OOSTERHOUT PLANGEBIED PATRIJSLAAN 2A Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek (karterende fase) BAAC rapport V-11.0070 februari 2011 OOSTERHOUT PLANGEBIED PATRIJSLAAN 2A Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek (karterende fase) BAAC rapport V-11.0070 februari 2011 Status concept Auteur(s) D.F.A.E. Voeten, M.Sc. ARCHEOLOGIE BOUWHISTORIE CULTUURHISTORIE BAAC bv Plangebied Patrijslaan 2a te Oosterhout Colofon ISSN 1873-9350 Auteur(s) D.F.A.E. Voeten, M.Sc. Redactie drs. J.F. van der Weerden Cartografie D.F.A.E. Voeten, M.Sc. R.Sperwer Copyright Wematech Bodem Adviseurs B.V. te Roosendaal / BAAC bv te ‘s-Hertogenbosch Eindcontrole drs. J.F. van der Weerden Autorisatie drs. J.F. van der Weerden (senior prospector) Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Wematech Bodem Adviseurs B.V. te Roosendaal en/of BAAC bv te ‘s-Hertogenbosch. BAAC bv Onderzoeks- en adviesbureau voor Bouwhistorie, Archeologie, Architectuur- en Cultuurhistorie Postbus 2015 Graaf van Solmsweg 103 7420 AA Deventer 5222 BS ‘s-Hertogenbosch Tel.: (0570) 67 00 55 Tel.: (073) 61 36 219 Fax: (0570) 61 84 30 Fax: (073) 61 49 877 E-mail: [email protected] E-mail: [email protected] 2 BAAC bv Plangebied Patrijslaan 2a te Oosterhout Administratieve gegevens Onderzoekgegevens Type onderzoek Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek (karterende fase) Datum opdracht 14 februari 2011 Datum rapportage 11 maart 2011 Uitvoerder BAAC bv, vestiging ‘s-Hertogenbosch Graaf van Solmsweg 103 5222 BS ‘s-Hertogenbosch 073-6136219 Projectleider D.F.A.E. Voeten, M.Sc. BAAC-rapport V-11.0070 Vondstdeterminatie drs. J.F. van der Weerden Opdrachtgever Wematech Bodem Adviseurs B.V. R. Noorland Postbus 1817 4700 BV Roosendaal 0165-565910 Bevoegde overheid Gemeente Oosterhout Slotjesveld 1 4900 GB Oosterhout 0162-423174 Beheer documentatie BAAC bv, vestiging ‘s-Hertogenbosch Graaf van Solmsweg 103 5222 BS ‘s-Hertogenbosch 073-6136219 Beheer vondstmateriaal Provinciaal Depot Bodemvondsten Noord-Brabant Waterstraat 20 5211 JD 's-Hertogenbosch tel. 06-18303225 Locatiegegevens Provincie Noord-Brabant Gemeente Oosterhout Plaats Oosterhout Toponiem Patrijslaan 2a Kaartblad 44D Oppervlakte 5000 m2 RD-coördinaten Noordwesthoek: 117971/407108 Noordoosthoek: 118034/407095 Zuidwesthoek: 117948/407044 Zuidoosthoek: 119013/407024 Gegevens Archis Onderzoeksmeldingsnummer 45437 Onderzoeksnummer volgt AMK-terrein nvt Waarnemingnummer(s) nvt Vondstmeldingsnummer(s) nvt 3 BAAC bv Plangebied Patrijslaan 2a te Oosterhout Inhoudsopgave Administratieve gegevens 3 Inhoudsopgave 4 Samenvatting 5 1 Inleiding 6 1.1 Onderzoekskader 6 1.2 Ligging van het gebied 6 2 Bureauonderzoek 9 2.1 Werkwijze 9 2.2 Landschappelijke ontwikkeling 9 2.3 Bewoningsgeschiedenis 14 2.3.1 Inleiding 14 2.3.2 Archeologie 14 2.3.3 Historie 16 2.4 Archeologische verwachting 18 3 Inventariserend Veldonderzoek 20 3.1 Werkwijze 20 3.2 Veldwaarnemingen 20 3.3 Karterend booronderzoek 21 3.3.1 Lithologie en bodemopbouw 22 3.3.2 Bodemverstoringen 22 3.3.3 Archeologische indicatoren 23 3.4 Archeologische interpretatie 24 4 Conclusie en aanbevelingen 25 4.1 Conclusie 25 4.2 Aanbevelingen 25 Geraadpleegde bronnen 27 Bijlagen Bijlage 1 Overzicht van geologische en archeologische tijdvakken Bijlage 2 IKAW, AMK-terreinen, Archis-waarnemingen en onderzoeken Bijlage 3 Boorpuntenkaart Bijlage 4 Boorbeschrijvingen 4 BAAC bv Plangebied Patrijslaan 2a te Oosterhout Samenvatting In opdracht van Wematech Bodem Adviseurs B.V. heeft het onderzoeks- en adviesbureau BAAC bv een archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek met behulp van boringen (karterende fase) uitgevoerd in het plangebied Patrijslaan 2a te Oosterhout. De plannen voor de locatie hebben betrekking op een nieuw te bouwen supermarktfiliaal van Aldi. De bodemverstoring bij de realisatie van de nieuwbouw is te verwachten tot circa 100 centimeter –mv (beneden maaiveld), waarbij een gerede kans bestaat dat eventueel aanwezige archeologische waarden verstoord of vernietigd worden. Bij het bureauonderzoek is naar voren gekomen dat het plangebied zich bevindt in een overgangsgebied tussen de hoger gelegen Pleistocene rivierterrassen op het Kempisch Hoog in het zuiden en het lager gelegen Holocene getijdengebied in de Centrale Slenk in het noorden. Het natuurlijke bodemprofiel heeft ter hoogte van het plangebied als gevolg van het opbrengen van vruchtbaar materiaal waarschijnlijk een cultuurdek verkregen met een dikte groter dan circa 30 centimeter. Omdat het plangebied op of nabij de Breuk van Vessem/Feldbiss is gelegen wordt verwacht dat er gedurende een relatief lange tijd materiaal vanaf de horst de slenk in gespoeld is waardoor een substantieel pakket colluvium gevormd