Starcie pod Bowskiem 6 lipca 1626 roku. Przyczynek do historii... 1 Echa Przesz³oci VI WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU WARMIÑSKO-MAZURSKIEGO OLSZTYN 2005 2 Spis treci Rada Redakcyjna Stanis³aw Achremczyk, Daniel Beauvois (Pary¿), Tadeusz Filipkowski, Stanis³aw Gajewski, Stefan Hartmann (Berlin), Zoja Jaroszewicz-Pieres³awcew, Janusz Jasiñski, S³awomir Kalembka, Marek K. Kamiñski, Norbert Kasparek (przewodnicz¹cy), Andrzej Kopiczko, Giennadij Krietinin (Kaliningrad), Kazimierz £atak, Bohdan £ukaszewicz, Jens E. Olesen (Greifswald), Bohdan Ryszewski, Jan Sobczak, Alojzy Szorc Redakcja Jan Gancewski (sekretarz), Witold Gieszczyñski (redaktor naczelny), Roman Jurkowski, Norbert Kasparek Recenzent Tadeusz Kisielewski Adres Redakcji Instytut Historii i Stosunków Miêdzynarodowych UWM, ul. Kurta Obitza 1 10-725 Olsztyn, tel./fax 089-527-36-12, tel. 089-524-64-35 e-mail: [email protected] http://human.uwm.edu.pl/historia/index.htm Projekt ok³adki Barbara Lis-Romañczukowa Redakcja wydawnicza Danuta Jamio³kowska T³umaczenie na jêzyk angielski Joanna Jensen PL ISSN 1509-9873 © Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego w Olsztynie Olsztyn 2005 Ark. wyd. 26,9; ark. druk. 22,8; pap. druk. kl III Druk Zak³ad Poligraficzny Uniwersytetu Warmiñsko-Mazurskiego w Olsztynie zam. 85 Starcie pod Bowskiem 6 lipca 1626 roku. Przyczynek do historii... 3 SPIS TRECI ARTYKU£Y I ROZPRAWY Miron Wolny, Maharbal poddowódca kartagiñski w wojsku Hannibala (219216/215 r. p.n.e.) ............................................................................................ 7 Jan Gancewski, D¹¿enia do uporz¹dkowania stosunków w Zakonie w Prusach Krzy¿ackich w wietle protoko³ów powizytacyjnych z II po³owy XV i pocz¹tku XVI wieku ............................................................................................... 31 Janusz Hochleitner, Zwyczaje adwentowe w XVIXVIII wieku w dorocznym kalendarzu ch³opów Warmii po³udniowej ............................................................... 41 Piotr Florek, Starcie pod Bowskiem 6 lipca 1626 roku. Przyczynek do historii zmagañ Rzeczypospolitej ze Szwecj¹ o Inflanty i Kurlandiê w XVII wieku .......... 59 Aldona Praðmantaitë, Posiedzenia publiczne Uniwersytetu Wileñskiego (18031832) form¹ popularyzacji wiedzy naukowej wród spo³eczeñstwa ziem by³ego Wielkiego Ksiêstwa Litewskiego ........................................................... 71 Andrzej Szmyt, Towarzystwo Demokratyczne Polskie w przygotowaniach do ogólnonarodowego powstania ............................................................................. 87 Marek Jab³onowski, Wychowanie fizyczne i przysposobienie wojskowe w opiniach Józefa Pi³sudskiego 19261935 (wybrane zagadnienia) .................... 107 Pawe³ Letko, Wydarzenia roku 56 w Kêtrzynie .......................................................... 119 DOKUMENTY I MATERIA£Y Miros³aw J. Hoffmann, Ceramika osadnicza z m³odszej epoki br¹zu i wczesnej epoki ¿elaza w Prusach Wschodnich (³¹cznie z dawnym okrêgiem rejencyjnym Prusy Zachodnie) w badaniach Hansa Schleifa ................................................ 141 Wojciech Kusy, Problem klasyfikacji treci prawnych ksi¹¿êcych dokumentów wielkopolskich XIII wieku....................................................................................... 159 Irena Makarczyk, Kaznodzieja królewski Wojciech Cieciszewski jezuita i jego kazanie sejmowe z roku 1664 ........................................................................ 169 Wies³aw B. £ach, Jeremi Melnik, Próby odtworzenia dzia³añ w rejonie polsko-litewskiego pasa neutralnego w 1923 roku ................................................. 193 Janusz Jasiñski, Z dziejów Komunikatów Mazursko-Warmiñskich 19701971 ......... 213 POLEMIKI, RECENZJE I OMÓWIENIA Ideologia i propaganda w staro¿ytnoci, pod red. L. Morawieckiego i P. Berdowskiego (Miron Wolny) ........................................................................... 245 Kazimierz £atak, Poczet rz¹dców opactwa Bo¿ego Cia³a kanoników regularnych laterañskich w Krakowie; La Vocazione e missione dei Canonici Regolari della prevostrura del Corpus Christi di Cracovia nel periodo pretridentino alla luce delle consuetudines e dei trattati di Pietro Clareta di Roudnice (Irena Makarczyk) .................................................................................................. 253 4 Spis treci Jan Dziêgielewski, Sejmy elekcyjne, elektorzy, elekcje, 15731674 (Andrzej Korytko) ................................................................................................... 259 Tomasz Bohun, Moskwa 1612 (Piotr Florek) .............................................................. 264 Ryszard Skowron, Olivares, Wazowie i Ba³tyk. Polska w polityce zagranicznej Hiszpanii w latach 16211632 (Andrzej Korytko) ................................................ 