JV_01_65 03-06-2008 16:25 Pagina 1 VAN G OGH MUSEUM JAARVERSLAG 2007 JV_01_65 03-06-2008 16:25 Pagina 2 JV_01_65 06-06-2008 14:39 Pagina 3 Inhoud 5 Voorwoord Raad van Toezicht 11 Inleiding directie 19 Museumcollectie 31 Onderzoek 37 Publicaties 41 Tentoonstellingen 55 Educatie en communicatie Bijlagen 67 Financiële verslaglegging 82 Museum Mesdag 83 Van Gogh Museum Enterprises BV 84 Partners en sponsoren 86 Bezoekcijfers 86 Aanwinsten 87 Tijdelijke bruiklenen aan tentoonstellingen 91 Tentoonstellingen 92 Museumpublicaties 93 Programma vrijdagavonden 97 Programma zondaglezingen 100 Activiteiten medewerkers • Publicaties • Lezingen • Nevenactiviteiten 106 Medewerkers 113 Annual Report 2007 (English) JV_01_65 03-06-2008 16:25 Pagina 4 JV_01_65 03-06-2008 16:25 Pagina 5 Voorwoord Raad van Toezicht Het Van Gogh Museum en Museum Mesdag hebben een meervoudige missie: zij streven er niet alleen naar hun collecties optimaal te behe- ren en te ontwikkelen, maar de werken ook tentoon te stellen en voor een zo ruim mogelijk publiek toegankelijk maken. De grondslag van al die activiteiten is het wetenschappelijk onderzoek. Wegens een nijpend tekort aan mensen en middelen is het voor hedendaagse musea alles- behalve vanzelfsprekend om wetenschappelijk werk te verrichten. Wij zijn dan ook trots dat het jaar 2007 voor het Van Gogh Museum bijzon- der rijk was aan onderzoeksinitiatieven en wetenschappelijke publica- ties, met zelfs de lancering van een nieuwe wetenschappelijke serie: Van Gogh Studies. De tentoonstellingen, de vaste collectie en de vele activiteiten in het Van Gogh Museum trokken dit jaar weer een massa geïnteresseerden aan: met ruim 1,55 miljoen bezoekers kwam het Van Gogh Museum in 2007 in de groep van de 25 meest bezochte musea ter wereld terecht. En ook het Museum Mesdag was zeer succesvol en zette een nieuw record neer met meer dan 15.000 bezoekers. In Amsterdam profiteerden wij ongetwijfeld mee van de continue groei van het toerisme. Het aantrek- ken van het Nederlandse publiek blijft niettemin een van de hoofddoel- stellingen van het museum. Zeer belangrijke activiteiten in dit verband zijn de Van Gogh Museumbus en de vrijdagavonden. De Van Gogh Museumbus brengt schoolkinderen van overal in Nederland naar het museum zodat zij kennis kunnen maken met een van de beroemdste Nederlandse kunste- naars. De vrijdagavondopenstellingen hebben een vaste plaats verwor- ven in de activiteitenagenda van Amsterdam en lokken grote groepen belangstellenden uit de stad en omgeving naar het museum. Beide activiteiten zijn slechts mogelijk dankzij de gulle steun van de Rabo- bank, sinds 2003 onze promoting partner. 5 JV_01_65 03-06-2008 16:25 Pagina 6 Eind 2007 liep de aangename en vruchtbare samenwerking met de Rabobank af, maar tot onze grote vreugde wil de bank de relatie met het Van Gogh Museum voortzetten, zij het in een andere vorm. Van januari 2008 tot einde 2010 zal de bank de Museumbus en de Vrijdag- avonden blijven steunen. Wij zijn de Rabobank zeer dankbaar voor haar royale financiële hulp in de afgelopen vijf jaar en wij zien met enthousiasme onze toekomstige samenwerking tegemoet. Zonder de steun van hun partners en sponsors zouden het Van Gogh Museum en Museum Mesdag nooit in staat zijn hun doelen te realiseren. Wij vermelden in de eerste plaats de Vincent van Gogh Stichting, die eigenaar is van het grootste deel van de collectie van het Van Gogh Museum; zij heeft de activiteiten