W NUMERZE Vol. XIII, Nr 58 (2/2003) Dariusz Adamczyk ISSN-1231-014X 2 Pech niszczyciela Nottingham Redaktor naczelny Jaros∏aw Malinowski Kolegium redakcyjne Piotr Kubiszewski, Marcin Schiele Rafa∏ Ciechanowski, Micha∏ Jarczyk Z ˝ycia flot 4 Wspó∏pracownicy w kraju Mariusz Borowiak, Grzegorz Buka∏a, Przemys∏aw Federowicz, Maciej K. Franz, Jan Front, Tomasz Grotnik, Krzysztof Hanuszek, Marek Herma, Rafa∏ Mariusz Kaczmarek, Krzysztof Kubiak, Aryeh Wetherhorn Piotr Kubiszewski, Jerzy Lewandowski, Andrzej Nitka, 8 Grzegorz Nowak, Miros∏aw Pietuszko, Radomir Pyzik, „˚ó∏wie“ Pook’a Krzysztof Rokiciƒski, Marcin Schiele, Maciej S. Sobaƒski, Marek Sup∏at, Tomasz Walczyk, W∏odzimierz Zió∏kowski Wspó∏pracownicy zagraniczni BIA¸ORU Igor G. Ustimienko Maciej S. Sobaƒski BELGIA 12 Leo van Ginderen, Jasper van Raemdonck, Rosyjskie krà˝owniki lekkie Jean-Claude Vanbostal typu Swiet∏ana cz´Êç I CHORWACJA Danijel Frka CZECHY René Greger, Ota Janeçek FINLANDIA Przemys∏aw Federowicz Per-Olof Ekman 20 FRANCJA Baza Kriegsmarine Gérard Garier, Jean Guiglini, Pierre Hervieux, w ÂwinoujÊciu 1935-1945 Thierry Hondemarck, GRECJA Aris Bilalis HISZPANIA Alejandro Anca Alamillo Grzegorz Buka∏a HOLANDIA Historia operacyjna niemieckich okr´tów 27 Robert F. van Oosten IZRAEL podwodnych w II wojnie Êwiatowej. Aryeh Wetherhorn Typ II B — cz´Êç II LITWA Aleksandr Mitrofanov MALTA Joseph Caruana Anatolij Taras, Siergiej Je∏agin NIEMCY 41 Siegfried Breyer, Richard Dybko, Hartmut Ehlers, Katastrofa okr´tu liniowego Jürgen Eichardt, Zvonimir Freivogel, Bodo Herzog, Noworossyjsk Werner Globke, Reinhard Kramer, Peter Schenk, Karl Schrott, Hans Lengerer ROSJA Siergiej Ba∏akin, Borys Lemaczko, Niko∏aj W. Mitiuckow, Konstantin B. Strelbickij Jaros∏aw Palasek SERBIA Amerykaƒskie lotniskowce typu 46 DuÊan Vasilieviç STANY ZJEDNOCZONE. A.P. Midway cz´Êç IV — s∏u˝ba Arthur D. Baker III, William J. Veigele Franklin D. Roosevelt SZWECJA Lars Ahlberg, Curt Borgenstam UKRAINA Anatolij N. Odajnik, W∏adymir P. Zab∏ockij W¸OCHY Maciej S. Sobaƒski Maurizio Brescia, Achille Rastelli 59 Radzieckie okr´ty podwodne typu Golf (Projekt 629) cz. III Adres redakcji Wydawnictwo „Okr´ty Wojenne” Krzywoustego 16, 42-605 Tarnowskie Góry Polska/Poland tel: +48 (032) 384-48-61 e-mail: [email protected] Andrzej Nitka Brytyjskie niszczyciele 66 Sk∏ad, druk i oprawa: DRUKPOL Sp. J. min typu Sandown Kochanowskiego 27, 42-600 Tarnowskie Góry tel. (032) 285-40-35 e-mail: [email protected] © by Wydawnictwo „Okr´ty Wojenne” 2003 Aleksandr Mitrofanov Wszelkie prawa zastrze˝one. All rights reserved. 71 Przedruk i kopiowanie jedynie za zgodà wydawnictwa Marynarka Wojenna Peru Redakcja zastrzega sobie prawo skracania i adjustacji tekstów. Materia∏ów nie zamówionych nie zwracamy. Nak∏ad: 1400 egz. Recenzje 79 Na ok∏adce: Amerykaƒski lotniskowiec Franklin D. Roosevelt (CVA-42), 23.05.1956. fot. zbiory Arthur D. Baker III Niszczyciel Nottingham jako ∏adunek ci´˝arowca Swan. Dariusz Adamczyk fot. Dariusz Adamczyk Pech niszczyciela Nottingham Pod koniec listopada ubieg∏ego roku Ka- PrzejÊcie przez spokojne morze odby∏o za∏og´ w pobliskiej bazie RAAF William- na∏em Panamskim przep∏ywa∏a ciekawa si´ sprawnie i niszczyciel w towarzystwie town. Oprócz codziennych obowiàzków jednostka transportowa, tzw. ci´˝arowiec holowników Pacific Chieftan, Austral Sa- zwiàzanych z przygotowaniem niszczyciela (heavylift vessel) Swan, z „zaparkowanym” lvor