Załącznik do Uchwały Nr ………………… Rady Miasta i Gminy Łosice z dnia …………………. Program Rewitalizacji dla Miasta i Gminy Łosice Łosice, Przygotowanie dokumentu: do 2023 roku grudzień 2016 Contract Consulting Sp. z o.o. 2 PROGRAM REWITALIZACJI DLA MIASTA I GMINY ŁOSICE DO 2023 ROKU Spis treści CZĘŚĆ I. Wprowadzenie ........................................................................................................................ 5 1. Wstęp do programu rewitalizacji ....................................................................................... 5 2. Etapy realizacji Programu Rewitalizacji miasta i gminy wraz z metodologią opracowania dokumentu .......................................................................................................................................... 7 CZĘŚĆ II. Podstawa prawna programu rewitalizacji oraz horyzont czasowy ..................................... 12 CZĘŚĆ III. Zgodność programu rewitalizacji z dokumentami i programami rozwojowymi ................ 13 1. Dokumenty regionalne ..................................................................................................... 13 2. Dokumenty Miasta i Gminy Łosice ................................................................................... 15 CZĘŚĆ IV. Diagnoza społeczno-gospodarcza gminy ............................................................................. 20 1. Wprowadzenie .................................................................................................................. 20 2. Główne problemy rozwojowe .......................................................................................... 21 3. Metodologia wyznaczania obszarów kryzysowych ......................................................... 32 4. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych w gminie ..................................................... 35 4.1. Analiza wskaźnikowa degradacji ...................................................................................... 35 4.1.1. Sfera społeczna ................................................................................................................. 35 4.1.2. Sfera gospodarcza ............................................................................................................. 68 4.1.3. Sfera przestrzenno-środowiskowo-techniczna ................................................................ 73 4.1.4. Analiza badań ankietowych .............................................................................................. 86 5. WYBÓR OBSZARÓW ZDEGRADOWANYCH I OBSZARÓW REWITALIZACJI .................... 104 5.1. Wprowadzenie ................................................................................................................ 104 5.2. Obszary zdegradowane .................................................................................................. 104 1.1. Obszar wyznaczony do rewitalizacji ............................................................................... 109 CZĘŚĆ V. Analiza SWOT ...................................................................................................................... 128 CZĘŚĆ VI. Wizja obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji .............................................................. 132 CZĘŚĆ VII. Cele strategiczne, operacyjne oraz główne pola interwencji programu rewitalizacji .... 135 CZĘŚĆ VIII. Projekty rewitalizacji – klasyfikacja i zakres merytoryczny ............................................ 140 1. Klasyfikacja projektów rewitalizacji ............................................................................... 140 2. Lista projektów rewitalizacji........................................................................................... 141 CZĘŚĆ X. Komplementarność przedsięwzięć w różnych aspektach działania ................................. 175 1. Przedsięwzięcia towarzyszące ........................................................................................ 175 2. Komplementarność działań rewitalizacyjnych .............................................................. 176 CZĘŚĆ XI. Indykatywne ramy finansowania projektów - źródła finansowania ................................ 194 CZĘŚĆ XII. Partycypacja interesariuszy Programu Rewitalizacji - docelowe grupy wsparcia oraz mechanizmy włączenia ....................................................................................................................... 203 3 PROGRAM REWITALIZACJI DLA MIASTA I GMINY ŁOSICE DO 2023 ROKU 1. Partycypacja interesariuszy ............................................................................................ 203 2. Docelowe grupy wsparcia ............................................................................................... 