van het museum op vele manieren gesteund en wij zijn haar daar zeer dankbaar voor. Daarnaast krijgen de twee musea financiële hulp van het ministerie van ocw. Tevens danken wij ten zeerste de BankGiro Loterij en Shell Nederland, onze Partner in Science. Zonder hun onontbeerlijke bijdragen zouden sommige van onze ambities betreffende respectievelijk aankopen en onderzoek nooit zijn verwezenlijkt. Tot slot willen wij onze erkentelijk- heid betuigen aan de verschillende andere fondsen en ondernemingen die in 2007 steun hebben verleend aan de beide musea (voor meer details zie p. 84, 85). Het Van Gogh Museum bevindt zich in de gunstige situatie dat het veel van zijn inkomen zelf kan genereren door ticketverkoop, commer- ciële activiteiten en fondsenwerving. In de komende jaren zal dit laat- ste ongetwijfeld steeds belangrijker worden. Het cbf-Keur van het Centraal Bureau Fondsenwerving is tegenwoordig een noodzakelijke vereiste voor elke fondsenwervende instelling in Nederland. Het geeft aan dat een instelling beantwoordt aan de gestelde criteria voor bestuur en besteding van middelen. Vorig jaar werd het cbf-Keur aan het 6 Van Gogh Museum toegekend. JV_01_65 03-06-2008 16:25 Pagina 7 In 2007 besloot een van de leden van de Raad van Toezicht, Andrée van Es, ontslag te nemen vanwege haar aanstelling als directeur-gene- raal Koninkrijksrelaties en Bestuur op het ministerie van Binnenlandse Zaken. Gedurende de driejarige periode van haar lidmaatschap van de Raad verrijkte zij onze discussies niet alleen met haar grote deskundig- heid maar ook met haar enthousiasme. Zij had bovendien als afgevaar- digde van de Raad bij de Ondernemingsraad altijd een luisterend oor voor de vragen en zorgen van de museumstaf. Wij danken Andrée voor alles wat zij heeft bijgedragen en wensen haar het allerbeste in haar nieuwe functie. 2007 was het eerste volledige werkjaar van de nieuwe museumdi- recteuren Axel Rüger en Rik van Koetsveld. Samen met de bekwame en toegewijde staf van het Van Gogh Museum en het Museum Mesdag zorgden zij ervoor dat beide musea in 2007 wederom uiterst succesvol waren. Tot slot willen wij het voltallige personeel van het Van Gogh Museum, Van Gogh Museum Enterprises en Museum Mesdag van har- te danken voor al hun inspanningen, hun energie en deskundigheid. Dankzij hen blijven de musea unieke centra van kunst ter lering en vermaak. Ewald Kist (voorzitter) James Cuno Paul Schnabel Hans van der Ven 7 JV_01_65 03-06-2008 16:25 Pagina 8 Missie van het Van Gogh Museum Het Van Gogh Museum bewaart, bestudeert en ontwikkelt ’s werelds meest vooraanstaande kunst- collectie van Vincent van Gogh en zijn tijdgenoten teneinde een zo breed mogelijk publiek te berei- ken, te inspireren en kennis te verschaffen, nu en in de toekomst. Het Van Gogh Museum vervult zijn missie door: • het verwerven, beheren en behouden van verzamelingen van werk van Vincent van Gogh en westerse kunst uit de periode van circa 1830 tot 1914; • een actief onderzoeks- en publicatieprogramma, gebaseerd op deze verzamelingen; • een programma van tentoonstellingen in het museum en elders dat de reikwijdte en aantrekkingskracht van de vaste presentatie en het museum vergroot en versterkt; • een educatief programma dat tegemoet komt aan de behoeften van een breed publiek. JV_01_65 03-06-2008 16:25 Pagina 9 JV_01_65 03-06-2008 16:25 Pagina 10 JV_01_65 03-06-2008 16:25 Pagina 11 Inleiding directie Het Van Gogh Museum is