G M I N A L U B R Z A PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LUBRZA NA LATA 2004 – 2007 Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2011 Wykonawca: EKOPOL - PROJEKT w Opolu ul. Stoi ńskiego 5 45 – 791 Opole Opole, listopad 2004 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LUBRZA NA LATA 2004 -2007 Z PERSPEKTYW Ą DO ROKU 2011 SPIS TRE ŚCI I Wstęp……………………………………………………………………………………... 3 1. Podstawy formalno – prawne opracowania………………………………………………. 3 2. Forma realizacji zamówienia……………………………………………………………... 3 3. Konstrukcja Programu……………………………………………………………………. 3 4. Metodyka opracowania Programu………………………………………………………... 5 5. Zało Ŝenia wyj ściowe Programu…………………………………………………………... 7 5.1. Zasady polityki ekologicznej……………………………………………………………... 7 5.2. Podstawowe zało Ŝenia polityki ekologicznej…………………………………………….. 8 5.3. Uwarunkowania wynikaj ące ze ,,Strategii rozwoju powiatu prudnickiego’’…………….. 9 5.4. Spójno ść Programu ochrony środowiska dla gminy Lubrza z dokumentami strategicznymi rangi gminnej……………………………......................... 11 5.4.1. Spójno ść Programu ze Strategi ą ekorozwoju gminy Lubrza …………….………………. 11 5.4.2. Spójno ść Programu ze Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Lubrza…………………………………………………………….. 13 5.4.3 Spójno ść Programu z opracowaniami planistycznymi oraz programowymi gminy…….. 15 6. Układ i zawarto ść Programu……………………………………………………………… 15 II. Diagnoza stanu środowiska………………………………………………………………. 17 1. Ogólna charakterystyka gminy Lubrza…………………………………………………... 17 1.1. Poło Ŝenie………………………………………………………………………………… 17 1.2. Rze źba terenu……………………………………………………………………………... 17 1.3. Budowa geologiczna i warunki hydrologiczne …………………………………………... 18 1.4. Warunki klimatyczne……………………………………………………………………... 18 1.5. UŜytkowanie gruntów…………………………………………………………………….. 19 1.6. Gospodarka……………………………………………………………………………….. 20 1.7. Powi ązania komunikacyjne………………………………………………………………. 21 2. Charakterystyka i diagnoza stanu środowiska……………………………………………. 22 2.1. Przyroda o Ŝywiona i krajobraz…………………………………………………………… 22 2.2. Zasoby wodne…………………………………………………………………………….. 29 2.3. Gleby……………………………………………………………………………………… 38 2.4. Surowce mineralne……………………………………………………………………….. 41 2.5. Powietrze atmosferyczne…………………………………………………………………. 42 2.6. Hałas……………………………………………………………………………………… 49 2.7. Promieniowanie elektromagnetyczne…………………………………………………….. 52 III. Program ochrony środowiska dla gminy Lubrza na lata 2004 – 2007 53 z perspektyw ą do roku 2011……………………………………………………………… 1. Ogólne zało Ŝenia polityki ekologicznej gminy Lubrza………………………………….. 53 2. Cele i zadania o charakterze systemowym……………………………………………….. 54 2.1. Integracja aspektów ekologicznych z rozwojem społeczno-gospodarczym……………... 54 2.2. Edukacja ekologiczna…………………………………………………………………….. 61 2.3. Współpraca w ramach wdra Ŝania Programu……………………………………………... 66 3. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne u Ŝytkowanie zasobów naturalnych…. 67 3.1. Ochrona przyrody i krajobrazu…………………………………………………………… 67 3.2. Ochrona i zrównowa Ŝone wykorzystanie lasów oraz u Ŝytkowanie łowieckie…………… 77 3.3. Ochrona gleb……………………………………………………………………………… 83 3.4. Ochrona kopalin…………………………………………………………………………... 