PROJEKT DO KONSULTACJI Zespół konsultantów ds. Strategii Rozwoju Gminy Czarna: Bogusław Kochanowicz- Wójt Gminy Czarna Małgorzata Bartnik – Sekretarz Gminy Marlena Błyskal – Inspektor ds. środków pomocowych z UE Jan Podraza – Przewodniczący Rady Gminy Czarna Aleksander Lubaczewski – Wiceprzewodniczący Rady Gminy Czarna Osoby biorące czynny udział w tworzeniu Strategii Rozwoju Gminy Czarna: Grażyna Kalamat Katarzyna Sobiecka Krzysztof Nieckula Krzysztof Banach Władysław Wierciński Andrzej Borukało Dorota Różańska Daniel Mikrut Stanisław Kochanowicz Urszula Pisarska-Plezia Danuta Kornaga Anna Łysyganicz Aleksander Hermanowicz Renata Stoch Dorota Korżyk Magdalena Nieckula Radosław Czerwonka Renata Różycka – Franczak Zbigniew Dyrda Stanisław Myśliński Grażyna Stecyk Zespół ds. opracowania Strategii Rozwoju Gminy Czarna: Agnieszka Ciepluch Aleksandra Zoszczak Małgorzata Ruszelak 1 Bieszczadzka Agencja Rozwoju Regionalnego Sp. z o.o. ul. Rynek 17 38-700 Ustrzyki Dolne e-mail: [email protected] www.barr-ustrzyki.pl tel.: 13 461 29 98; fax.: 13 461 21 47 Spis treści I. Streszczenie. .......................................................................................................................... 5 II. Diagnoza rozwoju gminy Czarna........................................................................................... 8 2.1. Środowisko naturalne, obszary chronione. .......................................................................... 8 2.2. Gospodarka. ........................................................................................................................ 13 2.3. Infrastruktura techniczna i dostępność przestrzenna. ....................................................... 24 2.3.1. Sieć wodociągowa. ....................................................................................................... 24 2.3.2. Kanalizacja. .................................................................................................................. 26 2.3.3. Dostarczanie cieplej wody. .......................................................................................... 26 2.3.4. Usuwanie odpadów. ..................................................................................................... 26 2.3.5. Zasilanie w energię elektryczną. .................................................................................. 28 2.3.6. Internet oraz sieci komórkowe. ................................................................................... 29 2.3.7 Komunikacja drogowa................................................................................................... 30 2.4. Kapitał ludzki i społeczny. ................................................................................................... 31 2.4.1. Uwarunkowania demograficzne. ................................................................................. 31 2.4.2. Oświata. ....................................................................................................................... 39 2.4.3. Zdrowie. ....................................................................................................................... 42 2.4.4. Mieszkalnictwo. ........................................................................................................... 43 2.4.5. Kultura. ......................................................................................................................... 44 2.4.6. Bezrobocie. .................................................................................................................. 50 2.4.7. Pomoc społeczna. ........................................................................................................ 56 2.4.8. Aktywność społeczna .................................................................................................. 59 2.4.9. Bezpieczeństwo publiczne. ......................................................................................... 60 2.5. Kondycja finansowa samorządu lokalnego. ....................................................................... 62 2.6. Analiza strategiczna SWOT. ............................................................................................... 65 III. Opis wyników badania ankietowego opinii społecznej. ..................................................... 70 3.1. Wyniki badań ilościowych. .................................................................................................. 70 3.2.1. Charakterystyka grupy badawczej. .............................................................................. 70 3.2.2. Stan infrastruktury technicznej. .................................................................................. 73 3.2.3. Stan infrastruktury społecznej. .................................................................................... 