 Nguy¹n Húu Li¶m Nơi b¸n đò cuèi th¡ng Tư 93 Ann Phong Kỷ ni»m đã mèc 95 Đinh Công B¼nh Tiºu sû mët cuëc chi¸n tranh 95 Vũ Đông Hà Ngày khèn n¤n 98 Tr¦n Quèc Vi»t Bài v«n vào Đại học Berkeley n«m 1996 101 H¤nh Đào L¤i 30 th¡ng Tư 103 Tr¦n Hà Ti»p Như nhúng bông tuy¸t 106 Phúc và Thành Háa gi£i, duy¶n và nñ 107 Mục lục t¡c gi£ C¡c t¡c gi£ trong sè này 110 -3- c 2010 t¤p ch½ talawas Sè mùa Xu¥n 2010j Chuy¶n đề: Nh¼n l¤i cuëc chi¸n 1954-1975 t¤p ch½ talawas MERLE L. PRIBBENOW II Tướng Vã Nguy¶n Gi¡p và ti¸n tr¼nh b½ ©n cõa k¸ ho¤ch t§n công T¸t Mªu Th¥n (1968) Nguy¹n Vi»t dịch Tóm t­t: Cuëc T§n công T¸t Mªu Th¥n là ph¡t r§t ½t b¬ng cù. Mët sè x¡c định đạo di¹n cõa cuëc t§n minh cõa têng b½ thư Đảng Cëng s£n và tướng V«n công T¸t Mªu Th¥n là tướng Vã Nguy¶n Gi¡p, têng Ti¸n Dũng. Ch½nh quy·n Hà Nëi muèn khai th¡c tư l»nh Qu¥n đội Nh¥n d¥n Vi»t Nam, người tøng cuëc b¦u cû têng thèng Mỹ n«m 1968 để mở ra c¡c được c£ th¸ giới vinh danh ở tư c¡ch mët chi¸n lược đàm ph¡n với Mỹ. Khi tướng Vã Nguy¶n Gi¡p th§t gia qu¥n sự hơn mët thªp ni¶n trước đó với chi¸n b¤i trong vi»c đề ra mët k¸ ho¤ch kh£ dĩ nh¬m giành th­ng trước người Ph¡p t¤i Điện Bi¶n Phõ n«m 1954. được mët chi¸n th­ng qu¥n sự để mang v· cho người Nhúng người kh¡c l¤i cho r¬ng ý tưởng v· cuëc t§n cëng s£n lñi th¸ trong c¡c đàm ph¡n đã được l¶n k¸ công T¸t b­t nguồn tø vị tướng đã qu¡ cè Nguy¹n ho¤ch, L¶ Du©n và V«n Ti¸n Dũng đã thúc đẩy mët Ch½ Thanh, người cho tới khi ch¸t vào th¡ng B£y k¸ ho¤ch đầy nguy cơ v· “tổng t§n công” tr¶n ph¤m n«m 1967 v¨n l¢nh đạo né lực cõa cëng s£n chèng l¤i vi toàn quèc thông qua mët Bë Ch½nh trị đang lưỡng c¡c lực lượng Mỹ t¤i Vi»t Nam Cëng háa. Mët vài lự, b§t ch§p sự ph£n đối cõa tướng Vã Nguy¶n Gi¡p người kh¯ng định cuëc t§n công là mët né lực tuy»t và Hồ Ch½ Minh. vọng cõa nhúng người cëng s£n nh¬m lªt ngược mët t¼nh th¸ khi họ đang ph£i đối mặt với th§t b¤i không Cuëc t§n công T¸t Mªu Th¥n, mà người Vi»t Nam thº tr¡nh khỏi, cán nhúng người kh¡c tuy¶n bè cuëc gọi là “Têng Công K½ch-Têng Khởi Nghĩa” có l³ là sự t§n công là k¸t qu£ cõa mët nhªn định qu¡ mùc l¤c ki»n có sùc n£y nở lớn trong lịch sû cuëc chi¸n tranh quan cõa giới l¢nh đạo cëng s£n v· t¼nh h¼nh Vi»t dài dặc cõa Mỹ t¤i Vi»t Nam. Như người Vi»t Nam Nam Cëng háa. Mët sè học gi£ đã k¸t nèi quy¸t định v¨n th½ch tuy¶n bè, cuëc t§n công T¸t “đã làm bi¸n tung ra cuëc t§n công T¸t với cuëc đấu tranh chia đổi cục diện”, thay đổi toàn bë t½nh ch§t cõa cuëc r³ b¶n trong khèi chóp bu ch½nh trị v· c¡c kh¡c bi»t chi¸n, và ph¦n lớn s¡ch vở lịch sû v· chi¸n tranh có ý h» li¶n quan đến sự đối đầu cõa phe cëng s£n giúa thº chia mët c¡ch rã ràng thành hai giai đoạn “trước Trung Quèc và Li¶n Xô (vào qu¢ng thời gian §y Li¶n Tết” và “sau Tết”. Xô đang ²p Vi»t Nam điều đình mët thỏa thuªn với Mỹ trong khi Trung Quèc b­t Vi»t Nam ph£i ti¸p C¥u chuy»n T¸t Mªu Th¥n cõa ph½a Mỹ được kº tục chi¸n đấu và tø chèi đối tho¤i với Mỹ)1. l¤i vô cùng t¿ m¿, tø c§p độ chi¸n lược tới c§p độ chi¸n thuªt, nhưng thªt đáng kinh ng¤c v¼ người ta Ch¿ tới khi, hoặc trø phi, người Vi»t Nam công khai bi¸t được r§t ½t v· nguồn gèc k¸ ho¤ch cuëc t§n công hóa c¡c hồ sơ nëi bë cõa Bë Ch½nh trị và Bë Tư l»nh T¸t b¶n ph½a Vi»t Nam. C¡c sû gia tøng bàn nhi·u t¤i Hà Nëi, b¬ng không s³ không thº có lời đáp cuèi v· vi»c thành vi¶n hay c¡c thành vi¶n nào cõa giới cùng, tèi hªu cho nhúng c¥u hỏi tr¶n.