87 3.5. Racjonalne u Ŝytkowanie surowców……………………………………………………… 90 4. Jako ść środowiska i bezpiecze ństwo ekologiczne ………….............................................. 94 4.1. Jako ść wód………………………………………………………………………………... 94 4.2. Ochrona jako ści powietrza atmosferycznego…………………………………………... 102 4.3. Ochrona przed hałasem…………………………………………………………………… 110 4.4. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym………………………………... 113 EKOPOL - PROJEKT OPOLE 1 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LUBRZA NA LATA 2004 -2007 Z PERSPEKTYW Ą DO ROKU 2011 4.5. Gospodarka odpadami……………………………………………………………………. 115 4.6. Ochrona przed powa Ŝnymi awariami przemysłowymi…………………………………. 118 4.7. Bezpiecze ństwo chemiczne i biologiczne………………………………………………... 120 5. Harmonogram zada ń własnych przewidzianych do realizacji na lata 2004 –2007 121 z perspektyw ą do roku 2011……………………………………………………………… 6. Ocena realizacji Programu………………………………………………………………... 129 6.1. Narz ędzia i instrumenty zarz ądzania środowiskiem……………………………………… 129 6.2. Upowszechnianie informacji o środowisku………………………………………………. 131 6.3 Organizacja zarz ądzania środowiskiem…………………………………………………... 132 6.4. Zarz ądzanie Programem ochrony środowiska……………………………………………. 133 6.5. Monitoring wdra Ŝania Programu…………………………………………………………. 133 6.6. Harmonogram wdra Ŝania Programu……………………………………………………… 135 7. Aspekty finansowe wdra Ŝania Programu………………………………………………… 135 7.1. Wprowadzenie……………………………………………………………………………. 135 7.2. Ramy finansowe wdra Ŝania ,,Programu ochrony środowiska’’………………………….. 135 7.3. Koszty realizacji przedsi ęwzi ęć w latach 2004 –2007…………………………………… 139 8. Materiały źródłowe……………………………………………………………………….. 141 EKOPOL - PROJEKT OPOLE 2 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LUBRZA NA LATA 2004 -2007 Z PERSPEKTYW Ą DO ROKU 2011 I. WST ĘP 1. PODSTAWY FORMALNO - PRAWNE OPRACOWANIA Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. „Prawo ochrony środowiska” [Dz. U. 2001.62 poz. 627 z pó źn. zm.] nakłada na organ wykonawczy gminy obowi ązek opracowania programu ochrony środowiska, w celu realizacji polityki ekologicznej pa ństwa. Z kolei, ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 roku [Dz.U.2001.62 poz.628.] wprowadza obowi ązek opracowania planów gospodarki odpadami, które stanowi ą integraln ą cz ęść odno śnych programów ochrony środowiska. Do opracowania „Programu Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla gminy Lubrza’’ przyst ąpiono w oparciu o wynik post ępowania prowadzonego przez Zarz ąd Gminy w Lubrzy w dniu 29 marca 2004 r., zgodnie z wynikiem wyboru oferenta. Na jego podstawie w dniu 31 marca 2004 roku zawarto umow ę Nr O Ś –7610/7/04, pomi ędzy Gmin ą Lubrza a firm ą Ekopol – Projekt z Opola, wybran ą w drodze powy Ŝszego post ępowania na wykonawc ę projektu. 2. FORMA REALIZACJI ZAMÓWIENIA Zamówienie zostało zrealizowane w postaci dwóch podstawowych dokumentów, którymi s ą: • Plan gospodarki odpadami dla gminy Lubrza na lata 2004 – 2007 z perspektyw ą do roku 2011 • Program ochrony środowiska dla gminy Lubrza na lata 2004 – 2007 z perspektyw ą do roku 2011 Zarówno ,, Plan gospodarki odpadami dla gminy Lubrza na lata 2004 – 2007 z perspektyw ą do roku 2011’’ jak równie Ŝ ,,Program ochrony środowiska dla gminy Lubrza na lata 2004 – 2007 z perspektyw ą do roku 2011’’ spełnia wymagania powiatowego programu ochrony środowiska. Bior ąc powy Ŝsze pod uwag ę, dalsza cz ęść niniejszego dokumentu dotyczy „Programu ochrony środowiska dla gminy Lubrza na lata 2004 – 2007 z perspektyw ą do roku 2011’’. W Programie tym zawarto tak Ŝe najwa Ŝniejsze elementy wynikaj ące z opracowanego jako oddzielny dokument „Planu gospodarki odpadami dla gminy Lubrza (…)”. 