Watersportvoorzieningen Smallingerland in beeld Inventarisatie en voortuitblik In opdracht van: Hanneke Schmeink RECREATIE Gemeente Smallingerland Hanneke Schmeink Dhr. W. Jans Reidkraach 8 Postbus 10.000 NL- 8465 RS Oudehaske 9200 HA Drachten T: 06-27270769 E: [email protected] Januari 2016 W: www.hannekeschmeink.nl 2 Inhoud 1 Inleiding 4 2 Ligoevers en havens 6 Overzichtskaart ligoevers en havens in Smallingerland rond De Leijen 7 Overzichtskaart ligoevers en havens in Smallingerland westzijde 8 Overzichtskaart ligoevers en havens in Smallingerland oostzijde 9 3 Aanlegvoorzieningen in het buitengebied 22 Overzicht Marrekrite aanlegplaatsen 23 4 Overige watersportvoorzieningen 30 Trailerhellingen 32 Kranen 33 Tuigsteigers 33 Visplekken 34 Strandjes en zwemplekken 35 Kano- en roeiuitstapplaatsen 36 5 Wie is de waterrecreant in Smallingerland? 37 6 Trends en ontwikkelingen 43 7 Suggesties vanuit veldverkenning en interviews voor verbeteringen voor watersportvoorzieningen 46 8 Uitgangspunten waterrecreatie vanuit gemeentelijk beleid 49 9 Conclusies en aanbevelingen 50 Bijlage 1: Consultatieronde 56 Bijlage 2: Bronnenlijst 57 3 1 Inleiding De aanleiding Onder de noemer: "Oostelijke poort Friese Meren" wil de gemeente Om waterrecreatie in Smallingerland in de toekomst goed te kunnen Smallingerland de komende jaren inzetten op het versterken van de ontwikkelen is het van belang inzicht te hebben zowel in het huidige watersport en de relatie van de gemeente met het water. voorzieningenniveau voor waterrecreanten, als ook in de gewenste en benodigde voorzieningen. In deze rapportage een overzicht van de Het Friese Merenproject heeft afgelopen jaren veel geïnvesteerd in huidige situatie en een blik op wensen en behoeften in de toekomst. waterrecreatie in de provincie. Afgelopen jaar is het Polderhoofdkanaal geopend wat een positieve boost heeft gegeven aan het aantal boten wat De informatie is verzameld aan de hand van: interviews met de gemeentegrenzen passeert. En ook in Groningen en Drenthe wordt watersportbedrijven en -verenigingen, deskresearch van bestaande geïnvesteerd in de watersportsector met Rondje om de Noord in rapporten en studies en diverse veldverkenningen. Groningen en grenzeloos varen door Drenthe. Het onderzoek moet antwoord geven op de volgende deelvragen: In het toeristisch-recreatief ontwikkelingsplan: Drachten| Smallingerland 1. Wat is de huidige capaciteit van aanlegplaatsen van de Marrekrite, als middelpunt van de regio is het streefbeeld om Drachten en aangeven op kaart? Smallingerland als centrale middelpunt in het Noord-Nederlandse 2. Hoeveel aanlegplaatsen van de Marrekrite zijn nodig en op welke plek vaarwegennet te ontwikkelen. Aan deze ambitie wordt concreet invulling om de kansen in de watersport te benutten? gegeven via projecten als de Drachtstervaart, Oudega aan het Water, 3. Wat is de huidige capaciteit van ligplaatsen in plezierhavens Waterfront Drachten en het voorliggende onderzoek naar (gemeentelijk en particulier) in Smallingerland? watersportvoorzieningen. 4 4. Welke capaciteit aan ligplaatsen met onderscheid naar seizoensplaatsen en ligplaatsen voor botenverhuur is minimaal nodig met oog op de toekomst en op welke plekken? In de watersportsector wordt in geval van seizoensplaatsen veelal gesproken over vaste ligplaatshouders. In deze rapportage zal deze laatste term ook gebruikt worden. 5. Wat zijn de huidige trends en ontwikkelingen in de watersport waar op moet worden ingespeeld? 6. Welke voorzieningen (o.a. elektriciteit, water, vuilwateropvang, sanitair, trailerhelling c.q. boteninlaat) moeten op basis van trends en ontwikkelingen (waaronder duurzaamheid) waar worden getroffen? Leeswijzer Deze rapportage start met verslaglegging van de huidige watersportvoorzieningen. In hoofdstuk 2 staat een overzicht van het huidige aantal ligplaatsen en type havens met aantal ligplaatsen en type havens met voorzieningenniveau en gebruikers. Hoofdstuk 3 volgt met een overzicht van de aanlegvoorzieningen in het buitengebied. Aansluitend staan in hoofdstuk 4 de overige waterrecratievoorzieningen als trailerhellingen en zwemlocaties beschreven. Hoofdstuk 5 gaat in op de waterrecreant in Smallingerland. Wie vertoeft en verblijft op en rond het water in de gemeente? Hoofdstuk 6 gaat vervolgens in op de belangrijkste trends en ontwikkelingen rond de watersport. Hoofdstuk 7 geeft vanuit interviews en veldverkenning suggesties voor verbeteringen en aanvullingen ten aanzien van waterrecreatie voorzieningen in de gemeente. In hoofdstuk 8 staat een korte weergave van de uitgangspunten vanuit beleid ten aanzien van waterrecreatie. In hoofdstuk 8 volgen de conclusies en aanbevelingen opgesteld aan de hand van de onderzoeksvragen. 