Acta Geographica Silesiana, 12/4 (32) WNoZ UŚ, Sosnowiec, 2018, s.83–94 ISSN 1897–5100 Aleksandra Zienkiewicz, Gabriela Czapiewska Akademia Pomorska w Słupsku, Instytut Geografii i Studiów Regionalnych, ul. Partyzantów 27, 76-200 Słupsk; e-mail: [email protected], [email protected] ROLA ŚRODKÓW POMOCOWYCH UNII EUROPEJSKIEJ W ROZWOJU TURYSTYKI NA POJEZIERZU KASZUBSKIM Зенкевич А., Чапиевска Г. Роль помощи фондов Европейского Союза в развитии туризма на Кашубском Поозерье. Целью данного исследования является анализ роли фондов помощи ЕС в области туризма на его развитие в Кашубском регионе. В статье анализируются различные программы и проекты помощи, бла- годаря которым, получила развитие техническая и туристская инфраструктуры, расположенная в регионе. Zienkiewicz A., Czapiewska G. Role of aid founds of European Union in the touristic development of the Ka- shuba Lake Region. The purpose of this article is to analyze the role of aid founds of The European Union which are within the range of touristic development in the region of Kashuba. In this article there have been analyzed di- vert aid programs and projects, thanks to which there was improvement in technical and touristic infrastructure in the mentioned region. Słowa kluczowe: środki pomocowe UE, powiat kartuski, Pojezierze Kaszubskie Ключевые слова: пособия по оказанию помощи ЕС, Картузский район, Кашубское Поозерье Key words: aid founds of EU, the Kartuzy district, Kashuba Lake Region Zarys treści ważnym czynnikiem rozwoju polskiej gospodarki. Dzięki środkom pieniężnym sfinansowano bardzo Celem niniejszego opracowania jest analiza roli środ- wiele inwestycji i projektów w wielu branżach spo- ków pomocowych Unii Europejskiej w zakresie roz- łeczno-gospodarczych, w tym również w zakresie woju turystycznego regionu kaszubskiego. W artykule rozwoju turystyki (ŚLIWKA, 2016), dzięki rozwojo- zostały przeanalizowane różnorodne programy i pro- jekty pomocowe, dzięki którym poprawie uległa m. wi turystyki natomiast ma miejsce aktywizacja go- in. infrastruktura techniczna i turystyczna zlokalizo- spodarki danego obszaru (PIROZHNIK, 2006; JA- wana we wspomnianym regionie. ŻEWICZ, 2009; JAŻEWICZ, ZIENKIEWICZ, 2017). Celem niniejszego artykułu jest zaprezento- WPROWADZENIE wanie wykorzystania środków pomocowych Unii Europejskiej uzyskanych do 2011 r. na rozwój tu- Fundamentalną zasadą, która towarzyszy przeka- rystyki w powiecie kartuskim. Zgodnie z regiona- zywaniu funduszy strukturalnych Unii Europejs- lizacją fizycznogeograficzną B. AUGUSTOWSKIEGO kiej do krajów członkowskich, jest tzw. dodatko- i J. SYLWESTRZAKA (1979) powiat kartuski jest po- wość, o której mówi Rozporządzenie Rady Wspól- łożony na Pojezierzu Kaszubskim. noty Europejskiej ustanawiające przepisy ogólne w sprawie funduszy strukturalnych. W rozporzą- MATERIAŁY I METODY dzeniu tym stwierdza się, że środki pochodzące z funduszy unijnych nie mogą zastępować środków Podjęta problematyka badawcza niniejszego opra- publicznych lub pozostałych wydatków struktu- cowania w dużym stopniu zdeterminowała dobór ralnych kraju członkowskiego (ZIENKIEWICZ, określonych metod i technik badawczych. W pra- 2016, 2017). cy zostały wykorzystane metody opierające się na Pomoc finansowa pochodząca od państw informacjach wtórnych zawartych w spisach i re- członkowskich Unii Europejskiej była, jest i będzie jestrach udostępnionych przez instytucje, takie jak: 83 urzędy gmin, Starostwo Powiatowe w Kartuzach, W latach 2006–2009 z budżetu Unii Europejs- Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego kiej do powiatu kartuskiego przekazywano środki w Gdańsku oraz Główny Urząd Statystyczny pomocowe, które maksymalnie wyniosły około w Warszawie. 6,9 mln zł w 2009 r. (tab. 1). Znaczna część tych Do przeanalizowania zebranych danych posłu- środków została wykorzystana na cele inwestycyj- żyły miary statystyczne przyjmujące postać wskaź- ne, które – jak wiadomo – podnoszą jakość życia ników opisujących badane zjawiska, które dotyczy- nie tylko mieszkańców, ale również turystów przy- ły w szczególności struktury środków pomoco- jeżdżających na teren powiatu. Środki budżetu Unii wych z Unii Europejskiej. Zastosowane metody Europejskiej w przeliczeniu na 1 mieszkańca we statystyczne powiązano z metodą kartograficzną. wspomnianych latach nie przekraczały 208,00 zł. Wizualną formę prezentacji stanowiły tabele, kar- W ich podziale na gminy widoczne jest pewne zróż- togramy oraz fotografie. nicowanie (rys. 1). Zdecydowana większość jednos- tek nie wykazywała większych wpływów, z wyjąt- STRUKTURA ŚRODKÓW FINANSO- kiem gmin: Sierakowice, Chmielno, Przodkowo WYCH Z BUDŻETU UNII EUROPEJSKIEJ i Kartuzy. Odznaczały się one pewną dynamiką W POWIECIE KARTUSKIM w zakresie pozyskiwania środków unijnych. Jednak w największym stopniu, finansowo, skorzystały jed- Środki strukturalne UE mogą wspierać