3. KONSTRUKCJA PROGRAMU Konstrukcja Programu oparta jest głównie o zapisy takich dokumentów, jak: 1. ,, Prawo ochrony środowiska’’ z 27 kwietnia 2001 roku. Definiuje ono ogólne wymagania w odniesieniu do programów ochrony środowiska opracowywanych dla potrzeb województw, powiatów i gmin. Zgodnie z ustaw ą (Art.14 ust.1 po ś), program ochrony środowiska, na podstawie aktualnego stanu środowiska, okre śla w szczególno ści: – cele ekologiczne, – priorytety ekologiczne, – rodzaj i harmonogram działa ń proekologicznych, środki niezb ędne do osi ągni ęcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. 2. ,, Polityka ekologiczna pa ństwa na lata 2003 – 2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010” , dostosowana do wymaga ń ustawy Prawo ochrony środowiska. Zgodnie z zapisami tego dokumentu Program winien definiowa ć cele średniookresowe do roku 2011 (dla okresu 8- letniego) i zadania na lata 2004 – 2007 (okres najbli Ŝszych czterech lat) oraz monitoring (ocen ę) realizacji Programu i nakłady finansowe na jego wdro Ŝenie. 3. ,, Wytyczne do sporz ądzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym", które podaj ą sposób i zakres uwzgl ędniania polityki ekologicznej pa ństwa w programach ochrony środowiska szczebla wojewódzkiego oraz powiatu i gminy oraz EKOPOL - PROJEKT OPOLE 3 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LUBRZA NA LATA 2004 -2007 Z PERSPEKTYW Ą DO ROKU 2011 wskazówki co do zawarto ści programów. Zgodnie z wytycznymi w gminnym programie powinny by ć uwzgl ędnione: – zadania własne gminy tzn. przedsi ęwzi ęcia, które b ędą finansowane w cało ści lub cz ęś ciowo ze środków b ędących w dyspozycji gminy, – zadania koordynowane, tzn. finansowane ze środków przedsi ębiorstw oraz ze środków zewn ętrznych, b ędących w dyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego i centralnego, b ądź instytucji działaj ących na terenie gminy, ale podległych bezpo średnio organom wojewódzkim, b ądź centralnym. Według „Wytycznych (…)” programy powinny zawiera ć takie rozdziały jak: – racjonalne u Ŝytkowanie zasobów naturalnych, – poprawa jako ści środowiska, – narz ędzia i instrumenty realizacji programu, – współpraca przygraniczna, – harmonogram realizacji i nakłady na realizacj ę programu, – kontrola realizacji programu. Ponadto w niniejszym Programie, po akcesji z UE uwzgl ędniono postanowienia Traktatu Akcesyjnego oraz akty prawa wspólnotowego (traktaty, rozporz ądzenia Rady UE). Kieruj ąc si ę powy Ŝszymi zapisami, niniejszy Program formuuje: – cele i zadania o charakterze systemowym , przedstawione za pomoc ą kierunków rozwojowych dziedzin gospodarki, uj ętych w blokach tematycznych, takich jak: układ osadniczy, układ komunikacyjny, rolnictwo, przemysł, turystyka i rekreacja, – cele edukacji ekologicznej, wraz z przyj ętymi