5 2 Ligoevers en havens Smallingerland beschikt over diverse soorten aanlegmogelijkheden. De Eenvoudige ligplaatshaven/oever: haven of oever bestemd voor vaste ligplaatsen zijn zeer verschillend van aard en schaal waardoor je niet ligplaatshouders. Haven wordt gebruikt als uitvalsbasis om te varen in de simpelweg kan spreken over de havens of het aantal regio. De havens bieden over het algemeen geen aanvullende aanlegmogelijkheden in 1 getal te vangen is. Om de diversiteit en de voorzieningen. Booteigenaren zijn vooral afkomstig uit directe omgeving. verschillende gebruikersgroepen te benadrukken zijn de havens in Passantenoevers: Deze oevers dienen als ontvangstrook voor Smallingeland gegroepeerd naar voorzieningenniveau en gebruikers. Bij toervaarders om dorp of achterliggende gebied te verkennen. Bij de het indelen en benoemen van de havens is gebruik gemaakt van Havens á ligplaatsen zijn geen aanvullende voorzieningen. la Carte, atlas van haventypologieën. De aanlegvoorzieningen in het Dorpshavens: Eenvoudige havens met beperkte voorzieningen water, buitengebied worden later specifiek toegelicht. stroom evt sanitair. Vooral gevuld met vaste ligplaatshouders (bewoners van dorp en leden van watersportvereniging). Passanten welkom In de gemeente wordt van oudsher de term opberghaven gebezigd. In de Passantenhavens: De ontvangstlocaties voor passanten. De ruimte voor jaren 70 werd vanuit oogpunt van natuur en landschappelijk kwaliteit aanleggen is volledig beschikbaar voor passanten. Minimaal water, recreatiebootjes uit het buitengebied geweerd. Hiervoor kwamen de stroom, sanitair aanwezig. zogenaamde opberghavens; ligplaatsen zonder aanvullende Jachthaven: Haven in combinatie met andere recreatieve functie voorzieningen voor pleziervaartuigen van inwoners van de gemeente. In (verhuur/camping). Deze havens bieden een complete de loop der tijd is merendeel van deze opberghavens uitgebreid met een ligplaatsvoorziening voor vaste ligplaatshouders en passanten. Naast of meerdere voorzieningen en/of opgegaan in een andersoortige haven. functionele ligplaats ook veelal een aantrekkelijke verblijfsplek. De voormalige opberghavens zijn opgenomen in de hierna genoemde Servicehaven: Haven gekoppeld aan watersport gerelateerde indeling. De term opberghaven komt te vervallen. onderneming verhuur/werf/(winter)stalling/schilder/verkoophaven. De 6 haven heeft in aantal gevallen wel ruimte voor vaste ligplaatshouders met voorzieningen, maar heeft geen sterke recreatieve functie. Niet specifiek toegankelijk voor passanten. Campinghaven: kleine haven zonder voorzieningen, ligplaatsen bestemd voor vaste en toeristische campinggasten. Achtertuinligplaatsen: Tot slot zijn er dan nog de zogenaamde achtertuinligplaatsen. Het betreft hier ligplaatsen die zijn gekoppeld aan woningen of bedrijven. Overzichtskaart ligoevers en havens in Smallingerland rond De Leijen eenvoudige ligplaatshaven/oever dorpshaven jachthaven servicehaven passantenoever passantenhaven campinghaven achtertuinligplaatsen 7 Overzichtskaart ligoevers en havens in Smallingerland westzijde eenvoudige ligplaatshaven/oever dorpshaven jachthaven servicehaven passantenoever passantenhaven campinghaven achtertuinligplaatsen 8 Overzichtskaart ligoevers en havens in Smallingerland oostzijde eenvoudige ligplaatshaven/oever dorpshaven jachthaven servicehaven passantenoever passantenhaven campinghaven achtertuinligplaatsen 9 Eenvoudige ligplaatshavens- en oevers Hooidammen Smalle Ee de Tike (haven ligt op grondgebied gemeente Tytstjerksteradiel) § 45 ligplaatsen, volledige bezetting § 15 ligplaatsen; wachtlijst § 25 ligplaatsen, volledige bezetting § Type schepen: kruisers, open zeilboten en § Type schepen: tot 7 meter. § Type schepen: roeiboten sloepen § Toekomst: initiatief/ambitie dorpsbelang om haven § Haven beschikt over kraantje en § Haven bestaat uit twee gedeelten. Langswal in historische staat herstellen. kanovlonder. gepacht door camping, wens tot uitbreiding. Drijvende steiger pacht door particulier (eindig) 10 Eenvoudige ligplaatshavens en -oevers Opeinde Heech Hiem Sytebuorren § Circa 70 steigers voor lokaal gebruik § Circa 20 ligplekken bij melkveebedrijf § Circa 20 ligplekken bij insteekhaven § Type schepen: kruisers en open boten. 11 Passantenoevers Opeinde Hooidammen § Circa 5 ligplekken § Type schepen: kruisers, motorjachten. § Ligperiode max 3x24 uur. § Circa 50 aanlegplekken, circa 1500 overnachtingen per jaar. § Type schepen: kruisers. § Watertappunt. § Capaciteit in hoogseizoen niet toereikend. § Geen inning liggeld sinds 2012 ivm slechte staat damwand. Meer langliggers sindsdien. 12 Dorpshavens Oudega Rottevalle § 86 ligplaatsen en passantenoever, bezettingsgraad 70% § 82 ligplaatsen en kleine passantenoever, bezettingsgraad 85% § passantenovernachtingen 2012-312, 2013-250, 2014-318, 2015-195 § Type schepen : motorjachten,