AANNALESNNALES MMISSIOLOGICIISSIOLOGICI PPOSNANIENSESOSNANIENSES Pierwszy tom niniejszego wydawnictwa ukazał się w roku 1928 pod tytułem: „Roczniki Związku Akademickich Kół Misyjnych. Czasopismo Roczne Po- święcone Zagadnieniom Misjologii” (t. 1-4). Od tomu piątego tytuł został zmieniony na „Annales Missiologicae. Roczniki Misjologiczne” i pod tym tytułem ukazało się kolejnych sześć tomów (t. 5-10, ostatni w roku 1938). W roku 2000 Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu we współpracy z Fundacją Pomocy Humanitarnej „Redemptoris Missio” w Poznaniu postanowił kontynuować wydawanie czasopisma, któ- re zdobyło już określone miejsce w polskiej misjologii. Najpierw dwukrot- nie ukazało się pod tytułem przyjętym w roku 1932, z wyraźnym dodaniem określenia wskazującego na środowisko, z którym się utożsamia: „Annales Missiologicae Posnanienses” (t. 11-12). Jednak z uwagi na pewne wątpliwości dotyczące poprawności gramatycznej łacińskiego tytułu – po dłuższych waha- niach – po raz trzeci zmieniono tytuł: od tomu 13 (2003) przyjęto nazwę: „An- nales Missiologici Posnanienses”. W latach 2001-2014 pismo ukazywało się w rytmie dwurocznym. Od numeru 19 (2014) redakcja przyjęła roczny rytm wydawniczy. AANNALESNNALES MMISSIOLOGICIISSIOLOGICI PPOSNANIENSESOSNANIENSES Tom 21 2016 UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU • WYDZIAŁ TEOLOGICZNY ADAM MICKIEWICZ UNIVERSITY IN POZNAŃ • FACULTY OF THEOLOGY POZNAŃ, POLAND Rada Wydawnicza ks. prof. UAM dr hab. Adam Kalbarczyk, Mieczysława Makarowicz, ks. prof. UAM dr hab. Mieczysław Polak, ks. dr hab. Andrzej Pryba, ks. prof. UAM dr hab. Paweł Wygralak – przewodniczący Redaktor naczelny o. dr hab. Paweł Zając OMI e-mail: [email protected] Międzynarodowa Rada Naukowa o. prof. Marek Inglot SJ (Pontifi cia Università Gregoriana, Roma) o. prof. Artur K. Wardęga SJ (Macau Ricci Institute, Macau) prof. Frederic Laugrand (Universite Laval, Quebec) o. prof. dr hab. Jarosław Różański OMI (UKSW, Warszawa) prof. UW dr hab. Maciej Ząbek (UW, Warszawa) prof. Sandra Mazzolini (Pontifi cia Università Urbaniana, Roma) o. prof. Pierre Hurtubise OMI (Saint Paul’s Univerisity, Ottawa) prof. Carmelo Dotolo (Pontifi cia Università Urbaniana, Roma) Adres do korespondencji Redakcja „Annales Missiologici Posnanienses” (Paweł Zając) Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu ul. Wieżowa 2/4, 61-111 Poznań e-mail: [email protected]; web site: www.annalesmp.amu.edu.pl; [email protected] Recenzenci artykułów rocznika 2016 prof. Ambrogio Bongiovanni, prof. Gioacchino Campese, prof. Roberto Catalano, prof. Franz Gassner, prof. UKSW dr hab. Józef Grzywaczewski, prof. UKSW dr hab. Krzysztof Kietliński, prof. UKSW dr hab. Wojciech Kluj, dr Federico Marti, prof. Sandra Mazzolini, prof. UKSW dr hab. Leon Nieścior, prof. Francis Oborji, prof. Jacek Pawlik, prof. Achiel Peelman, prof. Aleksander Posern-Zieliński, prof. Fernando Puig, prof. UAP dr hab. Renata Rogozińska, dr Marek Rostkowski, prof. Gaetano Sabetta, dr Szymon Stułkowski, dr hab. Tomasz Szyszka, prof. UKSW dr hab. Marek Tatar, prof. dr hab. Jan Walkusz. Redaktorzy językowi język angielski: Ron Quillo (San Antonio, USA), Tom Coughlin (USA) język francuski: Pierre Hurtubise