een toonaangevend internationaal bekend kunstmuseum. Onze missie weerspiegelt de ambitie om een dynamisch, levendig en toegankelijk instituut te zijn. Uitgangspunt vormt de bijzondere collectie van Vincent van Gogh en van tijdgenoten. Met onze activiteiten bereiken wij een groot publiek, voor een belangrijk deel buitenlandse toeristen, maar ook in toenemende mate bezoekers uit Amsterdam en de rest van Nederland. ‘Een voorbeeld van wetenschappelijkheid’ noemde de Amerikaanse schrijver John Updike de catalogus bij de tentoonstelling Vincent van Gogh: Painted with Words, die van 28 september 2007 tot en met 6 januari 2008 plaatsvond in The Morgan Library & Museum in New York. Onder- werp van de tentoonstelling was de correspondentie tussen Van Gogh en zijn vriend en collega-kunstenaar Emile Bernard. Toen enkele jaren geleden bij The Morgan Library & Museum het idee voor deze tentoon- stelling ontstond, zochten de initiatiefnemers contact met het Van Gogh Museum en zijn groep onderzoekers, die van hun kant al geruime tijd bezig waren met de voorbereiding van de publicatie van een nieuwe uitgave van Van Goghs volledige briefwisseling. De vruchtbare samen- werking die hieruit voortkwam, resulteerde in een uitgebreide tentoon- stellingscatalogus over de correspondentie met Bernard met nieuwe transcripties en vertalingen van de brieven, facsimile’s en talrijke illus- traties. Aldus biedt de Morgan-catalogus een voorproefje van de weten- schappelijke en uitvoerig geïllustreerde editie van de volledige brief- wisseling, die in 2009 zal worden gepubliceerd door het Van Gogh Museum, in samenwerking met het Huygens Instituut in Den Haag. Het collectieve project met The Morgan Library & Museum is de perfecte illustratie van twee belangrijke facetten van de activiteiten van het Van Gogh Museum: gedegen onderzoek en samenwerking met internatio- nale partners. Inzake wetenschappelijk onderzoek was 2007 een buitengewoon actief jaar. Naast de vermelde, zeer gewaardeerde, catalogus bezorgde het museum ook de eerste aflevering van zijn nieuwe wetenschappelijke 11 JV_01_65 03-06-2008 16:25 Pagina 12 boekenserie: Van Gogh Studies. De lancering van een wetenschappelijke jaaruitgave is in de uitgeverijwereld van vandaag iets uitzonderlijks. Met Van Gogh Studies benadrukt het museum zijn toewijding aan het weten- schappelijk onderzoek, dat immers de kern vormt van al onze activitei- ten om de kunst van Van Gogh en zijn tijdgenoten voor een zo ruim mogelijk publiek toegankelijk te maken. Een ander belangrijk doel van onze onderzoeksactiviteiten is meer inzicht te verwerven in de permanente collectie van het museum. In dat verband was de publicatie in 2007 van het vierde en laatste deel van de bestandscatalogus van Van Goghs tekeningen een mijlpaal. We laten daarom graag een kleine selectie van deze tekeningen in dit jaarverslag zien. De uitgave van onze bestandscatalogi is een lopend project: in 2009 zal het tweede deel van de bestandscatalogus Schilderijen verschijnen. De inspanningen voor de permanente collectie behelzen ook een actief aankoopbeleid van het museum, met het accent enerzijds op ele- menten van Van Goghs oeuvre die in de collectie ondervertegenwoor- digd zijn en anderzijds op het werk van zijn tijdgenoten en directe na- volgers. De twee belangrijkste aankopen van 2007 waren de grote aquarel Conversation intime (Een vertrouwelijk gesprek) van Louis Anquetin (1861-1932) uit 1891 (zie p.