is. Dit betekent ook dat eventueel aanwezige archeologische niveaus uit het paleolithicum of mesolithicum kunnen zijn afgedekt door een jonger pakket van onbekende dikte. Uit ARCHIS- registraties en historische onderzoek is gebleken dat aanwijzingen voor de aanwezigheid van archeologische resten uit de bronstijd, ijzertijd en Romeinse tijd zich in de omgeving van het plangebied concentreren op de hogere gronden van het Kempisch Hoog. In de nabijheid van het plangebied zijn wel archeologische waarden uit de late middeleeuwen bekend, al zijn er geen aanwijzingen gevonden die erop wijzen dat binnen het plangebied ook archeologische resten uit de late middeleeuwen verwacht mogen worden. Op basis van het bureauonderzoek moet aan het plangebied een lage verwachting op archeologische resten uit de periode paleolithicum – vroege middeleeuwen worden toegekend en een middelhoge verwachting op archeologische resten uit de late middeleeuwen en nieuwe tijd. Bij het veldonderzoek is vastgesteld dat de natuurlijke bodemopbouw van het plangebied die van verspoeld dekzand is waarin zich oorspronkelijk een podzolbodem heeft ontwikkeld. Het natuurlijke bodemprofiel is antropogeen opgehoogd met een humeus cultuurdek dat, getuige de aanwezigheid van (sub)recente archeologische indicatoren, relatief kort geleden verstoord moet zijn geraakt. Gezien de voor bewoning onaantrekkelijke landschappelijke ligging en het ontbreken van relevante archeologische indicatoren wordt de kans dat zich binnen het plangebied archeologische resten bevinden klein geacht. Daarnaast zal matig tot sterke grondbewerking in het verleden de eventueel tóch aanwezige archeologische resten grotendeels verstoord hebben. De kans dat archeologische resten vernietigd worden bij het uitvoeren van de voorgenomen ontwikkeling wordt derhalve klein geacht. Op basis van bovenstaande bevindingen adviseert BAAC bv om geen vervolgonderzoek uit te voeren. 5 BAAC bv Plangebied Patrijslaan 2a te Oosterhout 1 Inleiding 1.1 Onderzoekskader In opdracht van Wematech Bodem Adviseurs B.V. heeft het onderzoeks- en adviesbureau BAAC bv een archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek met behulp van boringen (karterende fase) uitgevoerd in het plangebied Patrijslaan 2a te Oosterhout. De plannen voor de locatie hebben betrekking op een nieuw te bouwen supermarktfiliaal van Aldi. De bodemverstoring bij de realisatie van de nieuwbouw is te verwachten tot circa 100 centimeter –mv (beneden maaiveld), waarbij een gerede kans bestaat dat eventueel aanwezige archeologische waarden verstoord of vernietigd worden. Het doel van een bureauonderzoek is het verwerven van informatie over bekende of verwachte archeologische waarden binnen een omschreven gebied aan de hand van bestaande bronnen. Met behulp van de verworven informatie wordt een specifiek archeologisch verwachtingsmodel opgesteld. Het doel van het inventariserend veldonderzoek is het aanvullen en toetsen van het verwachtingsmodel. Het inventariserend veldonderzoek gebeurt middels waarnemingen in het veld. Tevens worden grondboringen uitgevoerd om de intactheid en de opbouw van het bodemprofiel te beoordelen en (extra) informatie te verkrijgen over bekende dan wel nieuw te ontdekken archeologische waarden binnen het plangebied. Tijdens het onderzoek dienen de volgende onderzoeksvragen uit het Plan van Aanpak1 te worden beantwoord: • Hoe is de bodemopbouw en is deze nog intact? • Zijn in het gebied archeologische resten aanwezig? • Wat is de horizontale en verticale verspreiding van de archeologische resten? • Wat is de vermoedelijke aard en datering van de archeologische resten? • In hoeverre worden de archeologische resten bedreigd door de voorgenomen ontwikkeling van het gebied? Het onderzoek is uitgevoerd conform de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie, versie 3.22 en het onderzoeksspecifieke Plan van Aanpak. 1.2 Ligging van het gebied Het plangebied ligt binnen de bebouwde kom van Oosterhout, op ruim 800 meter ten noordwesten van de oude, middeleeuwse kern van Oosterhout. Het plangebied wordt begrensd door de Statendamweg in het westen, de Patrijslaan in het noorden, bebouwing langs de Patrijslaan in het oosten en een sporthallencomplex in het zuiden. Binnen het plangebied bevinden zich naast een verharde parkeerplaats en een braakliggend terrein waar zich voorheen een gravel-tennisbaan bevond tevens een sporthal die gesloopt zal worden alvorens met de voorgenomen ontwikkeling aangevangen wordt. 1 Van Kouwen 2011 2 SIKB 2010 6 BAAC bv Plangebied Patrijslaan 2a te Oosterhout De oppervlakte bedraagt circa 5000 vierkante meter. In figuur 1.1 is de ligging van het plangebied weergegeven. Figuur 1.1 Ligging van het plangebied In de toekomst zal binnen