DRUŠTVENA ISTRAŽIVANJA Časopis Pravnog fakulteta Univerziteta u Zenici Zenica, 2008. godina Izdavač: Pravni fakultet Univerziteta u Zenici Za izdavača: Salih Jalimam Glavni i odgovorni urednik: Salih Jalimam Lektor: Ibnel Ramić Tehnički urednik: Dragan Bajramović DTP i priprema za štampu: B Panel d.o.o. Zenica Design korice: Almir Šehić Štampa: MELIGRAF s.z.r. Zenica Tiraž: 200 kom. E-mail: [email protected] Časopis Pravnog fakulteta Univerziteta u Zenici; Broj 2; Godina II; Zenica 2008. UDK 3, ISSN:1840-3131; Izdavač: Pravni fakultet Univerziteta u Zenici; Izlazi dva puta godišnje SADRŽAJ KONCEPCIJA LOKALNIH ORGANA VLASTI U EVROPSKIM ZEMLJAMA KOJE SE NALAZE U PROCESU TRANZICIJE I MOGUĆI UTICAJ NA LOKALNU SAMOUPRAVU U BIH ............................... 7 Prof. dr. Sead Dizdarević POLITIČKI OSU\ENICI U KAZNENO-POPRAVNOM DOMU U ZENICI 1945-1954.GODINA .................................................................... 13 SALIH JALIMAM NEKI ASPEKTI PRAVA NA PRAVIČNO SU\ENJE ...................................... 27 Dr. Almin Dautbegović FUNDAMENTAL RIGHTS IN EUROPE: THE DIFFICULT CO-EXISTENCE OF NATIONAL, SUPRANATIONAL AND INTERNATIONAL SYSTEMS OF PROTECTION ........................................ 53 Giacomo Di Federico POVELJA O ENERGIJI KAO PRAVNI OKVIR INVESTIRANJA U SEKTOR ENERGETIKE ZEMALJA ZAPADNOG BALKANA .......................... 65 Doc. dr Predrag Cvetković OD KLASNIH DO NACIONALNIH PROTIVRJEČNOSTI U SVJETLU KRITIČKE TEORIJE DRUŠTVA .................................................. 79 dr. Šefik Baraković Pregledni članak..................................................................................... 97 Osvrt na doktorsku disertaciju dr. sc. Adnana Durakovića ...................... 99 Prof. dr. sc. Duško Modly Utjecaj Uredbe Rim-I na domaće koliziono pravo s aspekta primjenjivosti ........................................................................................ 105 Mr. sci. Mladen Šain HOLOKAUST - ŠTA JE TO I KAKO SE TO MOGLO DESITI? .................... 113 Doc. dr. Rasim Muratović Pravo, sociologija, antropologija i historija građanina .......................... 131 Marie Gaille Bogomillik ve İslam1 ..................................................................................................................................... 151 Salih Jalimam Izvještaji................................................................................................ 159 IZVJEŠTAJ O doktorskoj disertaciji kandidata mr.sc.Almina Dautbegovića iz Zenice ................................................... 161 Osvrt na doktorsku disertaciju dr. sc. Adnana Durakovića .................................................................... 169 Prof. dr. sc. Duško Modly IZVJEŠTAJ o magistarskom radu kandidata Remzije Kadrića, dipl. pravnika iz Sarajeva. ............................175 Prikazi, ocjene, kritike i recenzije.........................................................179 Prof. dr. Sead Dizdarević: „Uzorci modernih poslovnih ugovora“ .................................................. 181 Muhamed Mujakić IZVJEŠTAJ o magistarskom radu kandidata Remzije Kadrića, dipl. pravnika iz Sarajeva. .............................................181 Sociološko-pravne doktrine ................................................................. 183 Duško Vrban Azra Čakrama: MAGLAJSKI SIDŽILI1816-1840. ................................... 191 Mr.sc. Edina Solak: PROBLEM FENOMENOLOŠKOG I ŽANROVSKOG ODRE\IVANJA VRSTE TEKSTA U POEZIJI NA ORIJENTALNIM JEZICIMA ..................................................................... 197 Adnan Kadrić Dr. SALIH JALIMAM / SENAD MIČIJEVIĆ: STOLAC OD NAJSTARIJIH VREMENA ................................................ 203 Faruk Taslidža DRUŠTVENA ISTRAŽIVANJA - Časopis Pravnog fakulteta 7 S. Dizdarević: KONCEPCIJA LOKALNIH ORGANA VLASTI U Univerziteta u Zenici; Godina II (2007); Br. 2 EVROPSKIM ZEMLJAMA KOJE SE NALAZE U PROCESU TRANZICIJE KONCEPCIJA LOKALNIH ORGANA VLASTI U EVROPSKIM ZEMLJAMA KOJE SE NALAZE U PROCESU TRANZICIJE I MOGUĆI UTICAJ NA LOKALNU SAMOUPRAVU U BIH 1 Prof. dr. Sead Dizdarević Pravni fakultet Univerziteta u Zenici Sažetak Sagledavajući iskustva organizacije i nadležnosti lokalnih organa samouprave u odnosu na više nivoe vlasti u zemljama koje se nalaze u procesu tranzicije, moguće je ocijeniti da postoji izvjesna sličnost i potreba da se neka iskustva iz nama susjednih i drugih evropskih zemalja koje su do ovog vremena bile u socijalističkom bloku primijene i kod nas u Bosni i Hercegovini. Posebno je moguće komparativno posmatrati i u veoma visokom stepenu primijeniti neka iskustva susjednih i drugih evropskih zemalja kod nas u Bosni i Hercegovini, posebno u dijelu nivoa nadležnosti koji ostaju općinskim organima vlasti, a pogotovo nadležnosti iz oblasti poslova