BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƢỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP ------------------------ NGUYỄN BẢO QUỐC NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH THÁI RỪNG Ở KHU BẢO TỒN THIÊN NHIÊN TÂY CÔN LĨNH – HÀ GIANG CHUYÊN NGÀNH: LÂM HỌC MÃ SỐ: 8.620.201 LUẬN VĂN THẠC SĨ LÂM HỌC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: HƢỚNG DẪN 1: TS. PHẠM THẾ ANH HƢỚNG DẪN 2: TS. NGUYỄN QUỐC DỰNG Hà Nội - 2019 i CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Nếu nội dung nghiên cứu của tôi trùng lặp vời bất kỳ công trình nghiên cứu nào đã công bố, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm và tuân thủ kết luận đánh giá luận văn của hội đồng khoa học. Hà Nội, ngày …… tháng 05 năm 2019 Người cam đoan Nguyễn Bảo Quốc ii LỜI CẢM ƠN Luận văn đƣợc hoàn thành theo chƣơng trình đào tạo Thạc sĩ chuyên ngành Lâm học, hệ chính quy, tại Trƣờng Đại học Lâm nghiệp Việt Nam. Để hoàn thành luận văn này, tác giả đã nhận đƣợc sự hƣớng dẫn, giúp đỡ, hỗ trợ của các Thầy, cô, các cấp lãnh đạo, các bậc đàn anh và các bạn bè đồng nghiệp. Nhân dịp này, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến Ban giám hiệu Trƣờng Đại học Lâm nghiệp Việt Nam; Phòng Đào tạo sau đại học; Khoa Lâm học; Quý Thầy, Cô giáo đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ tác giả hoàn thành khóa học Cao học này. Đặc biệt, tác giả xin tỏ lòng biết ơn chân thành đến TS. Nguyễn Quốc Dựng và TS. Phạm Thế Anh là giáo viên hƣớng dẫn đã tận tình hƣớng dẫn và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Trong quá trình học tập, tác giả cũng đã nhận đƣợc sự giúp đỡ, chia sẻ và động viên nhiệt tình của các đồng nghiệp. Nhân dịp này, tác giả cũng xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến tất cả sự giúp đỡ quý báu đó. Tác giả sẽ mang những kiến thức đã học trong nhà trƣờng để cùng với các đồng nghiệp đóng góp cho sự nghiệp của ngành Lâm nghiệp trong hiện tại và tƣơng lai sau này. Hà Nội, tháng … năm 2019 Nguyễn Bảo Quốc Học viên Cao học Khóa 24B iii Mục lục LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................................................... ii MỞ ĐẦU ..................................................................................................................................................1 PHẦN I. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ........................................................................4 1.1. Lƣợc sử những nghiên cứu về đa dạng sinh học hệ thực vật ............................................................ 4 1.1.1. Trên thế giới ................................................................................................................................... 4 1.1.2. Ở Việt Nam ..................................................................................................................................... 5 1.2. Lƣợc sử nghiên cứu đa dạng quần xã sinh vật .................................................................................. 6 1.2.1. Trên thế giới ................................................................................................................................... 6 1.2.2. Ở Việt Nam ..................................................................................................................................... 7 1.3. Lƣợc sử vấn đề nghiên cứu cấu trúc rừng ......................................................................................... 8 1.3.1. Trên thế giới ...........................................................................................................................8 1.3.2. Ở Việt Nam ...........................................................................................................................12 1.4. Tình hình nghiên cứu về tái sinh rừng ............................................................................................ 14 1.4.1. Trên thế giới .........................................................................................................................14 1.4.2. Ở Việt Nam ...........................................................................................................................16 1.5. Tổng quan về ô định vị sinh thái rừng ............................................................................................ 19 1.5.1. Trên thế giới .........................................................................................................................19 1.5.2. Ở Việt Nam ...........................................................................................................................20 1.6. Thảo luận ......................................................................................................................................... 21 PHẦN II. MỤC TIÊU, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .........................................23 2.1. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu ....................................................................................................... 23 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ...........................................................................................................23 2.1.2. Phạm vi nghiên cứu ..............................................................................................................23 2.2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................................................ 23 2.2.1. Mục tiêu chung .....................................................................................................................23 2.2.2. Mục tiêu cụ thể .....................................................................................................................23 2.3. Nội dung và phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................................ 24 2.3.1. Nội dung nghiên cứu ............................................................................................................24 2.3.2. Phương pháp nghiên cứu .....................................................................................................24 PHẦN III. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN – KINH TẾ XÃ HỘI KHU VỰC NGHIÊN CỨU .......................37 3.1. Đặc điểm tự nhiên ........................................................................................................................... 37 iv 3.1.1. Vị trí địa lý............................................................................................................................37 3.1.2. Địa hình, địa mạo .................................................................................................................37 3.1.3. Địa chất, đất đai ...................................................................................................................37 3.1.4. Khí hậu, thủy văn .................................................................................................................38 3.2. Đặc điểm kinh tế xã hội .................................................................................................................. 38 3.2.1. Dân tộc, dân số và lao động .................................................................................................38 3.2.2. Tình hình sản xuất nông, lâm nghiệp ...................................................................................39 PHẦN IV. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..................................................................................................42 4.1. Một số đặc điểm ô định vị ............................................................................................................... 42 4.2.1. Đặc điểm về hiện trạng rừng........................................................................................................ 42 4.2.2. Đa dạng thành phần loài .............................................................................................................. 44 4.2.3. Các chỉ số đa dạng sinh học .................................................................................................47 4.2.4. Chỉ số quan trọng IVI ...........................................................................................................49 4.2.5. So sánh sự tương đồng của các loài cây gỗ tại các Ô định vị ..............................................50 4.3. Đặc điểm cấu trúc tầng cây gỗ trong khu vực nghiên cứu .............................................................. 50 4.3.1. Cấu trúc tổ thành..................................................................................................................50 4.3.2. Các chỉ tiêu bình quân trong lâm phần ................................................................................52 4.3.3. Quy luật phân bố số cây theo cỡ kính (N/D) ........................................................................53 4.3.4. Quy luật phân bố số cây theo cỡ chiều cao (N/H) ...............................................................60 4.3.5. Phân tích mối tương quan H/D trong lâm phần ...................................................................66 4.3.6. Phân bố trữ lượng theo cỡ kính (M/D) ........................................................................................ 69 3.7. Độ tàn che của lâm phần ................................................................................................................. 70 4.4. Một số đặc điểm tái sinh trong khu vực nghiên cứu ....................................................................... 71 4.4.1. Đa dạng thành phần loài của tái sinh ..................................................................................72