działania nostki zlokalizowane w pobliżu wschodniej granicy związane z rozwojem poszczególnych obszarów powiatu (np. w 2007 r. – gmina Żukowo i Przod- w określonej proporcji, która dopuszczona jest przez kowo) oraz gminy położone w jego centralnej częś- Unię Europejską. Problematykę wpływu integracji ci – przede wszystkim gmina Kartuzy (2009 r.) Polski ze Wspólnotą na wielu płaszczyznach gos- i Chmielno (w 2006 r.). podarki społeczno-ekonomicznej w Europie należy Zdolność absorpcyjna regionu (gminy), zależy uznać za ważną i nadal aktualną. Tematyka ta jest od poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego poruszana zarówno w pracach badawczych, jak i instytucjonalnego oraz od warunków, na jakich również w codziennych informacjach prezentowa- udostępniane są środki z zewnątrz (KOZAK, 2001). nych w massmediach. Rys. 1. Środki z budżetu Unii Europejskiej (PLN na 1 mieszkańca) w powiecie kartuskim w latach 2006–2009 Рис. 1. Средства из бюджета Европейского Союза (PLN на душу населения) в Картузском повяте (районе) в 2006–2009 гг. Fig. 1. Founds from budget of European Union (PLN per capita) in the Kartuzy district in 2006–2009 Źródło – Источник – Source: Bank Danych Lokalnych GUS, www.stat.gov.pl/bdl, dostęp 4.07.2015 r. Wykazy finansowe referatów finansowo-księgowych i podatkowych urzędów gmin powiatu kartuskiego. Opracowanie własne 84 85 DZIAŁANIA NA RZECZ ROZWOJU małego i średniego przedsiębiorstwa”, „Społeczeń- TURYSTYKI W RAMACH REGIONAL- stwo wiedzy”, „Funkcje miejskie i metropolitalne”, NEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO „Regionalny system transportowy”, czy „Środowis- ko i energetyka przyjazna środowisku”. Najważ- DLA WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO niejszą osią (szóstą), z punktu widzenia niniejsze- go opracowania jest oczywiście „Turystyka i dzie- Źródłami finansowania Regionalnego Programu dzictwo kulturowe”. Niestety, według danych Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego Departamentu Programów Regionalnych Urzędu (RPO WP) są środki Europejskiego Funduszu Roz- Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego woju Regionalnego (EFRR) i towarzyszące im współ- w Gdańsku, wysokość dofinansowania tego prio- finansowanie krajowe. Celem strategicznym RPO rytetu wynosi jedynie 5% (dla przykładu oś WP jest przede wszystkim „poprawa konkuren- pierwsza ma dofinansowanie rzędu 19%). Pozosta- cyjności gospodarczej, spójności społecznej i do- łe osie, które również pośrednio wpływają na roz- stępności przestrzennej województwa przy zrów- wój społeczno-ekonomiczny oraz turystyki w re- noważonym wykorzystaniu specyficznych cech po- gionie, to: „Ochrona zdrowia i system ratownic- tencjału gospodarczego i kulturowego regionu oraz twa”, „Lokalna infrastruktura podstawowa”, „Lo- przy pełnym poszanowaniu jego zasobów przy- kalna infrastruktura społeczna i inicjatywy obywa- rodniczych”1. Osiągnięcie tego celu możliwe jest telskie” i „Pomoc techniczna”. Z danych UMWP poprzez podniesienie konkurencyjności i wdraża- w Gdańsku wynika, iż do końca 2013 r. podpi- nie nowych rozwiązań w gospodarce, poprawę sano aż 14 umów o dofinansowanie w ramach atrakcyjności inwestycyjnej miast i poprawę po- wspomnianego programu (tab. 2). wiązań między nimi. Ważne z punktu widzenia Większość z nich (9) podpisano po 2011 r. problematyki podjętej w niniejszej publikacji jest Łączna wartość wszystkich projektów wyniosła również zwiększenie atrakcyjności osiedleńczej i tu- 49 200 857,89 zł, natomiast dofinansowanie pocho- rystycznej, a także przełamywanie barier struktu- dzące z Unii Europejskiej opiewało na kwotę ralnych na obszarach o niższym potencjale roz- 33 517 115,71 zł. wojowym. Wśród wszystkich wymienionych w tabeli, naj- Dnia 2 października 2007 r. została przyjęta ważniejszym pod względem finansowym, bo wyce- pierwsza wersja RPO WP w związku z decyzją Ko- nionym na kwotę 12 816 761,82 zł, był projekt Sa- misji Europejskiej z dnia 4 września 2007 r. w spra- morządu Województwa Pomorskiego, którego part- wie przyjęcia w ramach pomocy wspólnotowej pro- nerem było Muzeum Historyczne Miasta Gdańska. gramu operacyjnego Europejskiego Funduszu Roz- Projekt był zatytułowany „Zintegrowany System woju Regionalnego. Jest ona jednym z programów Informacji Turystycznej Województwa Pomorskie- operacyjnych składających się na system wdraża- go” i miał za zadanie utworzenie zintegrowanego nia Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia systemu informacji turystycznej, obejmującego swo- (NSRO). Od 2010 r. trwały prace zmierzające do im zasięgiem obszar województwa pomorskiego. zmiany tego programu. W dniu 28 listopada 2011 Utworzony system odpowiadał za przekazy- roku Komisja Europejska zatwierdziła zmianę Re- wanie aktualnych i kompleksowych informacji tu- gionalnego Programu Operacyjnego dla Wojewódz- rystycznych