Przegląd najsłynniejszych orkiestr świata Przegląd najsłynniejszych orkiestr świata Przegląd najsłynniejszych orkiestr świata Źródło: online-skills, licencja: CC0. Ważne daty 1812 – powstanie Towarzystwa Miłośników Muzyki w Wiedniu 1842 – powstanie Orkiestry Filharmoników Wiedeńskich 1842 – powstanie The New York Philharmonic Orchestra 1870 – otwarcie budynku Musikverein w Wiedniu 1875‐1898 – Hans Richter dyrektorem Filharmoników Wiedeńskich 1882 – powstanie Orkiestry Filharmoników Berlińskich 1882‐1887 – Ludwig von Brenner dyrektorem Filharmonii Berlińskiej 1887‐1892 – Hans Guido von Bülow dyrektorem Filharmonii Berlińskiej 1888 – powstanie budynku Concertgebouw w Amsterdamie 1900 – pierwsze tournée zagraniczne Filharmoników Wiedeńskich – koncert podczas Światowej Wystawy w Paryżu pod batutą Gustava Mahlera 1904 – założenie The London Symphony Orchestra 1917 – pierwsze nagrania zrealizowane przez The New York Philharmonic Orchestra 1921 – początek współpracy The London Symphony Orchestra z wytwórnią Columbia Gramophone Company 1939 – pierwszy koncert noworoczny w Musikverein wykonany przez Wiener Philharmoniker 1956‐1989 – Herbert von Karajan dyrektorem Filharmonii Berlińskiej 1960‐1963 – wzniesienie budynku Filharmonii Berlińskiej według projektu niemieckiego architekta Hansa Scharouna 1969 – Leonard Bernstein otrzymał dożywotni tytuł dyrygenta‐laureata Filharmonii Nowojorskiej 1982 – Barbican Centre w Londynie siedzibą The London Symphony Orchestra 1988 – nadanie przymiotnika „Royal” słynnej Orkiestrze Concertgebouw z Holandii przez królową Beatrycze 1990‐2002 – Claudio Abbado dyrektorem Filharmonii Berlińskiej 1996 – wydanie płyty przez Filharmoników Nowojorskich, stanowiącej debiut dyrygencki Leonarda Bernsteina, z 1943 r. 2009‐2010 – Filharmonicy Nowojorscy udostępnili nagrania własnych koncertów dla portalu iTunes Pass dla muzyki klasycznej 2010 – europejskie tournée koncertowe Filharmoników Nowojorskich (w tym do Polski) 2012 – zamówienie utworu u Krzysztofa Pendereckiego w związku z 200. rocznicą założenia wiedeńskiego Musikverein 2002‐2018 – Sir Simon Rattle dyrektorem Filharmonii Berlińskiej 2016‐2017 – John Adams kompozytorem‐rezydentem Filharmonii Berlińskiej Scenariusz lekcji dla nauczyciela Źródło: online-skills, licencja: CC0. III. Tworzenie wypowiedzi związanych z historią i kulturą muzyczną. Uczeń: 2. przybliża twórczość i działalność przedstawicieli różnych obszarów kultury muzycznej, np. dyrygent, leader zespołu, koncertmistrz, reżyser spektaklu muzyczno-teatralnego, kompozytor, wykonawca, wirtuoz, primadonna, primabalerina, performer, klezmer, muzykant, pieśniarz. Nauczysz się rozpoznawać najsłynniejsze orkiestry świata; określać ramy czasowe działalności tych orkiestr; przyporządkować orkiestry do budynków w których się mieszczą. Wprowadzenie do tematu Na świecie od wielu lat działa wiele wybitnych orkiestr symfonicznych. Jednak warto zapoznać się z informacjami dotyczącymi tych najsłynniejszych, które reprezentują najwyższy poziom artystyczny. W różnych rankingach, przeprowadzanych przez krytyków muzycznych (m. in. wg brytyjskiego magazynu muzycznego Gramophone), figurują te same nazwy słynnych orkiestr, utrzymujące