HOFJESKRANT nummer 33, voorjaar 2014 Provenierszaal van het Huis van Achten in Alkmaar. Foto: Joop Elsinga, Alkmaar VERDER IN DIT NUMMER: • Mededelingen van het bestuur • Van de voorzitter • Hofje Sint Maartenshuizen • Hofjestuinen • Boekbespreking: Alle Leidse hofjes • ‘Rode Dorp’, Hoefkade, Den Haag • Boekbespreking: Amsterdams Sint-Andrieshofje 400 jaar • Hofje, column van Frits Abrahams • Boekbespreking: Kloek monument voor Alkmaarse hofjes • Nieuw lid: Vrouwe Groenevelt’s Liefdegesticht, Rotterdam • Nieuw lid: De Fundatie Metelerkamp, Utrecht • Beknopt verslag Najaarsvergadering • Dankwoord van de erevoorzitter HOFJESKRANT ~ 1 MEDEDELINGEN VAN HET BESTUUR LANDELIJK HOFJESBERAAD VOORJAARSVERGADERING IN ALKMAAR De Stichting Landelijk Hofjesberaad is bedacht op 8 april 1997 en daadwerkelijk opgericht op 4 juni 1997. zaterdag 12 april 2014 BESTUURSSAMENSTELLING: Mr H. van Eesteren, voorzitter (070-350 63 48) De voorjaarsvergadering wordt gehouden op zaterdag 12 Ing J. H. Willemink, penningmeester (023-528 84 36) april 2014 in de Kapelkerk, Laat 80, 1811 EK Alkmaar. Mr E.W. Oosterbaan, secretaris (0224-215 185) Daar zijn wij te gast bij de Alkmaarse hofjes. Mw E.C.M. Elzenga-Duynstee, lid (0318-613 282) Drs J.M. Poldermans, lid (06-1695 1651) Het programma ziet er als volgt uit: Dr W.J.H. Verwers, lid (033-253 74 61) 10.30 uur: ontvangst. Mw mr J.B. Baars-Goettsch, lid (035-8877 793) 11.00 uur: welkomstwoord door de voorzitter, mr H. van Als adviseurs van het bestuur treden op: Eesteren, gevolgd door een inleiding over de Dhr jhr G.G. Witsen Elias, voormalig secretaris LHB Alkmaarse hofjes door dr J. Vis, auteur van Mw drs R.C. Willeumier, monumenten en wonen het boek ‘Hofjes van Alkmaar’ (zie blz. 8 en Dhr A.J. Brand, zorg 9). Huishoudelijk deel van de vergadering. Daarin komen HOFJESKRANT o.m. aan de orde de Verhuurderheffing en het financi- De Hofjeskrant is voor geïnteresseerden op aanvraag eel jaarverslag 2013. Bovendien zullen mevrouw D. van beschikbaar. Bestuursleden van de aangesloten hofjes Hoogstraten en de heer H. Looijesteijn een korte inleiding krijgen de krant automatisch op hun huisadres. houden over de eerste twee delen van de Hofjesreeks. SECRETARIAAT Stichting Landelijk Hofjesberaad 13.00 uur: Lunch (voor alle aanwezigen) Vooruitgangstraat 167, 2032 RK Haarlem 14.00 uur: Stadswandeling langs enkele hofjes en Het secretariaat is tijdens kantooruren te bereiken op het Stedelijk Museum 023 - 5400644, [email protected] 15.30 uur: Afsluitende borrel Contactpersoon: Joke Slootheer www.hofjesberaad.nl Hoewel voor de partners in de ochtend geen speciaal part- nerprogramma is georganiseerd, zijn zij vanzelfsprekend AANMELDING NIEUWE LEDEN Voor meer informatie over het Landelijk Hofjesberaad en/of de de hele dag welkom. mogelijkheden voor aansluiting bij het beraad kunt u zich richten tot Joke Slootheer (secretariaat). NAJAARSBIJEENKOMST 2014 Natuurlijk zijn wij ook zeer geïnteresseerd in uw reactie op de De Najaarsbijeenkomst zal op 8 novmber 2014 plaatsvin- Hofjeskrant. Belt of mailt u gerust, ook als u een actieve bijdrage den in Rotterdam, waar we de gast zijn van de Kuyl’s Fun- wilt leveren aan het werk van de stichting. datie. Nadere informatie volgt later dit jaar. VOORRANG WERELDERFGOED- MONUMENTEN ADVERTENTIETARIEVEN De advertentietarieven voor de Hofjeskrant zijn sinds 10.02.2004 niet veranderd. Zij bedragen: Op de laatste najaarsvergadering van het LHB in Schel- lingwoude heeft onze voormalig adviseur ‘monumenten,’ 1/6 pagina ? 