Strategia Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2020-2025 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE ................................................................................................................... 4 METODYKA OPRACOWYWANIA STRATEGII .............................................................. 5 KONTEKST PLANOWANIA STRATEGICZNEGO .......................................................... 6 UWARUNKOWANIA FORMALNE OPRACOWANIA STRATEGII ............................... 7 SPÓJNOŚĆ Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI ................................................... 10 CHARAKTERYSTYKA GMINY ........................................................................................... 12 POŁOŻENIE GMINY ......................................................................................................... 12 SYTUACJA DEMOGRAFICZNA ...................................................................................... 14 KAPITAŁ SPOŁECZNY I GOSPODARCZY .................................................................... 17 SYTUACJA GOSPODARCZA I FINANSE PUBLICZNE ............................................ 17 RYNEK PRACY .............................................................................................................. 21 WYCHOWANIE I EDUKACJA ..................................................................................... 23 GOSPODARKA MIESZKANIOWA I KOMUNALNA .................................................... 26 KULTURA, SPORT I REKREACJA .................................................................................. 27 OPIEKA ZDROWOTNA .................................................................................................... 33 BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE .................................................................................... 35 POTENCJAŁ DO ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH .................... 36 WSPÓŁPRACA Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI I STOWARZYSZENIAMI .............................................................................................. 36 POMOC SPOŁECZNA.................................................................................................... 38 ZASOBY INSTYTUCJONALNE W ZAKRESIE ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH ............................................................................................................. 45 DZIEDZINY PLANOWANIA STRATEGICZNEGO ........................................................ 46 WSPIERANIE RODZINY ............................................................................................... 46 WSPARCIE OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH ............................................................ 54 ZDROWIE PSYCHICZNE .............................................................................................. 59 PROFILAKTYKA I ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW UZALEŻNIEŃ OD SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH ORAZ UZALEŻNIEŃ BEHAWIORALNYCH .................................................................................................... 62 PRZECIWDZIAŁANIE PRZEMOCY W RODZINIE ................................................... 78 Strona | 1 Strategia Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2020-2025 AKTYWNOŚĆ I INTEGRACJA SPOŁECZNA SENIORÓW ...................................... 90 PROMOCJA ZATRUDNIENIA, REINTEGRACJA ZAWODOWA I SPOŁECZNA OSÓB PODLEGAJĄCYCH WYKLUCZENIU SPOŁECZNEMU ............................... 98 WSPARCIE OSÓB Z PROBLEMEM UBÓSTWA ...................................................... 106 PROBLEM PRZESTĘPCZOŚCI ................................................................................... 114 CZĘŚĆ STRATEGICZNA .................................................................................................... 118 ANALIZA SWOT .............................................................................................................. 118 CEL STRATEGICZNY ..................................................................................................... 124 WIZJA ................................................................................................................................ 124 MISJA ................................................................................................................................ 124 ZAKŁADANE REZULTATY REALIZACJI STRATEGII ............................................. 125 SYSTEM WDRAŻANIA STRATEGII ............................................................................. 126 RAMY FINANSOWE STRATEGII .................................................................................. 126 MONITORING .................................................................................................................. 129 EWALUACJA ................................................................................................................... 129 OCENA RYZYKA ............................................................................................................ 131 WNIOSKI I PODSUMOWANIE .......................................................................................... 132 BIBLIOGRAFIA .................................................................................................................... 134 SPIS RYSUNKÓW, WYKRESÓW I TABEL ...................................................................... 135 SPIS RYSUNKÓW ............................................................................................................ 135 SPIS TABEL ...................................................................................................................... 135 SPIS WYKRESÓW ........................................................................................................... 136 Strona | 2 Strategia Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2020-2025 Wykaz skrótów: UG – Urząd Gminy GOPS – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej NGO – (ang. non-government organization) – organizacja pozarządowa PFRON – Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych NFZ – Narodowy Fundusz Zdrowia POZ – Podstawowa Opieka Zdrowotna PUP – Powiatowy Urząd Pracy GUS – Główny Urząd Statystyczny GKRPA – Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych KBPN – Krajowe Biuro Do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii PARPA – Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych ZI - Zespół Interdyscyplinarny PP – Posterunek Policji GBP – Gminna Biblioteka Publiczna w Lnianie ŚŚ – Świetlice Środowiskowe ŚT – Świetlica wychowawczo-terapeutyczna w Lnianie Strona | 3 Strategia Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2020-2025 WPROWADZENIE trategia Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych na terenie Gminy Lniano na lata 2020-20251 jest dokumentem definiującym najważniejsze kierunki S interwencji w odniesieniu do problemów społecznych występujących na terenie gminy Lniano. Wskazuje ona obszary problemowe, priorytetowe kierunki działań oraz wytyczne dla wdrażania planowanych zadań. Dla osiągania zamierzonych w Strategii celów i rezultatów istotne jest odpowiednie zaplanowanie systemu stałego monitoringu realizacji i okresowej ewaluacji, której podlegają wszystkie działania. Planowanie strategiczne zakłada myślenie długofalowe, skupione na dążeniu do realizacji określonego strategicznego celu działań – w obszarze rozwiązywania problemów społecznych, jest to przede wszystkim integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka, a w konsekwencji zachowanie lub podniesienie spójności społecznej w społeczności lokalnej. Badania wskazują, iż „zarządzanie i rozwój przy pomocy konstruowania strategii jest skuteczną i wypróbowaną metodą zarówno w regionach, poszczególnych krajach i gminach. Wypróbowaną, czyli przyspieszającą osiągnięcie założonego celu lub celów”2. W Strategii uwzględniono zakres problematyki społecznej, który ma swoje źródło w regulacjach normatywnych. W przedstawionym kontekście planowaniem strategicznym objęto następujące dziedziny: wspieranie rodziny, wsparcie osób niepełnosprawnych, zdrowie psychiczne i opiekę lekarską, profilaktykę i rozwiązywanie problemów uzależnień od substancji psychoaktywnych oraz uzależnień behawioralnych, przeciwdziałanie przemocy w rodzinie, aktywność i integrację społeczną seniorów, promocję zatrudnienia, reintegrację zawodową i społeczną osób podlegających wykluczeniu społecznemu, wsparcie osób z problemem ubóstwa, problem przestępczości, 1 Na potrzeby niniejszego opracowania dla występujących w tekście sformułowań „Strategia Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych na terenie Gminy Lniano na lata 2020-2025” stosowana będzie nazwa „Strategia”. 2 Joanna Staręga-Piasek, Metodologia strategicznego rozwiązywania problemów społecznych, Warszawa 2013, s. 10. Strona | 4 Strategia Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2020-2025 rewitalizację społeczną, integrację społeczną. Wyróżnione dziedziny nie mają charakteru rozłącznego – cechą charakterystyczną są wzajemne powiązania, zarówno w odniesieniu do obszaru funkcjonalnego, jak i na płaszczyźnie podmiotowej. Współwystępowanie u beneficjentów różnych problemów społecznych nakłada na realizatorów polityki społecznej konieczność uwzględniania adekwatnych instrumentów pomocowych. Świadomość przenikania się perspektyw problemowych nakazuje uznać, iż w rozwiązywanie problemów społecznych powinni zostać zaangażowani różni przedstawiciele społeczni – poza przedstawicielami sektora publicznego także przedstawiciele sektora pozarządowego oraz pozostali członkowie wspólnoty samorządowej gminy Lniano. Przy rozwiązywaniu problemów społecznych należy położyć nacisk na wykorzystanie dostępnych instrumentów o charakterze