272 Przyczynek do biografii Ernesta Malinowskiego. Na marginesie ksi¹¿ki Stanis³awa £añca, Polska myl techniczna XIX i pocz¹tków XX stulecia w kraju i na wiecie. In¿ynierowie dróg i mostów (Cezary Na³êcz) ...................... 275 Bronis³aw ¯ongo³³owicz, Dzienniki 19301936 (Roman Jurkowski) ......................... 298 Kwidzyn. W niewoli brata mego... Stan wojenny. Wspomnienia, refleksje, oceny, oprac. B.K. Go³¹b, W. Ka³udziñski (Witold Gieszczyñski) ................................... 306 Przegl¹d tematyczny dwumiesiêcznika Arcana za lata 20002004 (Katarzyna B³aszczuk) ........................................................................................... 309 KRONIKA NAUKOWA Jan Sobczak, Bilans piêciolecia Ech Przesz³oci ...................................................... 317 Witold Gieszczyñski, Ojciec wiêty Jan Pawe³ II olsztynianinem. Honorowi obywatele Olsztyna (20032004) ........................................................... 322 Maria Korybut-Marciniak, Miêdzy irredent¹ a kolaboracj¹. Postawy spo³eczeñstwa polskiego wobec zaborców. W krêgu sztuki i nauki ........................ 328 Kinga Dorbach, Pimiennictwo pragmatyczne w Polsce do koñca XVIII wieku. Sprawozdanie z konferencji, Ostróda 79 grudnia 2004 roku .............................. 331 Karol Sacewicz, Stan badañ nad obecnoci¹ Wojska Polskiego na Warmii i Mazurach po drugiej wojnie wiatowej. Konferencja z okazji 60. rocznicy zakoñczenia dzia³añ wojennych na ziemi wêgorzewskiej. Wêgorzewo 21 stycznia 2005 roku .......................................................................... 333 Irena Makarczyk, Miêdzynarodowa Konferencja Naukowa Hereditatem cognoscere. Kanonicy regularni laterañscy w Polsce dawniej i dzi, Kraków 1214 maja 2005 roku i udzia³ w niej pracowników Instytutu Historii i Stosunków Miêdzynarodowych Wydzia³u Humanistycznego UWM w Olsztynie .................... 336 Izabela Socka, Maria Korybut-Marciniak, Ssprawozdanie z konferencji naukowej Stan badañ nad dzia³aniami militarnymi w Prusach Wschodnich w okresie I wojny wiatowej, Olsztyn 2829 wrzenia 2005 roku ........................ 348 Izabela Lewandowska, Profesorowie Ma³gorzata Szostakowska i Tadeusz Filipkowski. Zarys sylwetek naukowych ............................................... 351 Irena Makarczyk, Kolokwia habilitacyjne i obrony doktorskie w dyscyplinie historia w roku akademickim 2004/2005 ............................................................. 356 Starcie pod Bowskiem 6 lipca 1626 roku. Przyczynek do historii... 5 TABLE OF CONTENTS ARTICLES AND DISSERTATIONS Miron Wolny, Maharbal The Subcommander In Hannibals Army (219216, 215 B.C.) .................................................................................................. 7 Jan Gancewski, Attempts To Reform The Order In Teutonic Prussia In View Of Late 15th Century And Early 16th Century Inspections And Protocols Of The Order Of The Teutonic Knights ................................................................... 31 Janusz Hochleitner, Advent Customs Between The 16th And 18th Centuries In The Annual Calendar For Peasants In Southern Warmia ............................................ 41 Piotr Florek, The Clash At Bowsk On 6 July 1626, A Contribution To The History Of The Struggle Between Poland And Sweden For Livonia And Courland In The 17th Century .................................................................................................. 59 Aldona Praðmantaitë, Public Sessions Of The University Of Vilnius (18031932) A Form Of Promoting Academic Knowledge Among The Society Of The Former Grand Duchy Of Lithuania ............................................................ 71 Andrzej Szmyt, Polish Democratic Society In The Preparation For A National Uprising .................................................................................................................... 87 Marek Jab³onowski, Physical Education And Military Training In The Opinions Of Józef Pi³sudski 19261935 (Selected Issues) ................................................... 107 Pawe³ Letko, The Events Of The Year 1956 In Kêtrzyn .............................................. 119 DOCUMENTS AND MATERIALS Miros³aw J. Hoffmann, Settlement Ceramics From The Early Epoch of Bronze And The The Early Epoch Of Iron In Eastern Prussia (Including The Former Regency District Of Western Prussia) In The Studies By Hans Schleif ............ 141 Wojciech Kusy, The Problem Of Classification Of Legal Contents In The 13th Century Documents Of The Duke Of Greater Poland ......................... 159 Irena Makarczyk, The Royal Jesuit Preacher Wojciech Cieciszewski And His Sermons In The Sejm In 1664 ................................................................................ 169 Wies³aw