150,- 1/2 pagina ? 500,- P. Verhoeven, de vraag gesteld of monumenten, gelegen binnen de contouren van het werelderfgoed, voorrang hele pagina ? 750,- hele achterpagina ?1.000,- hebben bij de toewijzing van subsidie. Ir. G.J. Luijendijk, beleidsmedewerker bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, was zo vriendelijk ons het bewuste artikel in de Staatscourant 2012 nr. 20420 van 9 oktober 2012 aan te reiken. Onder paragraaf 2.3 ‘Verlening’ lezen we bij artikel 12 ‘Verdeelcriteria’ lid 1: COLOFON Indien in enig jaar een subsidieplafond als bedoeld in artikel 3 Uitgave van het Landelijk Hofjesberaad. niet hoog genoeg is om alle aanvragen ten laste van het desbetref- Verschijnt tweemaal per jaar: voorjaar en najaar fende bedrag te honoreren, wordt op die aanvragen in de volgende ISSN: 1872-5619 volgorde beslist: a. aanvragen, voor zover die beschermde monumenten of zelfstan- Redactie: J.M. Poldermans, W.J.H. Verwers Vormgeving: Tekst in Vorm, Joke Slootheer dige onderdelen omvatten die deel uit maken van een werelderf- Druk: Paswerk Grafisch, Cruquius goed etc. 2 ~ HOFJESKRANT VAN DE VOORZITTER In de najaarsvergadering van 2 november 2013 is afscheid genomen van Daan van den Briel als voorzitter van het Lan- delijk Hofjesberaad. Hij was een van de initiatiefnemers en oprichters van de Stichting in 1997. Vanaf de oprichting heeft Daan bijna 17 jaar met grote inzet en betrokkenheid samen met zijn mede-bestuurders de Stichting doen groeien tot wat het nu is, een volwassen, actieve belangenorganisatie voor de hofjes in Nederland. Als dank en waardering voor zijn grote verdiensten is Daan in de najaarsvergadering benoemd tot ere-voorzitter. Het is voor mij een voorrecht hem op te mogen volgen. Mijn betrokkenheid bij hofjes ont- huurderheffing in te voeren voor de ge- Zoals eerder aangekondigd gaat het stond tijdens de studietijd in Leiden hele sociale huursector. Deze heffing, LHB een boekenreeks uitgeven over toen mijn vrouw en ik, na ons trou- die een fors tarief kent, dwingt ons een aantal facetten van het fenomeen wen, in het Assendelfthofje zijn gaan een relatief groot deel van de huurin- hofje. Vorig najaar is aan twee auteurs wonen. Na een lange loopbaan bij komsten af te dragen aan de Staat. De opdracht gegeven voor het schrijven Hollandsche Beton Groep ben ik in lage huren, die wij uit sociaal oogpunt van de eerste twee boekjes. Mevrouw 2004 directeur geworden van de Ko- berekenen en de hoge kosten voor on- Dorine van Hoogstraten schrijft over ninklijke Haagse Woningvereniging derhoud, die monumentaal onroerend ‘Hofjes in de moderne tijd’ en Henk van 1854, de oudste nog bestaande goed met zich meebrengen, leiden in Looijestein over ‘De gouden eeuw, 19de eeuwse sociale woningvereni- veel gevallen tot een marginale exploi- ook van het hofje’. Tijdens de voor- ging van Nederland. Bij mijn aantre- tatie. Dat de heffing problemen gaat jaarsvergadering zullen zij een korte den beschikte de Vereniging over vier geven bij de exploitatie lijkt onvermij- toelichting geven op de inhoud van hofjes uit de 19de eeuw. Daar zijn er delijk. De brief van het LHB aan de hun boekjes. in de afgelopen jaren twee aan toege- Eerste Kamer, waarin wij gevraagd heb- voegd, een hof in de Schilderswijk, ben een uitzondering te maken voor de Graag wil ik waardering uitspreken dat flink gerenoveerd werd, en