De uitdaging heet verandering Jaarverslag GMB BioEnergie 2016 De uitdaging heet verandering Dit jaarverslag maakt duidelijk dat GMB BioEnergie opnieuw heeft gewonnen aan stabiliteit. We leveren voorspelbare prestaties van steeds hogere kwaliteit: een prettige wetenschap voor onze samenwerkingspartners en voor de bio-based economie. We staan nu voor de uitdaging om die stabiliteit te behouden en uit te bouwen - in een markt die sterk onderhevig is aan verandering. De sluiting van kolencentrales in Duitsland, fosfaatrecycling en lagere tarieven aan de opbrengstenkant: deze en andere tendensen benadrukken dat we niet op onze lauweren kunnen gaan rusten. Blijven onderzoeken, innoveren en nieuwe wegen van duurzaamheid bewandelen is een vereiste. Daar voelen we ons goed bij, want grenzen verleggen zit in ons DNA. Inspiratie genoeg! De toekomst ligt wat ons betreft in diversificatie. In meer variatie in zowel de aanvoerstromen als de afzetkanalen. Uiteraard houden we u op de hoogte van de ontwikkelingen. Ziet u zelf nieuwe moge- lijk heden voor een samenwerking of innovatie? Aarzel dan niet om contact met ons op te nemen. Daag ons gerust uit! Gerrit-Jan van de Pol directeur GMB BioEnergie B.V. 2 GMB BioEnergie | 2016 1 Samenvatting Hoge productiecijfers Minder grond- en hulpstoffen Met een omzet van 30 miljoen euro en een mooi Als onderdeel van onze duurzaamheidsambitie resultaat was 2016 een goed jaar. In Zutphen streven we naar het gebruik van zo min mogelijk boekten we de hoogste cijfers ooit met de hulp- en grondstoffen. In 2016 nam alleen het ontwatering en compostering. Ook in Tiel draaide gebruik van zwavelzuur toe doordat we meer de compostering uitstekend. De BIR in ammoniumsulfaat produceerden. Van alle andere Lichtenvoorde produceerde evenwichtig met een stoffen daalde het gebruik. positief resultaat. Venlo stabiliseert zich. Afzet biogranulaat In vergelijking met vorig jaar is de afzet van bio- granulaat afgenomen, maar ligt met ruim 70.000 ton nog altijd op een goed niveau. De afname wordt sterk beïnvloed door de sluiting van Duitse kolencentrales. ton ton Het jaar 2016 Goed resultaat Kwalitatief betere productie www.gmbbioenergie.eu 3 2 Vestigingen De ontwikkelingen in Zutphen Nieuw dak silo’s Het dak van de silo’s voor nat slib was toe aan vernieuwing. De bouten van de dak constructie waren aangetast en op enkele plekken waren gaten ontstaan in de enkelvoudige dak- beplatingen. De dakconstructie werd ver stevigd, de enkelvoudige dakplaten zijn vervangen door dubbelwandige sandwichpanelen en voorzien van een betere coating tegen aantasting door agressieve stoffen. Resultaat: een veilig silo- gebouw en minimale geuroverlast. Nieuwe tunnels in gebruik en hergebruik proceslucht In 2015 werden er drie nieuwe composterings- tunnels bijgebouwd; deze zijn in 2016 in gebruik genomen. De verwachting is dat dit in de toekomst wordt uitgebreid. We willen echter voorkomen dat dit resulteert in meer geur- uitstoot. In 2016 werd daarom als pilot een systeem aangelegd voor het hergebruik van proceslucht. Via het systeem zijn 12 tunnels aangesloten op hergebruik. De geur blijft binnen het systeem en belandt niet in de buitenlucht. Ook de afzuiging is geoptimaliseerd. Op termijn zorgt de recirculatie voor 40 procent minder uitstoot. 4 GMB BioEnergie | 2016 Het jaar 2016 Onderhoud Nieuwe tank en silo’s Hergebruik proceslucht Nieuwe silo’s We blijven streven naar productieverhoging en -verbetering. Zo kunnen we immers meer en beter duurzaam presteren. In dit kader werd onder meer de opslag- en bewerkingscapaciteit voor nat slib uitgebreid. Voor de opslag van ijzerwater bouwden we een nieuwe tank. De voormalige ijzerwateropslag werd ontmanteld. Op deze plek werd een grote nieuwe silo gebouwd voor de opslag van nat slib. Het slib wordt hier gemengd tot een optimale samenstelling voor het ontwateringproces. De silo’s 1, 2 en de nieuwe silo 3 vormen samen voor een efficiënt opslag- en mengsysteem van circa 3.600 kuub. www.gmbbioenergie.eu 5 2 Vestigingen Warmtewisselaar Voorafgaand aan het hergebruik wordt de lucht opgewarmd met restwarmte uit de lucht- behandeling. Voor deze duurzame pilot is een full- scale warmtewisselaar geïnstalleerd. Dit systeem zorgt voor enkele procenten meer drogings- capaciteit. Ook moet het mogelijk worden om minder organische slibben beter te verwerken. Bij goede resultaten van de pilot wordt het systeem uitgebreid naar alle tunnels. 