się na podium przez dziesięciolecia, a wśród nich: Berliner Philharmoniker, Wiener Philharmoniker, The London Symphony Orchestra, The New York Philharmonic Orchestra czy The Royal Concertgebouw Orchestra. Wokół działalności Berliner Philharmoniker Orkiestra Filharmonii Berlińskiej, www.berliner-philharmoniker.de, CC BY 3.0 Orkiestra Filharmoników Berlińskich jest uznawana za jedną z najsłynniejszych i najlepszych na całym świecie. Jej historia sięga 1882 r., ale obecną nazwę Berliner Philharmoniker, zaczęto stosować dopiero pięć lat później. Co kilka lub kilkanaście lat wybierany jest nowy dyrektor Filharmonii Berlińskiej. Do tej pory słynną orkiestrą kierowało wielu wybitnych artystów, wśród nich początkowo – Ludwig von Brenner i Hans Guido von Bülow, a w wieku XX i XXI wielu utalentowanych dyrygentów, wśród których warto wskazać: Herberta von Karajana, Claudio Abbado oraz Sir Simona Rattle’a (2002–2018). Sir Simona Rattle’a od nowego sezonu artystycznego zastąpi dyrygent pochodzenia rosyjskiego Kirył Petrenko. Wśród muzyków orkiestry Filharmonii Berlińskiej znajdują się przedstawiciele kilkunastu różnych narodowości, w tym także kilkoro Polaków – skrzypkowie: koncertmistrz Daniel Stabrawa i Krzysztof Polonek oraz kontrabasiści: Stanisław Pająk i Janusz Widzyk. Znakomitym pomysłem było utworzenie, działającej przy Filharmonii Berlińskiej, Karajan‐Akademie der Berliner Philharmoniker. Młodzi stypendyści tej organizacji, wśród nich także Polacy, m. in. kontrabasista Piotr Zimnik, puzonista Wojciech Jeliński czy flecistka Zofia Neugebauer, mają okazję by kształcić się u boku mistrzów uczęszczając na lekcje indywidualne do artystów grających na co dzień w Orkiestrze Filharmoników Berlińskich. Artyści młodego pokolenia mają także okazję do prezentowania swych umiejętności w trakcie koncertów solowych, kameralnych i orkiestrowych wraz z innymi stypendystami oraz z Orkiestrą Filharmoników Berlińskich. 0:00 2:36 1. W. Rihm, Wortlos: zwei Stücke für Gesang und Klavier, cz. I Artyści Filharmonii Berlińskiej poza regularną działalnością koncertową mają w swym dorobku niezwykle wiele wydań płytowych, realizowanych przede wszystkim dla wytwórni Deutsche Grammophon. Regularnie współpracują z wybitnymi kompozytorami – w ostatnich sezonach koncertowych niezwykle często wykonując utwory niemieckiego kompozytora Wolfganga Rihma czy amerykańskiego twórcy Johna Adamsa (kompozytora‐rezydenta w sezonie artystycznym 2016/2017). Warto też podkreślić, iż Filharmonia Berlińska poszła z „duchem czasu” i wprowadziła możliwość wirtualnego śledzenia koncertów symfonicznych za sprawą portalu internetowego Digital Concert Hall, gdzie można obejrzeć koncerty organizowane „na żywo”, ale także uzyskać dostęp do niezwykle bogatej i różnorodnej bazy koncertów archiwalnych. Budynek Filharmonii Berlińskiej, germany.travel.pl, CC BY 3.0 Słynny budynek Filharmonii Berlińskiej został wzniesiony w latach 1960–1963 według projektu niemieckiego architekta Hansa Scharouna. Od początku budowla wzbudzała wiele kontrowersji (m. in. sprzeciw Paula Hindemitha, ale z kolei zachwyt Herberta von Karajana) w związku z tym, że znacznie odbiegała od wzorców tradycyjnych sal koncertowych, które miały