SPRAWOZDANIE Dydnia 2016 Z DIAGNOZY ZASOBÓW SPOŁECZNYCH I INICJATYW MIESZKAŃCÓW DYDNI PRZEPROWADZONEJ W RAMACH PROGRAMU DOM KULTURY + INICJATYWY LOKALNE PROJEKT “Dydyńskie MPK Międzypokoleniowy Przekaz Kultury” „Projekt zrealizowano ze środków na Narodowego Centrum Kultury w ramach programu „Dom Kultury + Inicjatywy Lokalne” Dydnia 2016 Spis treści: Wstęp Rys społeczny środowiska Scenariusz diagnozy Mapa Zasobów i Potencjałów Kulturowo-Społecznych Dydni Teren (infrastruktura twarda) Zasoby (infrastruktura miękka) Społeczność Mieszkańcy Podsumowanie Załącznik nr 1 Przykłady materiałów wypracowanych w trakcie warsztatów diagnostycznych Załącznik nr 2 - Raport Ankiety 3/39 Wstęp Diagnozę niniejszą przygotowano w związku z realizacją projektu w ramach programu Dom Kultury + - Inicjatywy Lokalne. Najważniejsze cele tego programu to: ● inicjowanie działań służących wzmocnieniu zaangażowania domów kultury w życie społeczności lokalnej, ● odkrywanie i rozwijanie potencjału i kapitału kulturowego członków społeczności lokalnej, ● odkrywanie i rozwijanie kulturotwórczych zasobów społeczności. Program skierowany jest do domów kultury, które gotowe są prowadzić nowatorskie działania animacyjne projektowane w oparciu o przeprowadzoną wcześniej diagnozę i poddane ewaluacji, a ukierunkowane na bezpośrednią i bliską współpracę z przedstawicielami społeczności lokalnej. Główny nacisk programu położony jest na nawiązywanie przez dom kultury stałych relacji z mieszkańcami miejscowości, na terenie których działa. Odkrywanie talentów i wzmacnianie potencjału społecznego ma owocować stworzeniem wspólnych projektów na rzecz społeczności lokalnych i przestrzeni publicznej. Diagnoza objęła analizę zasobów potencjałów i wyzwań lokalnych, istotnych z punktu widzenia projektu “Dydyńskie MPK Międzypokoleniowy Przekaz Kultury”, w którym realizatorzy postawili przed sobą następujące cele: 4/39 ● zwiększenie partycypacji mieszkańców w życiu społecznokulturalnym gminy Dydnia ● zwiększenie kreatywnych postaw mieszkańców oraz ich aktywności w zakresie inicjowania realizacji oddolnych inicjatyw lokalnych ● nawiązanie i zacieśnienie współpracy pomiędzy lokalnymi liderami, grupami nieformalnymi, lokalnymi instytucjami o organizacjami a ośrodkiem kultury ● zwiększenie wiedzy pracowników ośrodka kultury o potencjale, zasobach i potrzebach społeczności lokalnych mieszkańców gminy Dydnia, w tym grup nieformalnych i liderów realizujących oddolne inicjatywy na terenie gminy jak i poza nią ● zwiększenie umiejętności pracowników ośrodka kultury w zakresie przeprowadzania diagnozy lokalnej ● zwiększenie postaw obywatelskich mieszkańców i ich zaangażowania w kreowanie życia kulturalnego gminy ● ratowanie ginącej tradycji i kultury wsi Galicyjskiej ● wytworzenie żywego mostu współdziałań pomiędzy starszym i młodszym pokoleniem 5/39 Rys społeczny środowiska Gmina Dydnia jest jest jedną z sześciu gmin wchodzących w skład powiatu brzozowskiego, w województwie podkarpackim. Położona jest na obszarze Pogórza Dynowskiego i Przemyskiego, w dolinie rzeki San. Jest krainą o burzliwej przeszłości. Skutki następujących po sobie zdarzeń miały niewątpliwy wpływ na dzisiejszy obraz tego atrakcyjnego turystycznie