GINNESSIŇ REKORDLAR KITABYNDA AShgabat – IN ThE GuINNESS BOOK Of REcORDS АшхАбАд – в книге рекордов гиннессА HALy – 3 türkmeniň KALBY Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow: – Biziň halyçy gelin­gyzlarymyzyň Ginnessiň rekordlar kitaby­ na girizilen özboluşly äpet uly halyny döretmekdäki sungaty häzirki döwürde haly dokamagyň genji­hazynalaryny taýýarlamagyň örän çylşyrymly usuly, nepis gözelligi we baý bezegi bilen alymlarda hem­de el bilen haly dokamaga beletlerde tüýs ýürekden haýran gal­ mak duýgusyny döredýär. äzirki Türkmenistanda haly halyçylygyň iri we özboluşly kär­ resmi taýdan tassyklanylan hanasy bolup, şol ýerde özboluşly milli nyşanlaryň biri boldy. ölçegdäki halylar öndürilýär. Pu­ H Ol döwlet baýlygy diýlip dagyň täze kuwwatlyklarynyň işe yglan edildi. Ine, indi 20 ýyldan girizilmegi diňe bir häzirki zaman gowrak wagt bäri, her ýyl maý şertlerinde biziň gadymy mil li aýynyň soňky ýekşenbesinde dokmaçylyk däplerimizi saklap biziň ýurdumyzyň ähli halky galmagy hem­de baýlaşdyrmagy döwlet baýramçylygyny – Türk­ däl, eýsem daşary ýurtlarda türk­ men halysynyň baýramyny bel­ men halylaryna bolan artýan islegi läp geçýär. Esasy dabaralar kanagatlandyrmagy hem maksat Aşgabatda, halylaryň özboluşly edinýär. Mysal üçin, Italiýa, Beýik saklanylýan ýeri bolan Türkmen Britaniýa, Fransiýa, Germaniýa halysynyň Milli muzeýinde geçi­ ýaly we beýleki ýurtlara halylaryň rilýär, şol ýerde taryhy halylaryň hem­de haly önümleriniň eks­ we el bilen dokalan häzirki zaman porty ýola goýuldy. Şunda nus­ haly eserleriniň sekiz müňden gawy türkmen halylaryna da şary gowragy toplanyldy. Halyçylyk ýurtly satyn alyjylar aýra tyn is­ pudagynyň önümçilik düzümi leg bildirýärler, munuň özi türk­ döwrebaplaşdyrylýar, ýurdumy­ men halkynyň däp bolan sun­- zyň şäherlerinde, obalarynda gatynyň özboluşlylygyna, gaý­- täze fabrikler gurulýar hem­de ta lanmajakdygyna, täsinligine we işe girizilýär, olarda halyçy ge­ deňsiz­taýsyzdygyna häzirki za­ lin­gyzlar üçin iň amatly şertler man dünýäsinde näderejede baha döredilýär. Balkan welaýatynyň berilýändigine şaýatlyk edýär. Serdar şäherindäki fabrik çeper Gürrüňsiz suratda içerki we da­ 4 şarky bazarlarda oňat hilli haly ykdysadyýetiniň bu pudagyny önümlerine bolan uly islegi ka­ ösdürmegiň ileri tutulýan ugur­ nagatlandyrmak wezipeleri bi­ lary bolup durýar. Biziň milli len bir hatarda, haly dokamagyň halylarymyz bir asyrdan gowrak milli däplerini gorap sakla­ wagt öň ilkinji gezek Bütindünýä mak, gadymy nusgalary hem­ sergisinde görkezildi, şol sergi ­de nagyşlary öwrenmek we 1900­nji ýylda Parižde geçirildi. dikeltmek, gadymy halylardan Şondan bäri bu sungaty söýüji­ asgyn gelmeýän häzirki zaman leri tolgundyrmagy we abraýly halyçylygynyň genji­hazyna­ sylaglary gazanmagy dowam et­ laryny döretmek ýurdumyzyň dirmek bilen, biziň halylarymyz dünýäniň dürli paýtagtlarynda çykyşlarynda we ylmy habar­ 5 hem­de iri şäherlerinde şular larynda türkmen halylarynyň ýaly gözden geçirilişlere ençeme ge lip çykyşynyň taryhyna, olary gezek çykaryldy. Dürli halkara taýýarlamagyň, çig maly işläp sergileriniň­ýarmarkalarynyň taýýar lamagyň jähtlerine we köpsanly altyn medallaryndan beý­­leki ençeme meselelere ga­ başga