‘s-Gravelandsepolder, Spaanse Polder, Noord-West Naar een ruimtelijke economische visie op het gebied Industrial District 010: ID010 Voor de bedrijventerreinen ‘s-Gravelandse Polder, Spaanse Polder en Noord-West bestaat (nog) geen gezamenlijke naam. In deze Visie gebruiken we daarom de (werk)naam Industrial District 010, kortweg ID010. “ID” geeft iets van een ideaal weer, maar appelleert ook aan de identiteit van het gebied, dat zich onderscheidt door de focus op een industrial development en deployment zone. “010” staat voor de bereikbaarheid van de regio waarin het gebied gelegen is. Inhoudsopgave BLOK A: VERTREKPUNT VAN DE VISIE BLOK B: BOUWELEMENTEN VOOR DE VISIE 1 Inleiding 4 Economische marktkansen 1.1 Aanleiding 4.1 Vestigingseisen en vestigingskenmerken 1.2 Doel 4.2 Economische haalbaarheid segmenten 1.3 Aanpak 4.3 Wat zeggen de ondernemers in het gebied? 4.4 Conclusies 2 Ruimtelijk economisch profiel 2.1 Eerste beeld van de 3 deelterreinen 5 Ruimtelijke vertaalslag 2.2 Samenstelling en spreiding bedrijven op de 3 deelterreinen 5.1 Dilemma’s 2.3 Conclusies: sterkte zwakte analyse 5.2 Ruimtelijke vertaling sectoren 5.3 Conclusies 3 Positionering van REVA 3.1 Verstedelijkingsopgave 3.2 Positionering ten opzichte van andere terreinen 3.3 Relatie met beleidsvoornemens 3.4 Wat komt er op ID010 af? 3.6 Conclusies: kansen en bedreigingen © Buck Consultants International, 2018 1 BLOK C: VISIEFORMULERING VOOR DE TOEKOMST 6 Ambities, uitgangspunten/leidende principes 6.1 Beschrijving ambities 6.2 Beschrijving uitgangspunten / leidende principes 7 Naar een agenda 7.1 Inleiding 7.2 Keuzes maken Een Visie voor Industrial District 010: ID010 Een visie op een gebied vergt inzicht in wat er speelt, waar het gebied sterk in is, wat de stad en stedelijke omgeving vraagt van een gebied, waar de economische kansen liggen, wat de ruimtelijke opgaven zijn en hoe we dat samen gaan bereiken. De huidige waarde is groot in termen van omvang, werkgelegenheid en specifieke plaats in de voorbrengingsketens van bedrijven en clusters. We willen echter groeien, beter worden en de waarde richting 2030 verdubbelen. Dit vraagt om inzichten, handelingsperspectieven en om keuzes maken. In deze visie nemen we u mee. © Buck Consultants International, 2018 2 Blok A: Vertrekpunt van de Visie © Buck Consultants International, 2018 3 ID010 is met ruim 450 hectare aan werklocaties een 1 Inleiding van de grootste aaneengesloten bedrijventerreinen in Nederland en West-Europa 1.1 Aanleiding De economie verandert snel en ingrijpend, ook in de gemeenten ID010 is het grootste droge en aaneengesloten bedrijventerrein Schiedam en Rotterdam. De impact van de Next Economy is nu van West-Europa, pal aan de A20, A13 en A4 gelegen, vlakbij al zichtbaar en leidt tot economische en ruimtelijke de Schiedamse en Rotterdamse haven en aan de Schiedamse transformatieprocessen. We zien nieuwe bedrijven opkomen, en Delfshavense Schie, aan een intercity-station, nabij maar ook bij bestaande bedrijven verandert er van alles. Rotterdam/The Hague Airport, aan de rand van de steden Gedacht kan worden aan bedrijven die onder invloed van Schiedam en Rotterdam en op de kennisas TU/Delft-Erasmus robotisering nieuwe typen werknemers nodig hebben of Universiteit. Hier zijn bedrijven gevestigd uit de maak- en ondernemingen die zich toeleggen op het opwaarderen van foodindustrie, maar ook uit de logistiek en groothandel en in reststromen tot nieuwe materialen en producten. diensten. Samen vormen zij een belangrijke banenmotor voor de regio. De opgave is om met de ondernemers uit het gebied te Wat voor ID010 daarbij met name van belang is, is het op de werken aan een toekomstbestendig, Next Economy proof en juiste manier met elkaar verbinden van wonen in de omgeving* duurzaam bedrijventerrein. en werken in het gebied, in een goede wisselwerking met mobiliteitsontwikkelingen. Er liggen grote kansen om wonen en werken gezamenlijk te ontwikkelen, maar soms kan het ook leiden tot conflicten, zoals industriële bedrijven die niet kunnen uitbreiden vanwege mogelijke overlast voor de woonomgeving. Vanuit de Metropoolregio Rotterdam Den Haag is de Roadmap Next Economy (RNE) opgesteld, een lange termijn strategie met handelingsperspectieven en projecten om de transitie naar een ‘Next’ regionale economie te faciliteren. Zowel Schiedam als Rotterdam willen werk maken van de RNE en hebben met ID010 een unieke plek in handen om die transitie ook echt in de praktijk vorm te geven. Concrete plannen voor woningbouw in ID010 zijn er vooralsnog niet, die zijn er alleen voor buiten het gebied (Schieveste en Spartastadion/Horvathweg). © Buck Consultants International, 2018 4 ID010 is een belangrijke banenmotor voor de regio met bijna 2000 bedrijven en 25.000 werknemers. Daarnaast zorgt dit voor een