AVANT rocznik VI, tom 1/2015 www.avant.edu.pl 1 Feminizm jako interwencje / Feminism as Interventions 2 AVANT rocznik VI, tom 1/2015 www.avant.edu.pl TRENDS IN INTERDISCIPLINARY STUDIES AVANT 1/2015 Feminizm jako interwencje Feminism as Interventions REDAKTORZY TOMU / EDITORS Aleksandra Derra (redaktorka prowadząca / managing editor), Agata Koprowicz, Witold Wachowski DUBLIN–TORUŃ–WARSZAWA 3 Feminizm jako interwencje / Feminism as Interventions ISSN: 2082-6710 AVANT. Pismo Awangardy Filozoficzno-Naukowej AVANT. The Journal of the Philosophical-Interdisciplinary Vanguard Rocznik VI, tom 1/2015 (styczeń-czerwiec 2015) Dublin-Toruń-Warszawa 2015 Teksty udostępniono na licencji / The texts are licensed under: CC BY-NC-ND 3.0, z wyjątkiem polskich przekładów w części II i IV: specjalna zgoda właścicieli praw do tekstów na publikację w wolnym dostępie / except for Polish translations in sections II and IV: kind permission of the Holders of the copyright (publication in open access). Opracowanie graficzne / Graphics design: Karolina Pluta. Okładka/Cover: Prace autorstwa / Pictures by: Bogna Burska Kryształy. Wydawca / Publisher: Ośrodek Badań Filozoficznych / Centre for Philosophical Research www.obf.edu.pl Siedziba / Premises: ul. Stawki 3/20, 00-193, Warsaw, Poland http://avant.edu.pl [email protected] Współpraca naukowa: pracownicy i doktoranci Uniwersytetu Mikołaja Kopernika i Uniwersytetu Warszawskiego / Academic cooperation: university workers and PhD students of Nicolaus Copernicus University and University of Warsaw (Poland). Czasopismo zarejestrowano w Sądzie Okręgowym w Warszawie pod numerem: PR 17724. / The Journal has been registered in District Court in Warsaw, under number: PR 17724. 4 AVANT rocznik VI, tom 1/2015 www.avant.edu.pl RADA NAUKOWA / ADVISORY BOARD Przewodniczący/Chairman: Włodzisław Duch (Uniwersytet Mikołaja Koper- nika; Nanyang Technological University); Krzysztof (Duch (Uniwersytet Miko- łaja Kopernika); Ewa Bińczyk (Uniwersytet Mikołaja Kopernika); Maciej Bła- szak (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza); Tadeusz Ciecierski (Uniwersytet Warszawski); Fred Cummins (University College Dublin); Tom Froese (University of Tokyo); Marek Kasperski (ThinkLab); Joel Krueger (University of Copenhagen); Dariusz Łukasiewicz (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego); Jacek Malinowski (Polska Akademia Nauk; Uniwersytet Mikołaja Koperni- ka); Sofia Miguens (University of Porto); Marcin Miłkowski (Polska Akade- mia Nauk); Jean-Luc Petit (Université de Strasbourg; Collège de France); Ro- bert Poczobut (Uniwersytet w Białymstoku); Piotr Przybysz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza); Eleanor Rosch (University of California); Bartłomiej Świątczak (University of Science and Technology of China). KOLEGIUM RECENZENCKIE / PEER REVIEW BOARD Glenn Carruthers (Macquarie University); Igor Dolgov (New Mexico State University); Tatiana Chernigovskaya (St. Petersburg State University); Kath- leen Coessens (Vrije Universiteit Brussel); Maciej Dombrowski (Uniwersytet Wrocławski); Judith Enriquez (University of North Texas); Katalin Farkas (Central European University); Rafał Gruszczyński (Uniwersytet Mikołaja Kopernika); Tomasz Jarmużek (Uniwersytet Mikołaja Kopernika); Andrzej Kapusta (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej); Piotr Konderak (Uniwer- sytet Marii Curie-Skłodowskiej); Marek McGann (University of Limer- ick); Kajetan Młynarski (Uniwersytet Jagielloński); Georg Northoff (Universi- ty of Ottawa); Andrzej W. Nowak (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej); Peter S. Petralia (Manchester Metropolitan University); Witold Płotka (Uni- wersytet Gdański); John Sutton (Macquarie University). Ponadto AVANT angażuje recenzentów okolicznościowych / Additionally, AVANT engages occasional peer reviewers. AVANT jest indeksowany w / is listed in: SCOPUS (Elsevier), The European Reference Index for the Humanities and the Social Sciences (ERIH PLUS), The Directory of Open Access Journals (DOAJ), Central and Eastern European Online Library (CEEOL), The Central European Journal Of Social Sciences And Humanities (CEJSH), Index Copernicus Journals Master List, EBSCO Publi- shing, PhilPapers, BazHum: Virtual Library of Science, Arianta, and others. 5 Feminizm jako interwencje / Feminism as Interventions REDAKCJA I WSPÓŁPRACA / EDITORIAL BOARD AND COOPERATORS Redaktorzy tematyczni / Thematic Editors: Łukasz Afeltowicz (Uniwersytet Mikołaja Kopernika; Socjologia/Sociology); Aleksandra Derra (Uniwersytet Mikołaja Kopernika; Filozofia języka i filozofia nauki / Philosophy of Language & Philosophy of Science); Witold Hensel (Uniwersytet w Białymstoku; Teoria wiedzy / Theory of Knowledge); Tomasz Komendziński (Uniwersytet Mikołaja Kopernika; Studia interdyscyplinarne, enaktywizm i neurofenomenologia / In- terdisciplinary Studies, Enactivism & Neurophenomenology); Victor Loughlin (University of Antwerp; Filozofia umysłu i kognitywistyka / Philosophy of Mind & Cognitive Science); Georg Theiner (Villanova University; Filozofia umysłu i kognitywistyka / Philosophy of Mind & Cognitive Science) Redaktor statystyczny / Statistical Editor: Tomasz Górny Redaktor działu recenzji / Editor of the Review Section: Przemysław Nowa- kowski Redaktor ds. mediów / Editor for the Media: Błażej Brzostek Redaktorzy językowi / Language Editors: Ewa Bodal (Uniwersytet Mikołaja Kopernika); Paulina Matysiak (Uniwersytet Mikołaja Kopernika); Victoria Stone (University of Bristol); Nelly Strehlau (Uniwersytet Mikołaja Koperni- ka); Monika Włudzik (Uniwersytet Mikołaja Kopernika). Redaktor techniczny / Technical Editor: Antoni Wójcik Redaktor artystyczny / Art Editor: Karolina Pluta Współpraca/Cooperation: Agata Koprowicz Sekretarz redakcji / Editorial Secretary: Jan Iwańczyk Redaktor naczelny / Executive Editor: Witold Wachowski TŁUMACZE / TRANSLATORS Ewa Bodal; Aleksandra Derra; Natalia Kurdubska; Nelly Strehlau 6 AVANT rocznik VI, tom 1/2015 www.avant.edu.pl Spis treści / Table of contents Przedmowa 9 Preface 10 Aleksandra Derra: Feminizm. Tworzenie poprzez zmianę 11 [Maess: So fragile. Ilustracja 16 Nota biograficzna 218] BADANIA / STUDIES Problem płci w nauce / Gender Problem in Science Londa Schiebinger: Czy feminizm zmienił naukę? (tłum. Aleksandra Derra, Natalia Kurdubska) 21 [nota biograficzna 20] Londa Schiebinger, Ineke Klinge, Inés Sánchez de Madariaga, Martina Schraudner, Marcia Stefanick: Innowacje