kształt prostokątny z podwyższonym podestem dla orkiestry. Projekt Scharouna, przedstawiciela nurtu Neues Bauen (Nowe budownictwo) był unikatowy – budowla miała być asymetryczna i na dodatek z miejscem dla orkiestry wyznaczonym pośrodku widowni, która otacza artystów występujących na koncertach, bo jak twierdził architekt: Muzyka powinna znajdować się w centrum. Obecnie uważa się, że sale koncertowe tzw. Circus Karajani, mają znakomitą akustykę, która przez wiele lat była dopracowywana. Sala koncertowa Filharmonii Berlińskiej, dw.com/pl, CC BY 3.0 Reprezentanci „miasta sztuki” – Wiener Philharmoniker Budynek Musikverein w Wiedniu, musikverein.at, CC BY 3.0 Wiener Philharmoniker to jedna z najbardziej znaczących orkiestr symfonicznych na świecie. Słynną siedzibą Wiener Philharmoniker jest Musikverein, czyli „Wiedeńskie Towarzystwo Muzyczne”. Otwarcie słynnego budynku, zaprojektowanego przez Theophila von Hassena w stylu neoklasycznym, odbyło się w 1870 r., a sam teren do budowy ważnego w historii muzyki budynku został wyznaczony przez cesarza Franciszka Józefa I już w 1863 r. Samo powstanie Towarzystwa Miłośników Muzyki w Wiedniu (Gesellschaft der Musikfreunde) datuje się na okres wcześniejszy – na rok 1812, a jego założycielem był librecista, prawnik i reżyser teatralny Joseph Sonnleithner. Koncerty Wiener Philhamoniker odbywają się regularnie w słynnej Großer Musikvereinssaal, zwanej Goldener Saal, czyli Złotą Salą. Sala koncertowa o następujących wymiarach: 49 metrów długości, 19 metrów szerokości, 18 metrów wysokości, uważana jest za jedną z najlepiej zaprojektowanych na świecie, może pomieścić aż 1744 siedzących słuchaczy i ma 300 miejsc stojących. To właśnie w tym pięknym miejscu od rozpoczęcia II wojny odbywają się rozsławione koncerty noworoczne. W ich trakcie dominuje repertuar złożony z kompozycji stworzonych przez rodzinę Straussów, poza Orkiestrą Wiedeńczyków występuje z tej okazji również zespół baletowy Opery Wiedeńskiej. 0:00 3:43 1. Fragment słynnego koncertu noworocznego w Musikverein w Wiedniu, 2016 r. Słynna sala koncertowa Großer Musikvereinssaal – Goldener Saal (Złota Sala), musikverein.at, CC BY 3.0 Członkowie słynnej orkiestry wybierani są spośród znakomitego zespołu Opery Wiedeńskiej. Jednak nie każdy artysta Opery Wiedeńskiej staje się automatycznie członkiem Wiener Philharmoniker. Proces ten poprzedzają różne procedury: artyści mogą ubiegać się o to członkostwo w Stowarzyszeniu Orkiestry Filharmoników Wiedeńskich w demokratycznych wyborach dopiero po trzech latach od dostania się do zespołu orkiestry Opery Wiedeńskiej. Wśród artystów obecnie pracujących w znanej orkiestrze znajdują się przedstawiciele różnych narodowości, w tym także Polacy, m. in. utalentowani kontrabasiści Jerzy Dybał i Bartosz Sikorski. Początki jednej z najlepszych orkiestr na świecie wiążą się z działalnością niemieckiego dyrygenta, organisty i kompozytora Otto Nicolai, który uznawany jest za założyciela Wiener Philharmoniker. W 1842 r. dyrygent zapoczątkował koncerty filharmoniczne Opery Cesarskiej w Wiedniu. Od tego czasu orkiestrą kierowali znakomici dyrygenci. Wśród tych pierwszych współpracujących na stałe z Wiedeńczykami, warto wymienić