infrastrukture. Drugi dio nadležnosti koji je kod nas u Bosni i Hercegovini izuzetno sporan između različitih nivoa vlasti, posebno iz razloga unutarnje ustavne organizacije Bosne i Herce- govine kao složene države, moguće je i u modelima susjednih i drugih evropskih zemalja sagledati neke pozitivne elemente i primijeniti ih kod nas u Bosni i Hercegovini. Uzimajući u obzir da je u Bosni i Hercegovini u ovom vremenu pokrenuta značajna par- lamentarna aktivnost oko donošenja amandmana na entitetske ustave iz oblasti lokalne samouprave i predlaganja novih zakona o lokalnoj samoupravi na nivou entiteta, ukazala se dobra šansa da se i lokalna samouprava u Bosni i Hercegovini između različitih nivoa vlasti harmonizira u značajnoj mjeri, te da se na taj način u što značajnijem obliku i u Bosni i Hercegovini primijeni Povelja o lokalnoj samoupravi, koju je Bona i Hercegovina kao država ratificirala i potpisala i koja je sastavni dio našeg državnog pravnog zakono- davstva. Ključne riječi: tranzicija, diskriminacija, uloga, element, pravo, bol, slobode 1 Slovenija, Hrvatska, Makedonija i Češka DRUŠTVENA ISTRAŽIVANJA - Časopis Pravnog fakulteta 8 S. Dizdarević: KONCEPCIJA LOKALNIH ORGANA VLASTI U Univerziteta u Zenici; Godina II (2007); Br. 2 EVROPSKIM ZEMLJAMA KOJE SE NALAZE U PROCESU TRANZICIJE UVOD istočne Evrope, gdje su, umjesto de- mokratizacije, buknuli ratovi izme- Lokalna samouprava u Bosni i Her- đu, ali i unutar, pojedinih država. U cegovini mukotrpno krči put koji bi u tim državama proces tranzicije je ustavno-pravnom sistemu trebalo da započeo nakon rata, što je svakako ima i na osnovu Evropske povelje. usporilo razvoj njihovog sistema Otuda nije ni čudo da je za okruglim lokalne vlasti. Etnički konflikti i stolom, nedavno održanim u Sarajevu, unutarnje tenzije bili su uglavnom iskazana visoka doza pesimizma spram prepreke za bržu decentralizaciju položaja lokalne samouprave, te nede- regiona i brži razvoj demokratskih mokratskog odnosa federalnih i kanto- institucija. Zbog vrlo složenog stanja nalnih vlasti spram nje. u pojedinim državama ovi procesi se Učesnici rasprave, domaći i inostra- teško odvijaju te je pomoć međuna- ni eksperti, razmatrajući temu Efika- rodnih organizacija veoma važna. U sna lokalna samouprava - preduslov skoro svakoj državi regiona Evropska za evropske integracije, upozorili su povelja o lokalnoj samoupravi je odi- na opstrukcije prema osamostaljenju grala veliku ulogu u započinjanju naj- lokalnih demokratija. Te opstrukcije važnijih reformi. Status i pravni polo- su prisutne pri svakom pokušaju da se žaj lokalne vlasti predstavlja ključni i lokalnoj samoupravi daju nadležnosti najčešći problem ovih država. Reforma i kavni poslovi te osiguraju izvori fi- administracije i reforma lokalne uprave nansiranja koji moraju biti primjereni su blisko povezane i predstavljaju re- povjerenim im dužnostima. formski paket koji uključuje veliki broj Nakon pada komunističkog si- administrativnih promjena, kao i novo stema i prestanka postojanja dva zakonodavstvo, i uključuju sva tri cilja svjetska bloka, došlo je do procesa administrativne reforme: demokratiju, prodora demokratije u širem smislu, efikasnost i pravičnost. kao i rađanja novih država proiziš- lih iz tog sistema. Svaka od ovih ze- 1.1. Slovenija malja krenula je u proces tranzicije, koji podrazumijeva prilagođavanje Pitanje lokalne samouprave u Slo- novim institucionalnim socio-kul- veniji uređeno je Ustavom i Zakonom turnim pravilima otvorene tržišne o lokalnoj samoupravi, kao i nizom privrede. Osim toga, tranzicioni pe- drugih zakona koji tretiraju ovu oblast. riod uključuje višepartijski sistem, Ustavom se građanima garantira pravo redovne izbore na nacionalnom i na na lokalnu samoupravu, dok je čitavo lokalnom nivou. Tranzicija na pro- peto poglavlje posvećeno pitanjima storu centralne Evrope i Balkana lokalne samouprave. Ustav definira započela je demokratskim izborima, lokalnu samoupravu na općinskom i što predstavlja osnovni uslov za pro- regionalnom nivou, iako u praksi još ces decentralizacije i ustanovljenja uvijek postoji samo općinska samou- pravnog sistema lokalne samoupra- prava.2 ve. Nakon 1989. godine nastupio je Zakon o lokalnoj samoupravi, koji dramatičan period za neke države je donesen 1993. godine i od tada 2 “Uporedna iskustva lokalnih samouprava”, Magna Agenda, Beograd, 2002. god., str. 216 DRUŠTVENA ISTRAŽIVANJA - Časopis Pravnog fakulteta 9 S. Dizdarević: KONCEPCIJA LOKALNIH ORGANA VLASTI U Univerziteta u Zenici; Godina II (2007); Br. 2 EVROPSKIM ZEMLJAMA KOJE SE NALAZE U PROCESU TRANZICIJE revidiran šest puta, definira prava i tucija i biblioteka, osiguranje usluga ovlašćenja jedinica lokalne samou- sekundarnog javnog zdravstva, osigu- prave i odnose sa državom. U Slove- ranje administrativnih službi, osnivanje