MAZOWIECKIE BIURO PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO I ROZWOJU REGIONALNEGO ================================================================= STUDIUM UWARUNKOWA Ń ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO OBSZARÓW CHRONIONYCH W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM KOZIENICKI PARK KRAJOBRAZOWY imienia PROFESORA RYSZARDA ZAR ĘBY -------------------------------------------------------------------------------------------------------- WRZESIE Ń, 2005 Dyrektor Prof. dr hab. Zbigniew Strzelecki Zast ępca Dyrektora Mgr Bartłomiej Kolipi ński Zast ępca Dyrektora Mgr in Ŝ. arch. Tomasz Sławi ński Dyrektor Oddziału Terenowego w Radomiu Dr Maciej Trzaskowski Autor opracowania: Dorota Maj Szata graficzna: Bogusława Sobczyk SPIS TRE ŚCI: str WPROWADZENIE .............................................................................. 1 I. CHARAKTERYSTYKA PRZYRODNICZA I SPOŁECZNO- GOSPODARCZA OBSZARU KOZIENICKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO ......................................................................... 3 1. Powierzchnia i poło Ŝenie ........................................................................ 3 2. Charakterystyka przyrodnicza obszaru.................................................... 5 2.1 Abiotyczne elementy środowiska przyrodniczego.................................. 5 2.1.1 Klimat...................................................................................................... 5 2.1.2 Geologia i geomorfologia........................................................................ 5 2.1.3 Gleby....................................................................................................... 6 2.1.4 Warunki wodne i hydrogeologiczne........................................................ 7 2.2 Biotyczne elementy środowiska przyrodniczego.................................... 8 2.2.1 Szata ro ślinna.......................................................................................... 8 2.2.2 Fauna....................................................................................................... 13 3. Istniej ące formy ochrony szczególnej - rezerwaty przyrody, u Ŝytki ekologiczne, pomniki przyrody............................................................... 14 4. Walory krajobrazowe i kulturowe........................................................... 17 5. Powi ązania przyrodnicze......................................................................... 19 6. Sytuacja społeczno-gospodarcza obszaru............................................... 20 II. CELE I ZASADY OCHRONY A ZASADY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ............................ 31 1. Cele i zasady ochrony zawarte w przepisach organów odpowiedzial- nych za ochron ę przyrody...................................................................... 31 1 a. Akty prawne powołuj ące Kozienicki Park Krajobrazowy...................... 31 1 b. Akty prawne i inne dokumenty dotycz ące opracowywanego obszaru.... 35 2. Cele i zasady ochrony a zasady zagospodarowania przestrzennego zawarte w dokumentach planistycznych gmin: studiach uwarunkowa ń i kierunkach zagospodarowania przestrzennego gmin............................. 38 2.1. Studia uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin - zarys ogólnej sytuacji................................................................... 38 2.2. Przykłady zapisów w studiach uwarunkowa ń i kierunków zagospo- darowania przestrzennego gmin Parku................................................... 39 2.3. Studia uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin - Podsumowanie............................................................................ 45 III. UWARUNKOWANIA DLA OBSZARÓW CHRONIONYCH ......... 46 1. Uwarunkowania wynikaj ące z sytuacji planistycznej Parku i jego otuliny...................................................................................................... 46 1.1 Analiza stopnia pokrycia miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego.......................................................................................... 46 1.2 Charakterystyka miejscowych planów zagospodarowania przestrzen- nego.......................................................................................................... 48 1.3 Najwa Ŝniejsze ustalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dotycz ące wymogów ochrony środowiska przyrodni- czego........................................................................................................ 49 1.4 Problemy i konkluzje wynikaj ące z zapisów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego - zagro Ŝenia ładu przestrzennego..... 53 2. Uwarunkowania funkcjonalno-przestrzenne w obszarze Parku i jego bezpo średnim otoczeniu.......................................................................... 