genderowe. Studium przypadku: Na- uka. Genetyka różnicowania płciowego (tłum. Aleksandra Derra) 27 Aleksandra Derra: The Human Dream of Power. The Portrait of Science as a Conceptual Heritage of the Modern Era 40 [Dora Chilińska: Har-Magedon. Ilustracja 62 Nota biograficzna 220] Subjectivity in-Between. On Femininity and Masculinity Monika Rogowska-Stangret: Of Other Spaces, of Other Times – Towards Femi- nist Politics of New Materialism 65 Marzena Adamiak: The Grey Zone of Subjectivity. Phenomenology of Feminine Body in Emmanuel Lévinas's Thought 81 Katarzyna Więckowska: An interregnum: masculinity and British fiction at the turn of the century 107 [Urszula Kozak, praca wideo. Ilustracja 114 Nota biograficzna 222] Płeć tego, co społeczne. Niewidzialność, wykluczenie, izolacja Dorothy Hobson: Gospodynie domowe. Izolacja jako opresja (tłum. Ewa Bodal, Nelly Strehlau) 117 [nota biograficzna 116] Anna Kola: Odkryć ukryte… Praca socjalna w Polsce z perspektywy wo- men’s/gender/feminist studies 136 [Maess: Blood count fall. Ilustracja 153] 7 Feminizm jako interwencje / Feminism as Interventions OMÓWIENIA / REVIEWS Recenzje Michał Bomastyk: Kobiecość zamknięta w ciele. Recenzja książki Natashy Wal- ter „Żywe lalki. Powrót seksizmu” 157 Ewa Bińczyk: Siedem mocnych stron i dwie (pomniejsze) słabości książki „Ko- biety (w) nauce” 167 Artystki tego numeru Katarzyna Lewandowska: Projekt kuratorsko-artystyczny FEMININE / kobieca kunstkamera 179 „Wydaje się, że widzę świat jaskrawiej niż inni…”. Z Bogną Burską rozmawia Beata Jurkiewicz 203 Autorki prac wewnątrz tomu 217 Autorki i Autor tego numeru 223 8 AVANT rocznik VI, tom 1/2015 www.avant.edu.pl AVANT, wol. VI, nr 1/2015 ISSN: 2082-6710 avant.edu.pl Przedmowa Drodzy Czytelnicy, mamy przyjemność przedstawić Wam pierwszy tegoroczny tom Avantu. W tym dwujęzycznym zbiorze zaprezentowano interdyscyplinarne badania prowadzone z perspektywy feministycznej, które łączy kluczowa tutaj katego- ria „feminizmu jako interwencji”. Główny dział numeru został podzielony na trzy części: Problem płci w nauce / Gender Problem in Science, Subjectivity in-Between. On Femininity and Masculi- nit’ oraz Płeć tego, co społeczne. Niewidzialność, wykluczenie, izolacja. Tom obejmuje artykuły autorstwa Moniki Rogowskiej-Stangret, Marzeny Adamiak, Katarzyny Więckowskiej, Anny Koli i Aleksandry Derra (oryginalne prace), jak również Dorothy Hobson oraz Londy Schiebinger ze współautorkami (polskie przekłady). Ponadto prezentujemy recenzje książkowe autorstwa Ewy Biń- czyk i Michała Bomastyka. Zbiór tekstów wieńczy specjalne omówienie kura- torsko-artystyczne Katarzyny Lewandowskiej oraz wywiad z Bogną Burską przeprowadzony przez Beatę Jurkiewicz. Ważną część niniejszego tomu stanowią również prace artystek: Bogny Bur- skiej, Maess, Dory Chilińskiej i Urszuli Kozak. Autorki numeru reprezentują przede wszystkim akademickie środowisko toruńskie (dla którego ten obszar badawczy jest jednym z charakterystycznych). Redakcja Dublin–Toruń–Warszawa, lato 2015 9 Feminizm jako interwencje / Feminism as Interventions AVANT, Vol. VI, No. 1/2015 ISSN: 2082-6710 avant.edu.pl Preface Dear Readers, it is with pleasure that we present to you the first issue of Avant this year. This bilingual