een hofjes, heeft zoals verwacht niet geleid voor mijn mede-bestuursleden, die geheel nieuw gebouwd hofje in de tot een bijstelling van de wet, maar zich met veel enthousiasme en be- Goudenregenstraat in Den Haag. Op heeft het LHB en de specifieke positie trokkenheid inzetten voor het LHB. 1 oktober 2013 ben ik met pensioen en problemen van de hofjes wel op de Maar vanzelfsprekend ook voor u als gegaan. kaart gezet. De Eerste Kamer heeft bij regenten/bestuurders van de hofjes. de Minister de toezegging afgedwon- Zonder uw inzet kunnen de hofjes in Toen Daan mij vorig jaar vroeg of ik gen, dat de wet over twee jaar wordt hun huidige vorm niet bestaan. hem wilde opvolgen, heb ik daar niet geëvalueerd. Wij willen reeds dit jaar lang over na hoeven denken. Zo blijf beginnen de politiek duidelijk te ma- Wij gaan door met zo goed mogelijk ik betrokken bij de hofjes en kan ik ken wat de gevolgen van de verhuur- invulling te geven aan de drie pijlers mij inzetten voor het behartigen van derheffing voor de hofjes zijn en hoe waarop het LHB berust: belangen- de belangen en de instandhouding onrechtvaardig deze maatregel is. Dit behartiging, kennisuitwisseling en van deze unieke sociale woonvorm in kan alleen op grond van feiten. In mei, kennisoverdracht. Mocht u in dit ver- veelal eeuwenoude monumenten. wanneer u de huurverhoging heeft band wensen of suggesties hebben, vastgesteld en het OZB tarief bekend dan horen wij dat graag. Een van de pijlers van het LHB is be- is, kunt u van ons een vragenformulier langenbehartiging. Op dit punt kon tegemoet zien. De resultaten van de en- Ik zie er naar uit u te ontmoeten bij ik meteen aan de slag. In het kader quête zullen wij sturen aan de Eerste en de Voorjaarsvergadering in Alkmaar. van de bezuinigingsdoelstelling van Tweede Kamer en natuurlijk ook aan de Rijksoverheid is besloten een ver- de Minister. Huib van Eesteren BESTUUR Huib van Eesteren heeft de voorzittersha- mer tijdens de laatste Najaarsvergadering in Schellingwoude overgenomen van Daan van de Briel. Het bestuur van LHB in zijn nieuwe samenstelling is daar toen digitaal vastgelegd. U ziet van links naar rechts: Pim Verwers, Joke Slootheer, Els Elzenga, Erik Oosterbaan (secretaris), Huib van Eesteren (voorzitter), Maarten Poldermans, Hanneke Baars en Jan Willemink (penningmeester). HOFJESKRANT ~ 3 HOFJE SINT MAARTENSHUIZEN MAASTRICHT In de afgelopen herfst, op 10 novem- ber 2013 om precies te zijn, vierde het Maastrichtse hofje Sint Maartenshui- zen feest. Het was toen, precies drie- honderd jaar geleden, in 1713, dat de Maastrichtenaar Martinus Frencken overleed. Hij bepaalde in zijn testa- ment dat er een hofje gesticht moest worden voor de huisvesting van 13 onbemiddelde, bejaarde, katholieke vrouwen. Vooral dankzij de inspan- ningen van Hélène, de zus van Marti- nus, werd het hofje in 1715 geopend. Het hofje is het enige nog steeds op liefdadige basis functionerende hofje van Maastricht. En waar vroeger brood werd uitgereikt op Sint Maarten, boden de provisoren (regenten), om de viering van het 300 jarig bestaan luister bij te zetten, de be- woners op die 10e november een gezel- lige maaltijd aan in een nabijgelegen restaurantje. In een vergevorderd stadium zijn de Dit rijksmonument telt 13 bescheiden De Stichting vierde tevens de opleve- plannen om de kleurrijke gevelsteen senioren appartementen rondom een ring van het belangrijkste deel van de te laten restaureren.