6 GMB BioEnergie | 2016 Luierverwerking In Nederland wordt er jaarlijks tussen de 200.000 en 400.000 ton luiers verbrand als afval. Wij zien mogelijkheden om de ammoniak in de urine van de luiers terug te winnen in de vorm van ammoniumsulfaat. De luiers kunnen we drogen door deze mee te composteren met zuiveringsslib en te verwerken tot biobrandstof. We kregen een proefvergunning van de provincie om 1.000 ton luiers te gaan verwerken. Bij een succesvolle test gaan we opschalen. Drogen ammoniumsulfaat De marktprijs van ammoniumsulfaat is gekoppeld aan de prijs van kunstmest. Door de lage energieprijzen daalt de kostprijs van de kunst- mestproductie en hierdoor ook van de kunstmest. Om hier minder afhankelijk van te zijn, onder- zoeken we of we het ammoniumsulfaat kunnen drogen tot een poedervorm. Mogelijk geeft dit toegang tot meer toepassingen en andere markten dan de landbouw. Daarnaast biedt het droge product opslag- en transport voordelen. www.gmbbioenergie.eu 7 2 Vestigingen De ontwikkelingen in Tiel Het jaar 2016 Voorbeeldige stabiliteit Goede cijfers Uitwisseling Voor Tiel was 2016 een goed jaar. Met de beste met Zutphen slibaanvoer (90.714 ton) en een verbetering van Goede het drogestofgehalte van het biogranulaat (63 vooruitzichten procent gemiddeld). Het preventief onderhoud van de voorgaande jaren betaalt zich uit in een uiterst stabiele productie. drogestof- kilotonnen gehalte bio- Vanuit Tiel werd een deel van het verse bio- slibaanvoer granulaat granulaat afgevoerd naar Zutphen om daar verder na te rijpen. Op deze manier werd ruimte 90.714 63% vrijgemaakt voor de verwerking van slib en kon de productie worden verhoogd. Bovendien is dit logistiek efficiënter, omdat vanuit Zutphen het meeste biogranulaat wordt getransporteerd naar Onderhoudssysteem Duitse afnemers. De gebouwen in Tiel zijn eigendom van Waterschap Rivierenland. Wij zijn Soms was de aanvoer van de juiste slibsoorten verantwoordelijk voor het beheer en een knelpunt. Als oplossing vonden logistieke onderhoud. In samen werking met het verschuivingen plaats met Zutphen. Waterschap werd in 2016 een efficiënt onderhouds systeem opgezet. 8 GMB BioEnergie | 2016 De ontwikkelingen in Venlo Van herstel naar stabiliteit Voor Waterschapsbedrijf Limburg beheren en onderhouden we ‘Energiefabriek Venlo’: een inno- vatieve installatie met thermische druk hydrolyse, vergisting en ontwatering. Op basis van onderzoeken (in het jaar daarvoor) zijn in 2016 diverse optimalisaties doorgevoerd. Zo werden grotere en robuustere pompen geïnstalleerd. Naast meer capaciteit zorgt dit ook voor betere continuïteit. Het doseerpunt van ijzerchloride van het Waterschap werd verplaatst naar de Energiefabriek. Door nu - in plaats van aan de waterkant - aan de slibkant te doseren, besparen Stabiel en robuust we 16,7 procent op het gebruik van polymeer. Door de omzetting van mesofiele naar thermofiele gisting was er een aantal Voor het gistingsproces wordt de slibtemperatuur maanden minder afbraak en is er meer na de thermische drukhydrolyse teruggebracht slib geproduceerd. Dit heeft zijn weer- naar 38ºC. In de zomer werd dit terugdringen slag op de resultaten. 2016 kenmerkt problematisch door het warmere koelwater van zich door een stabiele bedrijfsvoering de zuivering. Hierop is de installatie succesvol en capaciteit die perspectieven biedt. omgezet van mesofiele naar thermofiele gisting (op 55ºC). Het jaar 2016 Cijfers: rood met een betere verwachting Vergroting capaciteit Positieve vooruitzichten www.gmbbioenergie.eu 9 2 Vestigingen De ontwikkelingen in Lichtenvoorde Voorspelbare prestaties De BIR in Lichtenvoorde draaide in 2016 op In 2017 gaan we onderzoeken welke kansen dezelfde voet als in 2015. Met opnieuw een we kunnen benutten met ons digestaat. De ver- stabiele bedrijfsvoering. En met de omzet en het werking hiervan is nu nog een aanzienlijke resultaat op een gelijkwaardig niveau. kosten post. In september vond gepland onderhoud plaats aan WKK 3. Doordat deze grootste WKK van de BIR stil lag, werd een aantal weken minder biogas Het jaar 2016 omgezet in elektriciteit. Deze revisiepauze vinden we terug in de cijfers over 2016. Goed resultaat Stabiele productie Warmte voor het zwembad Ingebruikname Nadat in de afgelopen twee jaar de plannen warmtenet definitief vorm kregen, werd in 2016 het warmte- net naar zwembad Meekenesch aangelegd en in gebruik genomen. De aanleg is uitgevoerd en bekostigd door Stichting Energiek. Ons aandeel bestaat uit de installatie van een warmte- Noodvermogen wisselaar. Sinds Kerst 2016 leveren we rest- Sinds eind 2016 participeert de BIR - warmte aan het zwembad. samen met andere deelnemers - in de Noodvermogenpoule van Tennet. Bij over- spanning of storing op het elektriciteitsnet brengen we onze productie direct tijdelijk omlaag. Dit bevordert de veiligheid op het landelijke elektrici teits net. 10 GMB BioEnergie | 2016 BIR Energieproductie per maand 2015-2016 800.000 700.000 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 kW/h 0 jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec 2015 2016 Verwerking reststoffen en elektriciteitsproductie 2007-2016 BIR 45.000 9.000.000 40.000 8.000.000 35.000 7.000.000