211 CZĘŚĆ XIII. System zarządzania, wdrażania, monitoringu i ewaluacji Programu Rewitalizacji .. 212 1. System zarządzania i wdrażania Programu Rewitalizacji .............................................. 212 2. Współpraca z parterami zewnętrznymi, promocja programu ...................................... 224 CZĘŚĆ XIV. Wnioski ....................................................................................................................... 226 Spis rysunków .................................................. …………………………………………………………………………….. 227 Spis tabel ……………………….. ................................................................................................................ 228 Spis wykresów .................................................................................................................................... 232 Spis załączników ................................................................................................................................. 233 4 PROGRAM REWITALIZACJI DLA MIASTA I GMINY ŁOSICE DO 2023 ROKU CZĘŚĆ I. Wprowadzenie 1. Wstęp do programu rewitalizacji Dynamiczne przemiany społeczno-gospodarcze ostatniej dekady wymuszają od władz samorządowych prowadzenie takiej polityki społeczno-gospodarczej na obszarze zarządzanym, aby jego rozwój przebiegał w najbardziej kompleksowym znaczeniu i prowadził do utrwalenia pozytywnych skutków działań, a w konsekwencji wyznaczał rzeczywisty rozwój regionu w aspekcie zarówno społecznym jak i gospodarczym. Dlatego proces prowadzonej rewitalizacji powinien opierać się na efekcie synergii, która stanowi sumę realizowanych działań w wyselekcjonowanych obszarach, prowadzonych równolegle, we wzajemnym powiązaniu. Zgodnie z przyjętą definicją, rewitalizacja to złożony proces przemian, które służą wyprowadzeniu obszarów zdegradowanych ze stanu kryzysowego poprzez prowadzenie kompleksowych i zintegrowanych przedsięwzięć odnoszących się do sfery społecznej, przestrzennej, gospodarczej oraz środowiskowej. Rewitalizacja prowadzona jest przy współudziale wielu interesariuszy, zabezpieczając ich różnorodne potrzeby i interesy, a jednocześnie włączając ich w prowadzony proces dokonywanych zmian. Program Rewitalizacji stanowi instrument umożliwiający prowadzenie zaplanowanych działań w sposób skoordynowany i zintegrowany, tak aby wyznaczone cele zostały osiągnięte. Wśród zdefiniowanych, istotnych elementów, które prowadzony proces powinien realizować znalazły się: Rysunek 1 Elementy procesu rewitalizacji 1. Diagnoza 2. Wyznaczenie obszaru obszaru rewitalizacji zdegradowanego 3. Wyznaczenie 4. Cele operacyjne obszaru i inwestycyjne rewitalizacji rewitalizacji 5. Kompleksowy 6. Zaangażowanie i zintegrowany wielu interesariuszy charakter działań 7. Wieloźródłowy montaż finansowy Źródło: opracowanie własne 5 PROGRAM REWITALIZACJI DLA MIASTA I GMINY ŁOSICE DO 2023 ROKU Program Rewitalizacji został opracowany i uchwalony przez Radę Miasta i Gminy na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 446), wyznaczając w najbliższym horyzoncie czasowym plan działań odnoszących się do sfery społecznej, gospodarczej, przestrzennej, środowiskowej, technicznej, umożliwiający zrównoważony rozwój gminy, a jednocześnie stanowiąc skuteczne narzędzie planistyczne, integrujące i koordynujące wiele działań dla różnorodnych uczestników procesu rewitalizacji. Wśród zagadnień, które przedmiotowy Program Rewitalizacji obejmuje znajdują się między innymi: . Przeprowadzenie ogólnej diagnozy gminy umożliwiającej zdefiniowanie kluczowych dla procesu rewitalizacji wniosków . Wyodrębnienie obszaru zdegradowanego, a w konsekwencji obszaru rewitalizacji . Dokonanie analizy szczegółowej obszaru rewitalizacji . Opracowanie wizji obszaru rewitalizacji po przeprowadzeniu procesu rewitalizacji . Wyznaczenie celów i kierunków działań w prowadzonym procesie rewitalizacji . Opracowanie listy podstawowych i uzupełniających działań i inwestycji w zakresie prowadzonego procesu rewitalizacji . Określenie szacunkowych ram finansowych dla działań i inwestycji w prowadzonym procesie rewitalizacji . Opracowanie systemu zarządzania i monitoringu w prowadzonym procesie rewitalizacji. Rewitalizacja, zgodnie z jej założeniami, powinna przeciwdziałać negatywnym i kryzysowym zjawiskom występującym na obszarze gminy, aktywizować społecznie i gospodarczo jej mieszkańców, umożliwiać budowanie lokalnej tożsamości wśród mieszkańców, umożliwiać ochronę dziedzictwa kulturowego gminy oraz prowadzić do jej zrównoważonego rozwoju. Opracowanie i wdrożenie Programu Rewitalizacji na obszarze gminy umożliwi nie tylko wprowadzenie działań naprawczych, ale skutkować będzie jej harmonijnym rozwojem i utrwaleniem wizerunku silnej, znakomicie prosperującej społecznie i gospodarczo jednostki terytorialnej, zapewniającej