multiplier en constante ‘voeding’ van werkgelegenheid bij toeleveranciers Bij veel bedrijven gevestigd op ID010 vindt integratie van Tegelijkertijd hebben onderdelen van het totale gebied te nieuwe ontwikkelingen in het productieproces plaats, en daarom kampen met veroudering en leegstand, hebben zich er is vaak nieuwe ruimte nodig, zijn bedrijven op zoek naar ongewenste bedrijven gevestigd, zijn er thans te weinig specifieke faciliteiten (bijvoorbeeld voor opslag van goederen, geschikte terreinen beschikbaar om de groei op te vangen, zijn voor opties voor vervoer over water of een gezamenlijk beschikbare kavels te klein voor het huisvesten van gewenste voorraadpunt -denk aan een grondstoffenbank- ). Veelal hebben nieuwkomers en laat de bereikbaarheid per openbaar vervoer zij ook steeds meer behoefte aan ander type personeel (meer IT volgens veel bedrijven te wensen over. Ook loopt het gericht, meer op competenties gericht). Daarnaast liggen er (goederen)vervoer over de weg steeds meer vast. kansen voor vestiging van nieuwe bedrijven, die de activiteiten van reeds gevestigde bedrijven kunnen versterken, denk aan Dit is het moment om werk te maken van de transitie van het start-ups en grow ups in circulair ondernemen en of bedrijven gebied. In het Schiedamse deel bijvoorbeeld lopen veel met nieuwe oplossingen voor last-mile vervoer. erfpachtcontracten af en dat biedt de mogelijkheid om kavels samen te voegen of op zoek te gaan naar nieuwe ruimtelijke oplossingen. Dat vraagt wel om het creëren van schuifruimte voor bedrijven, die niet op de goede plek zitten. Ook komen er gronden vrij door ongewenste bedrijven te sluiten, bedrijfspanden die niet voldoen aan de eisen van deze tijd te slopen en daarmee ook grotere kavels te creëren. Het gebied barst dus van de uitdagingen! Om daar vorm en richting aan te geven heeft BCI in opdracht van de gemeentes Schiedam en Rotterdam een Ruimtelijk Economische Visie en Agenda (REVA) opgesteld voor de komende periode (tot 2030). jaar. Met deze REVA adviseert BCI hoe 's-Gravelandsepolder, Spaanse Polder en Noord-West in samenhang kunnen worden (her)ontwikkeld naar een toekomstbestendig en duurzaam bedrijventerrein dat antwoord biedt op de uitdagingen van de RNE. De REVA is met inbreng vanuit beide gemeentes en vanuit ondernemers en vastgoedeigenaren in het gebied tot stand gekomen. © Buck Consultants International, 2018 5 1.2 Doel ID010 is een groot gebied met veel deelgebieden met ieder zijn eigen uitdagingen en opgaven. Dit vraagt Met deze Visie wordt een stip op de horizon gezet voor het om keuzes en maatwerk gebied: kansen voor nu benutten, maar ook een richting schetsen voor de komende periode. In de (her)ontwikkeling van het ID010 wordt gestuurd op de volgende doelstellingen: - Transformatie naar een toekomstbestendig en duurzaam Figuur 1.1 ID010 met de 3 deelterreinen bedrijventerrein, Next Economy proof. Doel: een gezond functionerend bedrijventerrein met een verdubbeling van . de toegevoegde waarde . - Banenmotor voor de regio, ook voor ‘praktisch geschoolden’, mede gelet op de forse woningbouwopgave in de regio (mensen moeten ook kunnen werken). - De strook langs de A20 dient als etalage voor het gebied (en voor de steden Rotterdam en Schiedam). Hier kunnen zich arbeidsintensieve bedrijven vestigen en bedrijven die letterlijk laten zien wat het gebied allemaal in zich heeft. 1.3 Aanpak De Ruimtelijk Economische Visie en Agenda (REVA) is opgesteld door BCI, maar met inbreng van bedrijven, vastgoedeigenaren en de gemeentes Schiedam en Rotterdam. Daarbij is niet op ‘nul’ begonnen, maar voortgebouwd op bestaande studies, plannen en visies, zoals de Roadmap Next Economy en plannen rondom gebiedsontwikkelingen (onder meer A20 zone). Het hele traject is begeleid door een kernteam waarin beide gemeentes hebben geparticipeerd. Bron: LISA 2017, bewerking BCI 2018 © Buck Consultants International, 2018 6 Figuur 1.2 Aanpak REVA 2. In deze stap hebben we met een marktanalyse economische marktkansen geïdentificeerd en bepaald waar die in het gebied kunnen ‘landen’. Er zijn tientallen bedrijven geconsulteerd in 2 gezamenlijke bijeenkomsten, 5 werksessies en 15 individuele gesprekken. Ook zijn gesprekken gevoerd met 5 experts specifiek voor dit project. Daarnaast hebben we in 2 werksessies met ambtenaren van beide gemeentes de belangrijkste gebiedsontwikkelingen doorgenomen. We hebben gekozen voor een gevarieerde aanpak, waarbij 3. Als derde stap hebben we bepaald wat ID010 wil zijn (stip gebruik gemaakt is van deskresearch, bureau-expertise en vele op de horizon). We hebben op basis van alle research, (groeps)gesprekken en werksessies met de ondernemers in gesprekken en werksessies ambities benoemd, leidende ID010, met experts en ambtenaren van beide gemeentes. Er is principes beschreven