i Yamo dotar∏ z Lord Howe Island do do podró˝y i usuwaniem uszkodzeƒ, za∏oga na nim niszczycielem rakietowym Nottin- Newcastle w Nowej Po∏udniowej Walii okr´tu uczestniczy∏a w wielu spotkaniach gham D 91 (typ 42 Batch II, 3 560 t std., (Australia). Rozmiar uszkodzeƒ by∏ tak du- sportowych, np. grajàc w rugby z miejsco- wod. 18.02.1980). Kontrakt na przewiezie- ˝y, ˝e w obawie przed napotkaniem ewen- wymi dru˝ynami. nie niszczyciela uszkodzonego w lipcu ubie- tualnego falowania niszczyciel by∏ holowa- Po wydobyciu amunicji jednostk´ trzeba g∏ego roku u wybrze˝y Australii zdoby∏ ho- ny rufà do przodu, w celu unikni´cia nad- by∏o przeholowaç z Newcastle do zatoki lenderski armator Dockwise. W tym celu miernego napr´˝enia cz´Êci dziobowej. Ak- Sydney, gdzie przeprowadzono operacj´ u˝y∏ statku specjalistycznego Swan. W ofi- cja rozpocz´∏a si´ 6 sierpnia rano, gdy nisz- za∏adunkowà na ci´˝arowiec Swan. Decy- cjalnych dokumentach tranzytowych tzw. czyciel podniós∏ kotwic´ i przyjà∏ hol z naj- zj´ takà podj´to, gdy˝ dla operacji wprowa- Traffic List statek ten figurowa∏ jako zbior- silniejszego holownika zespo∏u Pacific dzenia niszczyciela na pok∏ad jednostki nikowiec, bez s∏owa o jego ∏adunku! Chieftan. Jako „ster” wykorzystany by∏ ho- transportowej potrzebny by∏ wi´kszy zapas W rejsie z Australii do macierzystej bazy lownik Yamo, natomiast holownik Austral wody pod st´pkà. w Portsmouth bra∏a udzia∏ szkieletowa, 14- Salvor pe∏ni∏ asyst´ zespo∏u holowniczego. Nottingham przyby∏ na holu 15 paêdzier- osobowa za∏oga. W trakcie przejÊcia przez Cumujàc w Newcastle na prze∏omie nika do zatoki Sydney, pozostawiajàc przy- kana∏, jak równie˝ w trakcie oczekiwania na sierpnia i wrzeÊnia poddano jà procesowi jazny Newcastle. W trakcje przejÊcia na po- kotwicy, na pok∏adzie niszczyciela mo˝na przygotowawczemu pod nadzorem cywil- k∏adzie jednostki znajdowa∏o si´ 30 cz∏on- by∏o zaobserwowaç uzbrojonych stra˝ni- nych i wojskowych specjalistów. ków za∏ogi i 10 cz∏onków grupy ratowniczej ków (sic!). Czy˝by te zabiegi wynika∏y W wyniku zalania komór amunicyjnych (MoD). U wejÊcia do zatoki Sydney uszko- z obawy przed atakami terrorystycznymi? postanowiono usunàç z jednostki amunicje dzony niszczyciel by∏ goràco witany przez W wyniku wejÊcia na raf´ koralowà w celu bezpiecznego przejÊcia morzem. Po australijskà ludnoÊç. w dniu 7 lipca 2002 roku, niszczyciel odniós∏ wydobyciu rakiet „Sea Dart” powsta∏ pro- Nowym miejscem postoju niszczyciela rozleg∏e uszkodzenia cz´Êci podwodnej, co blem ich dalszej eksploatacji. Pociski te zo- by∏o Nabrze˝e Royal Australian Navy by∏o wyraênie widoczne, a˝ do owrow´˝a na sta∏y zalane wodà morskà, co mog∏o spowo- w Chowder Bay na pó∏nocnej stronie zato- midshipie. Cz´Êç dziobowa niszczyciela by∏a dowaç ró˝nego rodzaju reakcje chemiczne ki. Ci´˝arowiec Swan przyby∏ 20 paêdzier- zniszczona a˝ do linii wodnej, przedzia∏y w ich rakietowych silnikach wspomagajà- nika i zakotwiczy∏ w Watsons Bay (po∏u- dziobowe zosta∏y zalane. Podobnie zalaniu cych. Admiralicja postanowi∏a ostatecznie dniowa strona zatoki), gdzie na os∏oni´tych uleg∏ magazyn amunicyjny rakiet „Sea zniszczyç wszystkie rakiety (15 sztuk) warte wodach przeprowadzono operacj´ podno- Dart”. Na wysokoÊci dzia∏a 114 mm by∏y sil- blisko 10 milionów na poligonie morskim. szenia okr´tu. Mi´dzy 21 a 22 paêdziernika ne wgniecenia poszycia kad∏uba i rozdarcia W ciàgu ca∏ego pobytu Nottingham Swan rozpoczà∏ operacje balastowe do uzy- Êwiadczàce o zalaniu przedzia∏ów amunicyj- w Newcastle, za∏oga spotka∏a si´ z przyja- skania odpowiedniej g∏´bokoÊci w celu za- nych. Uszkodzeniu uleg∏ sonar okr´towy znym przyj´ciem miejscowej ludnoÊci, jak dokowania niszczyciela. 