hem türkmen haly lary rap geçýärler. «Hil we Artykmaçlyk» bölü­ Biziň halyçy gelin­gyzla­ minde ençeme gezek bellenilip ry myzyň özboluşly äpet uly geçildi we altyn derejesindäki halylary döretmekdäki sungaty «Hil asyry», «Ýewropanyň hünärmenleriň ägirt uly seslen­ ar ka sy» atly sylaglara, Plati­ melerini döredýär. Baryp 1942­ na we Brilliant ýyldyzlaryna ­nji ýylda dokalan ilkinji äpet uly we beýleki sylaglara mynasyp haly we 2009­njy ýylda dokalan boldy. Haly dokamagyň gadymy «Galkynyş» halysy Türkmen däplerini gorap saklamak we halysynyň Milli muzeýini bezäp, ösdürmek maksady bilen 2001­ biziň halkymyzyň buýsanjyna ­nji ýylda elde dokalan türkmen öwrüldi. Bu hakyky dürdäneler halylaryna sarpa goýýanlaryň – häzirki döwürde haly doka­ Bütindünýä assosiasiýasy döre­ magyň genji­hazynalaryny taý­ dildi. Türkmen halylaryny ön­ ýar la ma gyň örän çylşyrymly dür mek, ýerlemek we taryhy usuly, nepis gözelligi we baý çeş melerini derňemek, hakyky bezegi bilen alymlarda hem­ sungat eseri hökmünde olaryň ­de el bilen haly dokamaga be­ özboluşlylygyny bütin dünýäde letlerde tüýs ýürekden haýran wagyz etmek, gadymy haly­ galmak duýgusyny döredýär. çylyk işiniň milli däplerini Haly önümleriniň adaty bol­ dikeltmek hem giňden ýaýrat­ madyk dykyzlygyny hem bel­ mak bilen meşgullanýan dürli läp geçmek gerekdir. Mysal ýurtlaryň telekeçilerini we bu üçin, «Altyn Asyr» halysynyň sungaty söýýänleri birleşdirmek her bir inedördül metrinde 304 Assosiasiýanyň maksady bolup müňe çenli çitim bar. Mundan durýar. 1992­nji ýyldan başlap başga hem Baharlynyň çeper her ýyl türkmen halysynyň baý­ halyçylyk fabriginde dokalan bu ramçylygy geçirilýän günlerde häzirki zaman haly sungatynyň Aşgabatda türkmen el halylary­ genji­hazynasy dünýäde iň uly na sarpa goýýanlaryň maslahaty el halysy hökmünde 2003­nji geçirilýär. Maslahata jahanyň ýylda Ginnessiň rekordlar ki­ ähli künjeklerinden wekiller gel­ tabyna girizildi. Onuň meýdany ýärler, olar dünýäniň köp ýurt­ 301 inedördül metre, möçbe­ laryndan görnükli alymlardyr, ri 14 we 20 metre, agramy taryhçylardyr, barlagçylardyr bolsa bir ýarym tonna bara­ we kolleksionerlerdir, olar öz bardyr. Ol Türkmenistanyň 6 Garaşsyzlygynyň 10 ýyllygynyň haly Beýik Watançylyk urşunyň bellenilýän gününe gabatlanyp ha­ ilkinji örän kynçylykly ýyllarynda ly çy gelin­gyzlarymyzyň 40­sy ta­ dokalan, meýdany 193 inedördül rapyndan dokaldy, olar sekiz aýda metr bolan «Türkmen kalby» atly bu halyda 120 million çitim çitdiler. haly hasaplanylýardy. Bu halynyň Oňa çenli meýdany boýunça iň uly elwan öwüşginli meýdanyny «guş göli» nagyşlary bezeýär. Bu haly medeniýet ýadygärligi bolup 7 özüniň çeperçilik we tehniki hili durýar. Garaşsyzlyk ýyllarynda bilen amaly sungatyň hakyky meýdany 294 inedördül metr bo­ genji­hazynasy, Türkmenistanyň lan «Prezident» halysy, meýdany halk döredijiliginiň özboluşly 215 inedördül metr bolan «Altyn nusgasy, gymmatly taryh hem­de ýyldyz» sekiz gyraňly ägirt uly 8 halylar dokaldy. Başarjaň, us­ ça özboluşlydyr – onuň umumy sat halyçy gelin­gyzlarymyzyň meýdany 352,8 inedördül metre, iň soňky genji­hazynasy bo­ dykyzlygy bir inedördül metr­ lan, häzirki eýýamyň hormaty­ de 340 müň çitime barabardyr. na «Galkynyş owazy» diýlip