terenu. To tu znajduje się najstarsza w Polsce cerkiew (Ulucz), liczne dwory, wybudowany w stylu podhalańskim kościół w Jabłonce oraz znane w Polsce witryłowskie kapliczki. To tutaj urodził się twórca hymnu Ukrainy Michał Werbicki, to tutaj dokonywały się masowe wysiedlenia, rzezie i walki pomiędzy bandami UPA, a miejscową ludnością i co najważniejsze, to tutaj była wspaniała różnorodna kultura i tradycja mieszających się kultur łemkowskiej, polskiej, żydowskiej, religii grekokatolickiej i chrześcijańskiej z wszechobecnym judaizmem. Gmina położona jest w województwie podkarpackim, w powiecie brzozowskim, leży w dorzeczu Sanu, na terenie Pogórza Dynowskiego i Przemyskiego. Graniczy z następującymi gminami: Bircza, Nozdrzec i Sanok. Obszar gminy rozdziela rzeka San, której długość w jej granicach wynosi 16 km. Gmina leży w połowie drogi między Rzeszowem, a Bieszczadami. Głównym szlakiem komunikacyjnym jest droga wojewódzka Nr 879 Przework - Grabownica. Gmina jest dobrze usytuowana w stosunku do ponad lokalnych ośrodków miejskich regionu: Sanoka, Dynowa, Krosna i Leska. Obniżenie, jakim jest dolina Sanu było od wieków wykorzystywane jako trakt komunikacyjny. Biegnie tamtędy droga łącząca Przemyśl i Dynów z Brzozowem i Sanokiem. Ukształtowanie powierzchni cechuje się rusztowym układem grzbietów. Liczne pasma wzgórz rozciągają się z północnego zachodu na południowy wschód, poprzedzielanymi dolinami rzek i potoków. Im bardziej na południe, tym wysokość przekracza 500 m n.p.m. najwyższym punktem gminy jest Góra Grabówka (524 m n.p.m.), najniżej są położone obszary nad Sanem w Niewiastce (ok. 260 m n.p.m.). Najkorzystniejsze warunki naturalne występują w dolinie Sanu. Charakteryzuje ją płaskie, rozległe dno do 1,5 km szerokości, urodzajne mady oraz bogata sieć rzeczna. Występujące na terenie gminy bogactwa naturalne to: ropa naftowa, gaz ziemny, żwiry rzeczne, źródła naturalne oraz lasy. Pogórze Dynowskie i 6/39 Przemyskie charakteryzuje się małą odpornością podłoża, co spowodowało, że San i jego dopływy wyżłobiły doliny, które wypełniły iglasto-piaszczystymi osadami. Przeciętna ilość opadów wynosi 750-800 mm, z czego na okres przypada 250-400 mm, a na zimowy 80-180 mm. Czas zalegania pokrywy śnieżnej wynosi 60 - 150 dni. Są to typowe cechy klimatu przejściowego, przechodzącego od morskiego do kontynentalnego. Leżąca w dorzeczu Sanu Gmina Dydnia jest niezwykle atrakcyjna i bogata pod względem turystycznym. Mają na to warunki geograficzno - przyrodnicze, cywilizacyjne to bogactwo i różnorodność zabytków kultury materialnej, jak również cała infrastruktura turystyczno - rekreacyjna. Wydaje się jednak, że o atrakcyjności regionu decyduje głównie środowisko naturalne w swej różnorodności. Ono właśnie decyduje o charakterze i kształcie kultury materialnej i duchowej, jak również o ekonomice turystycznej. W tak przyjętym rozumowaniu obszar gminy Dydnia leży w bardzo korzystnym geograficzno - rozwojowym obszarze Polski. Znakomite miejsca do wypoczynku i rozmaitych form rekreacji znajdują się nad Sanem. Dotrzeć do nich można przeprawiając się promem we wsi Krzemienna lub wiszącą kładką w Witryłowie. Gmina Dydnia posiada wiele zabytków oraz obiektów: Dydnia: klasycystyczny