OMI (Ottawa, Canada) język polski: Mieczysława Makarowicz, Kinga Puchała Pierwotną wersją czasopisma „Annales Missiologici Posnanienses” jest wersja papierowa Publikacja fi nansowana z dotacji podmiotowej na utrzymanie potencjału badawczego Wydziału Teologicznego UAM ISSN 1731-6170 Projekt grafi czny okładki: Paweł Pąk Zdjęcia w bieżącym tomie publikujemy dzięki życzliwości Archives Deschâtelets-NDC des Missionnaires Oblats de Marie Immaculée, Richelieu (Québec), Canada. Przedstawiają misję Vieuix-Comptoir nad rzeką o tej samej nazwie, niedaleko jej ujścia do Zatoki Jamesa (James Bay). Mieszkali tam Indianie Cree. Zdjęcia zostały wykonane ok. 1938 r. The images of Vieux-Comptoir mission near James Bay are published through the courtesy of Archives Deschâtelets-NDC des missionnaires Oblats de Marie Immaculée, Richelieu (Québec), Canada. The village was inhabited by Cree Indians. The pictures were taken around 1938. Wydawca Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Teologiczny, ul. Wieżowa 2/4, 61-111 Poznań tel. 61 829 25 50, 61 829 25 57, 61 829 25 60; e-mail: [email protected] Zakład Grafi czny UAM, ul. H. Wieniawskiego 1, 61-712 Poznań SPIS TREŚCI WǔǕȉǑ 7 ADžǓNJǂǏ HdžǓǎǂǏǏ, CNJǑǓNJǂǏ BǖǓǍǂDŽNJǐNJǖ Klaus Koschorke i koncepcja historii światowego chrześcijaństwa w ujęciu szkoły monachijskiej 9 KǍǂǖǔ KǐǔDŽljǐǓnjdž “Absolute Independence For Indian Christians” – The World Missionary Conference Edinburgh 1910 In The Debates Of The Protestant Christian Elite In Southern India 37 SǕǖǂǓǕ C. BǂǕdž Mission And Ministry In A Globalising World: An African Focus 53 Jǂǎdžǔ KǓǐdžLjdžǓ Pope Francis, Priesthood And Mission. Ten Inspirational Insights 69 PǂǘdžǞ WǚLjǓǂǍǂnj Kształtowanie społeczeństwa chrześcijańskiego. Wybrane aspekty działalności łacińskich ojców Kościoła V i VI w. 87 RǐǃdžǓǕ DǂǏNJdžǍǖnj Przygotowania jezuickiej misji w Etiopii w świetle listów św. Ignacego Loyoli 101 AǏDžǓǛdžNj MNJǐǕnj The Collapse Of Svd Togo Mission (1914-1921) 117 WǐNjDŽNJdžDŽlj KǐǘǂǍ Personal Parish As An Element Of The Organizational Structure Of The Pastoral Care Of Polish Immigrants By The Missionary Oblates Of Mary Immaculate In The Archdiocese Of Toronto 151 KNJǏLjǂ LdžǏDžǛNJǐǏ Prawo dzieci do edukacji a jakość nauczania w Afryce Subsaharyjskiej na przykładzie Madagaskaru 169 6 SPIS TREŚCI MǂǓDŽNJǏ WǓǛǐǔ Przeobrażenia w posłudze polskich braci oblatów na misjach w świetle artykułów publikowanych w dwumiesięczniku „Misyjne Drogi” 183 KǂǕǂǓǛǚǏǂ AǏǏǂ MNJDŽlj Wolontariat misyjny na przykładzie doświadczeń misyjnych Akademickiego Koła Misjologicznego im. dr Wandy Błeńskiej w Poznaniu – turystyka religijna czy świadectwo wiary? 195 MNJǔǔNJǐǏǂǓNJǂ BNJǃǍNJǐLjǓǂǑljNJDŽǂ SdžǍdžDŽǕǂ 209 Liam Matthew Brockey, The Visitor. André Palmeiro and the Jesuits in Asia. Cambridge (Ma)/London, The Belknap Press of Harvard University Press, 2014 211 Ewa Kubiak, Reinterpretacje. Percepcja i recepcja dzieł architektury na przykładzie świątyń jezuickich Ameryki Południowej okresu kolonialnego. Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2015 221 Klaus Schatz, „…Dass diese Mission eine der blühendsten des Ostens werde…” P. Alexander de Rhodes (1593-1660) und die frühe Jesuitenmission in Vietnam, Aschendorff Verlag, Münster 2015, pp. 260 225 KǓǐǏNJnjǂ 229 Ewelina Walkowiak, Artur Chmielewski, „Muzungu, muzungu daktari” 231 Joanna Janiec-Palczewska, Kamerun 235 Dawid Maison, Michał Rudnicki, Polska pomoc w Madang 237 Marcin Danielewski, Sprawozdanie z konferencji naukowej pt. „Chrzest Mieszka I i chrystianizacja państwa Piastów”, Poznań, 21-23 września 2016 240 Anna Tomiak, Anna Stachowiak, Akademickie Koło Misjologiczne im. dr Wandy Błeńskiej w Poznaniu w latach 2015/2016 243 Joanna Janiec-Palczewska, Kalendarium działalności Fundacji Pomocy Humanitarnej Redemptoris Missio w okresie od sierpnia 2015 roku do lipca 2016 roku 245 WSTĘP W praktyce wydawniczej czasopisma naukowego niezwykle cenne są nu- mery tematyczne bądź specjalne, poświęcone zagadnieniom ujętym w spójną całość. W przypadku „Annales Missiologici Posnanienses” praktyką utrwalo- ną od pokoleń było jednak otwarcie na różnorodność tematów, przestrzeni ba- dawczych i metodologii, składających się na ogólnie rozumianą problematykę misyjną bądź jej pokrewną. Tradycja ta jest kontynuowana, choć moim prag- nieniem od 2014 r. było wyróżnienie i uprzywilejowanie konkretnych treści danego rocznika oraz skierowanie właśnie w ich stronę uwagi Czytelników. Jeśli nie było możliwości poświęcenia tym treściom całego szeregu artykułów, pożądany efekt miał być osiągnięty za pomocą specyfi cznej formy, w jakiej miały być przekazane. W ten sposób rocznik 19 (2014) otwierał nie artykuł naukowy, lecz wywiad – z wybitnym badaczem dziejów średniowiecza, prof. Jerzym Strzelczykiem. W całym kraju organizowane były wówczas sympozja poświęcone zbliżającej się rocznicy chrztu Polski, publikowane monografi e i prace zbiorowe dotyczące tematyki misji średniowiecznych, trudno było pomyśleć o dołączeniu do tego szeregu publikacji kolejnej. Jednak wywiad z Panem Profesorem mógł zain- spirować do przemyślenia zagadnienia historii misji w średniowieczu i skłonić do spojrzenia w kierunku nowych horyzontów badawczych. Zdecydowano też opublikować sprawozdanie z konferencji poświęconej chrystianizacji Europy wczesnośredniowiecznej, zorganizowanej przez Instytut Historii UAM w Po- znaniu. Obok tego, w szeregu wartościowych artykułów tradycyjnie poruszo- ny został cały wachlarz zagadnień misyjnych i z misjami związanych. Rocznik 20 (2015) był wyjątkowy – dedykowany śp. Wandzie Błeńskiej, wybitnej polskiej misjonarce świeckiej i lekarce. Z tej okazji numer „Annales Missiologici Posnanienses” stał się rodzajem „wydania specjalnego” – niemal połowa tekstów poświęcona została Pani Doktor, z jej archiwalnym tekstem na czele, tom ubogacony został ponadto wyborem zdjęć z archiwum rodzinnego. Artykułom skoncentrowanym na osobie i osiągnięciach śp. Wandy Błeńskiej i tym razem towarzyszyły prace o dużej dozie różnorodności. 8 WSTĘP Różnorodność ponownie dominuje w numerze 21 (2016). Jestem rad, że i tym razem nie zabrakło artykułu patrystycznego, tekstów z zakresu historii misji nowożytnych i współczesnych, oraz że poruszone zostały zagadnienia typowo misjologiczne – od teologii w kontekście afrykańskim przez praso- znawstwo misyjne i kwestię wolontariatu misyjnego. Niektóre z nich mogą prowokować do dalszych badań, otwierać na polemikę