at­ Häzir ol haly Daşoguzyň Ruhyýet landyrylan haly 2009­njy ýylda köşgüniň esasy bezegi boldy. dokaldy. Ol ähli ölçegleri boýun­ Dünýäde iň uly elde dokalan haly Milli haly muzeýimizde saklanýar, wakalar hem­de ýadygärlikler 9 gepiň gerdişine görä aýdylsa, şol şekillendirilen halylar hem bar. muzeýiň kolleksiýasynda ölçegi Milli muzeýimiziň kolleksiýasyn­ 0,01 inedördül metre barabar bo­ da iň dykyz haly hem saklanýar, lan iň kiçijik haly önümi hem bar. onuň bir inedördül metrinde 1 mil­ Muzeýiň beýleki eksponatlarynyň lion 148 müň çitim bar. hatarynda portretler we peýzažlar, 12 ThE CARpet – 13 SOUL OF THE TURKMEN The President of Turkmenistan Gurbanguly BerdimuhamedoV: – The art of making unique carpet­giant entered into the Guinness Book of Records by our carpet­makers deserves the most delightful comments. These masterpieces arouse a sincere admiration of the scientists and connoisseurs of hand carpet making by their extremely complex technology, refined beauty, and rich ornaments. n modern Turkmenistan a carpet increasing demand in Turkmen has become one of the officially carpets abroad. Carpets and carpet approved national symbols. It was items are, for example, exported announced to be a state property. to such countries as Italy, Great For 20 years, on the last Sunday in Britain, France, Germany, and May our people annually celebrate others. Classical Turkmen carpets a state holiday – Turkmen Carpet are especially popular among foreign Holiday. The main celebrations are buyers. It testifies to the uniqueness, held in Ashgabat, at the National originality, and incomparability Turkmen Carpet Museum, a unique of the traditional art of Turkmen temple­treasure house, where over people. There is not any doubt that eight thousand historical rarities along with the tasks of satisfying and modern hand­made articles are great demand in qualitative carpet kept. The production infrastructure products at the national and world of carpet making industry is being markets, the preservation of the modernized; new factories where national carpet making traditions, the the most favorable conditions study and restoration of the ancient for Turkmen carpet­makers are samples and ornaments, and the provided, are being built and put creation of new carpet masterpieces into operation. A factory in Serdar not yielding to the ancient analogies City in the Balkan velayat at which is the priority direction of the carpets of unique parameters will development of this sector of the be manufactured. national economy. For the first time The aim of putting into operation our national carpets were exhibited new enterprises of this industry is at the International Exhibition held not only to preserve and to develop in Paris in 1900. Since that time they our ancient national weaving have been repeatedly demonstrated traditions but also to satisfy an at similar exhibitions in different 14 Association of the Connoisseurs of Turkmen Hand Carpet Making was established in 2001 to preserve and to develop ancient carpet making traditions. The task of the Association is to unite the businessmen and connoisseurs from foreign countries, engaged in the manufacture, realization,