murowany dwór z XIX w. otoczony starym parkiem. Obok XIX-wieczny spichlerz. Neogotycki murowany kościół pw. św. Michała Archanioła i św. Anny. Obok drewniana plebania w stylu zakopiańskim oraz spichlerz. Grabówka: drewniany kościół (1624-31) pw. Nawiedzenia NMP – uległ spaleniu. Kamienna murowana cerkiew greckokatolicka pw. św Mikołaja wraz z dzwonnicą. Jabłonka: murowany dwór z XVII w. Wewnątrz zachowane 2 kominki z XIX w. W otoczeniu park krajobrazowy oraz staw. Drewniany kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej wzorowany na architekturze kościołów podhalańskich. Obok niego kamienna figura Matki Bożej Niepokalania Poczętej. Końskie: drewnany kościół pw. Przemienienia Pańskiego. Wewnątrz barokowy ołtarz. W dzwonnicy dzwon z 1712 r. Klasycystyczny murowany dwór z przełomu XVIII i XIX w. W otoczeniu XVIII wieczny park z dwoma stawami i murowaną oficyną. Opuszczona kaplica mszalna z 1939r. 7/39 Krzemienna: dwór z XIX w. Obok park, stawy i aleja wysadzana ozdobnymi drzewami. Drewniany kościół z 1867 r. pw. Wprowadzenia Matki Bożej do Świątyni. W ołtarzu bocznym obraz Pokłon Trzech Króliz XVI w. Figura przydrożna (XIX w.) z herbem Gozdowa na kolumnie. Krzywe: drewniany kościół pw. Matki Bożej Łaskawej z 1759 r. Murowana rządcówkaz 1868 r. Niebocko: W otoczeniu resztki parku: zachowany starodrzew, ślady alei i tarasów, staw. Niewistka: drewniany koścół pw. Matki Bożej Anielskiej z 1827 r. Obarzym: drewniany kościół pw. Zwiastowania NMP z 1828 r. Wewnątrz ślady polichromii (XIX w.) oraz dwa drewniane epitafia inskrypcyjne z XIX w. Temeszów: fragment murowanego dworu (XIX w.). W otoczeniu resztki parku i staw.Obok drewniany kościółek pw. Matki Bożej Ostrobramskiej. Ulucz: jeden z najcenniejszych zabytków Podkarpacia. Najstarsza w Polsce cerkiew pw. Wniebowstąpienia Pańskiego wzniesiona prawdopodobnie w latach 1510-1517. Obecnie własność Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. Światynia otoczona starodrzewiem stoi na wzgórzu Dębnik. Obok cerkwi murowana kapliczka oraz kilka nagrobków z XIX i XX wieku. Witryłów: drewniany kościół pw. Michała Archanioła z 1812 r. Wewnątrz cenny dwustronnie malowany krzyż procesyjny z XIX w. Resztki XIX-wiecznego zespołu dworskiego. Trzy murowane kapliczki z XIX w. Wydrna: murowany dwór Sękowskich z 1845 r. Wewnątrz XVIII-wieczna komoda oraz pięć obrazów: dwa pejzaże późnoklasycystyczne i 3 portrety. Lasy stanowią część większych kompleksów leśnych, wychodzących poza obręb gminy i powiatu. Największą powierzchnię zajmują lasy w sołectwach: Końskie - 80 ha i Obarzym - 20 ha. Podstawowym typem lasu jest drzewostan mieszany górski. W przeszłości obszar ten porastała puszcza, w większości zamieniona później w pola uprawne. Wśród drzew dominują: buk, grab, brzoza, dąb, jawor, 8/39 modrzew, olcha, sosna, świerk, jodła, a nad brzegami rzek - wierzba. Podszyt leśny stanowią: maliny, borówki, (czarne jagody), jeżyny, poziomki, grzyby. Spośród ptaków na terenach zamieszkanych występują najczęściej: wróble, szpaki szczygły słowiki, sikorki, sroki, gawrony, kawki i jaskółki, natomiast w lasach: drozdy, zięby, jastrzębie, wrony, dzięcioły, gile, sowy, sójki i przepiórki. Ssaki reprezentują: sarny, jelenie, zające,