54 2.1 Zagospodarowanie przestrzeni wokół Parku.......................................... 54 2.2 Funkcje miast i gmin wchodz ących w skład Parku................................ 56 2.3. Predyspozycje rozwojowe. Współzale Ŝno ść rozwoju. Obszary obci ąŜ eń. 57 IV. ZAGRO śENIA ŚRODOWISKA, KOLIZJE I KONFLIKTY POMI ĘDZY ISTNIEJ ĄCYM I PROJEKTOWANYM ZAGOSPODAROWANIEM A OCHRON Ą PRZYRODY ................. 58 1. Delimitacja zagro Ŝeń środowiska przyrodniczego.................................. 58 V. KIERUNKI DZIAŁA Ń......................................................................... 64 1. Kierunki działa ń wymagaj ące zachowania i kształtowania środowiska przyrodniczego........................................................................................ 65 2. Postulaty zmian w systemie obszarów prawnie chronionych................. 66 3. Kierunki działa ń wymagaj ące przywrócenia równowagi ekologicznej.. 67 4. Kierunki działa ń ograniczaj ące skutki negatywnych oddziaływa ń infrastruktury technicznej........................................................................ 68 5. Kierunki działa ń w zakresie ochrony przeciwpowodziowej................... 68 6. Rozwój proekologicznych form działalno ści gospodarczej................... 69 VI. PODSUMOWANIE .............................................................................. 73 VII. MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE ............................................................... 75 VIII. ZAŁ ĄCZNIKI GRAFICZNE Tre ść map: - Mapa nr 1 - Podstawowe elementy zagospodarowania przestrzennego. Zasoby i walory środowiska przyrodniczego. - Mapa nr 2 - Zagro Ŝenia środowiska - Mapa nr 3 - Kierunki działa ń WPROWADZENIE Niniejsze opracowanie zostało wykonane zgodnie z akceptowanym przez Zarz ąd Województwa planem pracy Mazowieckiego Biura Planowania Prze- strzennego i Rozwoju Regionalnego. Stanowi ono realizacj ę wymogu ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w zakresie prowadzenia przez organy samorz ądu województwa analiz i studiów, odnosz ących si ę do obszarów problemowych. Celem opracowania jest analiza uwarunkowa ń zagospodarowania przestrzennego w gminach, na terenie których wyst ępuj ą wielkoobszarowe formy ochrony przy- rody, a w szczególno ści: Kampinoski Park Narodowy i Parki Krajobrazowe: Bolimowski, Chojnowski, Kozienicki, Mazowiecki, Nadbu Ŝański. Jak wykazały m.in. prace nad Planem zagospodaro- wania przestrzennego województwa mazowieckiego, obszary te s ą miejscem wy- st ępowania licznych kolizji w zagospodarowaniu przestrzennym i z tym zwi ąza- nych konfliktów społecznych. Jednocze śnie we wszystkich dokumentach wyzna- czaj ących strategiczne cele i kierunki rozwoju województwa mazowieckiego sprawa ochrony przyrody jest traktowana w sposób priorytetowy. W zwi ązku z tym, w odniesieniu do wyró Ŝnionych gmin i obszarów, istnieje uzasadniona potrzeba podbudowania polityki przestrzennej uszczegółowiaj ącymi (w stosun- ku do Planu województwa ) analizami i studiami. Przeprowadzone dla poszczególnych parków analizy koncentrowały si ę na nast ę- puj ących zagadnieniach: • charakterystyce obszaru z punktu widzenia jego walorów przyrodniczych i cech społeczno-gospodarczych, • celach i zasadach ochrony przyrody wyra Ŝonych w dokumencie konstytuuj ą- cym park, w zestawieniu z celami lokalnych polityk przestrzennych, zapisa- nych w studiach gminnych, • prawnych uwarunkowaniach polityki ochronnej i przestrzennej wynikaj ących z miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, • zagro Ŝeń środowiska i kolizji przestrzennych, • kierunkach działa ń na rzecz równowa Ŝenia rozwoju i zapobiegania konflik- tom. Opracowanie zostało wykonane z my ślą o wykorzystaniu go jako podstawy do działa ń koordynacyjnych, realizowanych m.in. poprzez opiniowanie i uzgadnia- nie studiów gminnych oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzen- nego. Mo Ŝe by ć ono przydatne tak Ŝe przy sporz ądzaniu planów ochrony parków i innych dokumentów, okre ślaj ących zasady i kierunki ochrony środowiska przy- rodniczego. - 2 - Cało ść opracowania składa si ę z sze ściu zeszytów zawieraj ących analizy odno- sz ące si ę do poszczególnych parków krajobrazowych i Kampinoskiego oraz z zeszytu syntetycznego, zawierającego omówienie: • formalno-prawnych uwarunkowa ń prowadzenie gospodarki przestrzennej na obszarach obj ętych prawn ą ochron ą przyrody, • krótk ą charakterystyk ę poszczególnych parków obj ętych analiz ą, • krótk ą charakterystyk ę wnioski wynikaj ące z przeprowadzonych bada ń i pro- pozycje dotycz ące ogólnych rozwi ąza ń prawno-organizacyjnych w zakresie planowania przestrzennego w powi ązaniu z ochron ą przyrody. Ka Ŝdy zeszyt po świ ęcony poszczególnym parkom składa si ę z cz ęś ci tekstowej i graficznej, przedstawionej w formie wielowektorowych map (wykonanych w oprogramowaniu MapInfo) oraz wykresów i kartogramów. - 3 - I. CHARAKTERYSTYKA