22 paêdziernika oraz prawdopodobnie p∏aty Êrub. i miejscowych w∏adz wojskowych, goszczàc o godz. 06.00 rozpocz´to przeholunek Not- 2 Nr 58 (2/2003) • OKR¢TY WOJENNE Z OSTATNIEJ CHWILI tingham z Chowder Bay na pozycje ponad zalanym i odpowiednio przygotowanym pok∏adem Swana. Po odpowiednim usta- wieniu niszczyciela rozpocz´to wybalasto- wywanie wody, po czym kad∏ub ci´˝arowca powoli wynurza∏ si´ z morza unoszàc uszkodzony okr´t. Ca∏a operacja trwa∏a bli- sko 6 godzin i oko∏o 14.00 Swan zakoƒczy∏ wybalastowywanie i przystàpiono do moco- wania niszczyciela przed opuszczeniem Za- toki Watsons do bazy RAN w Garden Is- land. Po dok∏adnym sprawdzeniu mocowa- nia i ustawienia Nottingham, 27 paêdzierni- ka opuÊci∏ wody Australii udajàc si´ w dro- g´ powrotnà do Wielkiej Brytanii. Po pokonaniu Oceanu Spokojnego transportowiec dotar∏ 21 listopad do Bal- boa, gdzie rzuci∏ kotwic´ w oczekiwaniu na tranzyt. Nast´pnego dnia jednostka prze- sz∏a kana∏ i wp∏yn´∏a na wody atlantyckie. W grudniu ubieg∏ego roku jednostka bez przeszkód dotar∏a na wody w okolicach So- uthampton, skàd niszczyciel zosta∏ przeho- lowany do Portsmouth. Admiralicja brytyj- Inne uj´cie Nottingham na ci´˝arowcu. Fotografia dobrze ukazuje rozmiar uszkodzeƒ podwodnej cz´Êci kad∏uba a˝ po wyrzutnie rakiet „Sea Dart”. fot. Dariusz Adamczyk ska og∏osi∏a 4 grudnia postanowienie o re- moncie okr´tu w bazie Portsmouth, który Najbardziej efektywnym kosztowo rozwià- Support Limited. Komentujàc tà decyzj´ ma trwaç 18 miesi´cy i kosztowaç b´dzie zaniem by∏o podj´cie decyzji o ca∏kowitym Lord Bach powiedzia∏: „Remont HMS ok. 26 mln (?). Decyzja ta wynika∏a z pe∏- wyremontowaniu okr´tu. Dla wyboru wy- „Nottingham” oraz odtworzenie jego po- nej oceny inwestycyjnej i ma byç rozpocz´- konawcy Marynarka zaprosi∏a tylko te tencja∏u bojowego jest dobrà wiadomoÊcià ty tak szybko jak to jest mo˝liwe. Nottin- stocznie brytyjskie, które majà udokumen- dla Royal Navy. Jest tak˝e dobrà wiado- gham przeszed∏ w 1999 roku program in- towane doÊwiadczenie w obs∏udze i budo- moÊcià dla Bazy Marynarki Jego Królew- tensywnej modernizacji, która przed∏u˝a∏a wie okr´tów typu 42. W efekcie tego post´- skiej MoÊci w Portsmuth i jej potencja∏u jego ˝ywotnoÊç operacyjnà do 2012 roku. powania kontrakt zosta∏ zawarty z Fleet wytwórczego”. Nottingham w Portsmouth w oczekiwaniu na remont. fot. Royal Navy OKR¢TY WOJENNE • Nr 58 (2/2003) 3 Z ˚YCIA FLOT Kontrakt na budow´ nowego z dwoma jednostkami typu Gali- uniwersalnego okr´tu desanto- cia i dwoma typu Newport — pi´- wego (LHD) marynarka ma na- cioma ró˝nymi okr´tami desan- dziej´ podpisaç ze stocznià naj- towymi. póêniej w paêdzierniku br. Jed- nostka przeznaczona b´dzie INDIE przede wszystkim do wspierania Próby rakiet „BrahMos” operacji desantowych, ale tak˝e Ró˝ne êród∏a donoszà o trzech do udzia∏u w operacjach pokojo- udanych próbach pocisku ma- wych oraz do walki z kl´skami ˝y- newrujàcego „BrahMos” (akro- wio∏owymi. nim od poczàtków s∏ów „Brah- Okr´t ma mieç wypornoÊç ponad maputra” i „Moscow”), opraco- 26 000 ton (wg innych êróde∏ — wywanego wspólnie z Rosjà 25 200 lub 25 500 ton), d∏ugoÊç (patrz np.