74 3.2.4. Stan powiązań komunikacyjnych. ............................................................................... 75 3.2.5. Estetyka gminy. ............................................................................................................ 76 3.2.6. Stan zagospodarowania przestrzeni publicznej w gminie. ......................................... 76 3.2.7. Stan środowiska naturalnego. ..................................................................................... 78 3.2.8. Warunki do prowadzenia działalności. ........................................................................ 79 2 Bieszczadzka Agencja Rozwoju Regionalnego Sp. z o.o. ul. Rynek 17 38-700 Ustrzyki Dolne e-mail: [email protected] www.barr-ustrzyki.pl tel.: 13 461 29 98; fax.: 13 461 21 47 3.2.9. Problemy społeczne i bezpieczeństwo w gminie Czarna. ........................................... 80 3.2.10. Sytuacja na lokalnym rynku pracy. ............................................................................ 81 3.2.11. Edukacja, kultura, czas wolny. ................................................................................... 82 3.2.12. Czynniki kluczowe dla rozwoju gminy Czarna. .......................................................... 84 3.2.13. Szanse dla rozwoju gminy Czarna. ............................................................................. 84 3.2.14. Przyszłość w gminie Czarna. ...................................................................................... 85 3.2.15. Propozycje mieszkańców w zakresie realizacji działań inwestycyjnych i społecznych.86 IV. Misja i Wizja gminy Czarna na lata 2015-2025. ................................................................... 86 V. Kluczowe kierunki rozwoju gminy Czarna. ......................................................................... 88 5.1. Priorytet I - Turystyka i sport. ............................................................................................. 90 5.1.1. Działanie I – Rozwój i poprawa funkcjonowania istniejącej infrastruktury turystycznej i sportowej. ............................................................................................................................. 90 5.1.2. Działanie II– Rozwój i różnicowanie oferty turystycznej, w tym agroturystycznej i ekoturystycznej gminy w oparciu o zasoby przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz innowacyjne ich wykorzystanie. ............................................................................................ 90 5.1.3. Działanie III – Budowa partnerstwa z wykorzystaniem współpracy transgranicznej na rzecz zwiększania ruchu turystycznego, poprawa dostępności terenów przygranicznych. 90 5.1.4. Działanie IV- Rozwój zintegrowanych działań promocyjno-informacyjnych. ............ 91 5.2. Priorytet II - Ochrona środowiska ....................................................................................... 91 5.2.1. Działanie I – Utrzymanie walorów środowiskowych i racjonalna gospodarka zasobami. 91 5.2.2. Działanie II – Poprawa gospodarki wodno-ściekowej. ................................................ 92 5.2.3. Działanie III - Poprawa zarządzania gospodarką odpadami i energią. ........................ 92 5.2.4. Działanie IV - Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. .................. 92 5.2.5. Działanie V - Zwiększenie bezpieczeństwa przeciwpożarowego w gminie. .............. 92 5.3. Priorytet III - Poprawa dostępności. .................................................................................... 92 5.3.1. Działanie I – Poprawa jakości infrastruktury drogowej. .............................................. 93 5.3.3. Działanie III - Poprawa dostępności cyfrowej. ............................................................. 93 5.4. Priorytet IV – Kapitał Ludzki i Społeczny ........................................................................... 93 5.4.1. Działanie I– Rozwiązywanie problemów społecznych i stymulowanie aktywności zawodowej sprzyjającej włączeniu społecznemu. ................................................................ 93 5.4.2. Działanie II– Zwiększenie dostępu i jakości usług publicznych. .................................. 93 5.4.3. Działanie III– Poprawa stanu ochrony zdrowia i dostępu do usług medycznych. ....... 94 5.4.4. Działanie IV – Budowanie i upowszechnianie społeczeństwa informacyjnego. ......... 94 5.4.5. Działanie V- 7 Rozwijanie tożsamości i integracji społecznej. ..................................... 94 3 Bieszczadzka Agencja Rozwoju Regionalnego Sp. z o.o. ul. Rynek 17 38-700 Ustrzyki Dolne e-mail: [email protected] www.barr-ustrzyki.pl tel.: 13 461 29 98; fax.: 13 461 21 47 5.4.6. Działanie VI - Dopasowanie poziomu wykształcenia i edukacji mieszkańców do